Νέες εξελίξεις για τα Μάρμαρα
Της Βασιλίκας Σαριλάκη
Πώς βλέπουμε άραγε σήμερα την Ακρόπολη;
Πολλοί την αντιμετωπίζουν βαριεστημένα, με συγκατάβαση, ως μία άχρωμη τουριστική ατραξιόν. Κάποιοι μίλησαν ακόμη και για πώλησή της λόγω κρίσης!
Το 30% των Ελλήνων μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα, δεν έχει καν πατήσει το πόδι του εκεί, ενώ οι φύλακες απεργούν αβρόχοις ποσί. Κι όμως, η Ακρόπολη σφύζει κάθε μέρα. Μήπως τελικά όλοι αυτοί οι ξένοι είναι αφελείς ή τρελοί;
Ο Le Corbusier έλεγε:
«Ο Παρθενώνας, είναι μια σύλληψη σε κατάσταση υπέρτατης χάρης. Ένα αριστούργημα του ρασιοναλισμού, κι ένα μάθημα ανθρωπιάς ταυτοχρόνως. Ο Φειδίας χάρισε στον κόσμο τον πολιτισμό του. Το τέλειο σχέδιο με την πρώτη γραφή. 15 χρόνια έργων σαν να έγιναν σε 15 μέρες, σ΄ ένα χιλιοστό πνοής.»
Πολλοί άλλοι ξένοι είδαν τον Παρθενώνα ως το σημαντικότερο μνημείο του Δυτικού Πολιτισμού, κι ως σύμβολο του Διαφωτισμού. Πέρα ίσως από κάποιες υπερβολές, η ουσία είναι ότι δεν πρόκειται για ένα απλό αρχιτεκτόνημα αλλά για μια πολυσήμαντη γλυπτική ολότητα.
Η Ακρόπολη στην Ρωμαική εποχή
Την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου, ο Παρθενώνας μετατρέπεται σε ναό της Παναγίας, τα Προπύλαια σε ναό των Ταξιαρχών και το Ερεχθείο σε ναό της Θεοτόκου κάτι που διαρκεί αιώνες, μέχρι το 1448 και μάλιστα υπήρξαν φανατικοί χριστιανοί που κακοποίησαν τα γλυπτά του Παρθενώνα ως ειδωλολατρικά.
Πριν τους Ολυμπιακούς η κυβέρνηση υποσχόταν 20 εκατ. ευρω από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αναστήλωση και 250 συντηρητές. Τελικά στην Ακρόπολη δούλεψαν λιγότεροι από 50 συντηρητές, η επιχορήγηση μειώθηκε δραματικά.
Το μεγάλο έργο του Φειδία, ενός από τους μεγαλύτερους γλύπτες όλων των εποχών βιάστηκε με τον πλέον βάρβαρο τρόπο και κατακρατείται από το βρετανικό μουσείο. Και ο Φειδίας ήταν πολύ σημαντικότερος φυσικά από τον Rodin που τόσο θαυμάζει όλος ο κόσμος.
Αντ’ αυτού οι Βρετανοί επέστρεψαν το ’98 αρχαία στους Τούρκους. Και μάλιστα ελληνικά! Σήμερα το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη συνεχίζει να προσπαθεί. Ωστόσο οφείλουμε πλέον όλοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Όλοι. Δημοσιογράφοι, πολιτικοί, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, πολίτες.
Κάθε χρόνο 5 εκατομμύρια τουρίστες έρχονται στην Ακρόπολη και τα αρχαιολογικά μουσεία και φεύγουν χωρίς να τους πληροφορεί κανείς για τίποτα. Γιατί; Ανάμεσά τους είναι δάσκαλοι, μέλη κομμάτων, βουλευτές, αρχιτέκτονες, φιλότεχνοι αλλά κι ευαίσθητοι πολίτες.
“Η Μελίνα Μερκούρη στη διάρκεια της ακάματης εκστρατείας της για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στον τόπο τους, την Αθήνα, είχε απευθύνει και αυτά τα λόγια στις Βρετανικές Αρχές: "...πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας...".
Αυτά σημαίνουν οι ελληνικοί θησαυροί που οι εργάτες του Λόρδου Έλγιν απέσπασαν βίαια από τον Παρθενώνα στα 1802, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό τουρκική κατοχή.
Ο Λόρδος Έλγιν ήταν ο πρώτος Βρετανός πρέσβης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Και υπήρξε κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτος. Η Τουρκία είχε κηρύξει πόλεμο στη Γαλλία του Ναπολέοντα και η Μεγάλη Βρετανία, ως εκ τούτου, ήταν ένας χρήσιμος σύμμαχος. Η επιρροή του Έλγιν στην Υψηλή Πύλη ήταν αναμφισβήτητη. Έγινε, εξάλλου, αγαπητός και στις τουρκικές αρχές της Αθήνας προσφέροντάς τους, συχνά, ακριβά δώρα.
Εκείνη την εποχή, ο Λόρδος Έλγιν σχεδίαζε τη διακόσμηση του αρχοντικού του στη Σκωτία. Πληροφορήθηκε ότι δεν υπήρχε τίποτα πιο όμορφο από τα γλυπτά του Ελληνικού Παρθενώνα. Προσέλαβε μια ομάδα που θα έφτιαχνε αντίγραφα και εκμαγεία αυτών των γλυπτών για να ομορφύνει το σπίτι του. Αλλά μόλις βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, η όρεξή του έγινε ακόρεστη. Γιατί μόνο αντίγραφα και εκμαγεία; Γιατί όχι τα αυθεντικά γλυπτά;
Δεν υπήρχε καμία έγνοια για τα αισθήματα που θα δοκίμαζαν οι υπό τουρκική κυριαρχία Έλληνες με την αρπαγή των πιο πολύτιμων δημιουργημάτων τους. Ο Έλγιν είχε αρκετή επιρροή και υποσχέσεις για έμπρακτες αποδείξεις φιλίας που επέτρεψαν να αποκτήσει από τον Τούρκο βεζύρη μια άδεια, έστω περιορισμένη και υπό όρους.
Το καίριο ερώτημα είναι αν μπορεί αυτό το έγγραφο να ερμηνευτεί ως άδεια χρησιμοποίησης τεράστιων πριονιών και άλλων εργαλείων για να ξεριζωθούν από το ναό (προκαλώντας μάλιστα βαρύτατη βλάβη στο μνημείο) τα μισά, από τα γλυπτά του διαζώματος.
Σήμερα, όλο και περισσότεροι Βρετανοί πολίτες, με επικεφαλής τη Βρετανική Επιτροπή για την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, πιέζουν για την απόδοσή τους. Το Βρετανικό Εργατικό Κόμμα έχει επίσημα δεσμευτεί - και πρόσφατα ανανέωσε αυτή του τη δέσμευση - να υποστηρίξει την επιστροφή των Μαρμάρων, αν έλθει στην εξουσία. Υπάρχουν σοβαροί λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι.
Η Μελίνα έλεγε: "...ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ...".
Το Μουσείο φτιάχτηκε, αλλά το ελληνικό κράτος δίνει την αίσθηση ότι έχει υποστείλει την σημαία της διεκδίκησης των Μαρμάρων. Ανεχτήκαμε έως και συζητήσεις και άρθρα ξένων για πώληση της Ακρόπολης λόγω κρίσης!
Πόσο διαφορετικά βλέπουν από εμάς αυτό το πανανθρώπινο μνημείο αρχιτεκτονικής και τέχνης; Μήπως εκείνοι ξέρουν περισσότερα για την Ακρόπολη από μάς γιατί την θεωρούμε δεδομένη;
Τελευταία μάθαμε πως οι ομογενείς της Αυστραλίας μήνυσαν το Βρετανικό Μουσείο που κρατάει παράνομα τα Μάρμαρα με νέα πολύ σημαντικά στοιχεία όπου σε αλληλογραφία του ίδιου του λόρδου Έλγιν ομολογείται το στοιχείο της παρανομίας. Γιατί δεν συνυπογράφει την μήνυση και το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού κι εξαντλείται κάνοντας…μια ακόμα Επιτροπή, λες και φτιάχνοντας επιτροπές λύνεται κανένα πρόβλημα; Μήπως ήρθε η ώρα να κάνουμε τίποτα πιο σοβαρό κι εμείς οι πολίτες αντί να υπογράφουμε petitions;
Αρχίζοντας μια ομιλία του κάποτε ο Beuys είχε πει. Ας ξεκινήσουμε, μιλώντας για το τραύμα. Έτσι κι εγώ σήμερα, νοιώθω χρέος μου να ξεκινήσω απ΄ το πλέον τραυματισμένο σύμβολο της Αθήνας. Την Ακρόπολη. Που ο μεγάλος ζωγράφος De Chirico είχε πει πως μοιάζει πλέον με ακυβέρνητο καράβι.
O αρχιτέκτονας Pier Maria Bardi, περιγράφοντας το ιερό δέος του Le Corbusier που μετά από 23 χρόνια, βρέθηκε στην Ακρόπολη λέει: «αμίλητος έστρεφε τα ουράνια μάτια του ψηλά στον ναό και κάθε τόσο, θώπευε την λεία επιδερμίδα των μαρμάρων.
Ο γάλλος ζωγράφος Leger έγραψε κάποτε πως έψαχνε “τους ρυθμούς των ανάγλυφων, στα αμυδρά χρώματα στις κολόνες, τις μαθηματικές σχέσεις στους αρμούς”.. Θυμάμαι –έλεγε ο Leger - τον Le Corbusier να σχεδιάζει βιαστικά το αέτωμα του ναού στον κατάλογο του menu το βράδυ, στο κατάστρωμα του πλοίου. Είχε ζωτική αξία. Έπρεπε φεύγοντας, να κρατήσει τον Παρθενώνα στο αίμα του.».
Αρχίζοντας μια ομιλία του κάποτε ο Beuys είχε πει. Ας ξεκινήσουμε, μιλώντας για το τραύμα. Έτσι κι εγώ σήμερα, νοιώθω χρέος μου να ξεκινήσω απ΄ το πλέον τραυματισμένο σύμβολο της Αθήνας. Την Ακρόπολη. Που ο μεγάλος ζωγράφος De Chirico είχε πει πως μοιάζει πλέον με ακυβέρνητο καράβι.
O αρχιτέκτονας Pier Maria Bardi, περιγράφοντας το ιερό δέος του Le Corbusier που μετά από 23 χρόνια, βρέθηκε στην Ακρόπολη λέει: «αμίλητος έστρεφε τα ουράνια μάτια του ψηλά στον ναό και κάθε τόσο, θώπευε την λεία επιδερμίδα των μαρμάρων.
Ο γάλλος ζωγράφος Leger έγραψε κάποτε πως έψαχνε “τους ρυθμούς των ανάγλυφων, στα αμυδρά χρώματα στις κολόνες, τις μαθηματικές σχέσεις στους αρμούς”.. Θυμάμαι –έλεγε ο Leger - τον Le Corbusier να σχεδιάζει βιαστικά το αέτωμα του ναού στον κατάλογο του menu το βράδυ, στο κατάστρωμα του πλοίου. Είχε ζωτική αξία. Έπρεπε φεύγοντας, να κρατήσει τον Παρθενώνα στο αίμα του.».
Το σχεδιάκι Του Παρθενώνα που έφτιαξε ο Le Corbusier σαλπάροντας από Αθήνα.
Ο Le Corbusier έλεγε:
«Ο Παρθενώνας, είναι μια σύλληψη σε κατάσταση υπέρτατης χάρης. Ένα αριστούργημα του ρασιοναλισμού, κι ένα μάθημα ανθρωπιάς ταυτοχρόνως. Ο Φειδίας χάρισε στον κόσμο τον πολιτισμό του. Το τέλειο σχέδιο με την πρώτη γραφή. 15 χρόνια έργων σαν να έγιναν σε 15 μέρες, σ΄ ένα χιλιοστό πνοής.»
Πολλοί άλλοι ξένοι είδαν τον Παρθενώνα ως το σημαντικότερο μνημείο του Δυτικού Πολιτισμού, κι ως σύμβολο του Διαφωτισμού. Πέρα ίσως από κάποιες υπερβολές, η ουσία είναι ότι δεν πρόκειται για ένα απλό αρχιτεκτόνημα αλλά για μια πολυσήμαντη γλυπτική ολότητα.
Ο Παρθενώνας είναι ένα εξαιρετικό εννοιολογικό γλυπτό που συνοψίζει συνειδητά στην φόρμα του, φιλοσοφικές αντιλήψεις, αφηγήσεις και μύθους, αρχιτεκτονικές καινοτομίες, μαθηματικές σχέσεις.
Ο Παρθενώνας είναι ένα ολιστικό γλυπτό! Δεν είναι τυχαίο που την γενική επίβλεψη του έργου δεν είχαν οι αρχιτέκτονες Ικτίνος και Καλλικράτης, αλλά ο γλύπτης Φειδίας. Αυτό ενισχύει την ιδέα (στην οποία συμφωνεί κι ο καθηγητής αρχιτεκτονικής Διονύσης Φατούρος) πως πρόκειται για μια σύνθεση ενός ολιστικού γλυπτού.
Ο Παρθενώνας είναι ένα ολιστικό γλυπτό! Δεν είναι τυχαίο που την γενική επίβλεψη του έργου δεν είχαν οι αρχιτέκτονες Ικτίνος και Καλλικράτης, αλλά ο γλύπτης Φειδίας. Αυτό ενισχύει την ιδέα (στην οποία συμφωνεί κι ο καθηγητής αρχιτεκτονικής Διονύσης Φατούρος) πως πρόκειται για μια σύνθεση ενός ολιστικού γλυπτού.
Και μπορεί εκατοντάδες γλύπτες να βοηθούσαν στα γλυπτά αλλά ο ίδιος ο Φειδίας έκανε τα τελειώματα. Βοηθούς του είχε τον αδελφό του τον Πάναινο, που ήταν άξιος και στη ζωγραφική, καθώς και τον Κολώτη, που ήταν ειδικός στο να δουλεύει το χρυσάφι και το ελεφαντόδοντο.
Η γλυπτική λοιπόν αυτή ολότητα, ο Παρθενώνας με τα απίστευτα γλυπτά του με χάρη, μέτρο, ασύλληπτη σύνθεση και αρμονία, έπρεπε να εκπροσωπήσει και να μετουσιώσει σε ομιλούσα φόρμα, το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, να γίνει σύμβολο του Αθηναϊκού πολιτισμού.
Εκεί συνοψίστηκαν οι διάλογοι του Πλάτωνα, η Αριστοτέλεια λογική, η διαλεκτική, η γεωμετρία, η θεία έκσταση μαζί με τα ανθρώπινα πάθη στην ζωφόρο. Κι όλα αποδόθηκαν μ’ ένα λιτό, ενιαίο ύφος, ευγένεια και χρώμα. Ο Παρθενώνας είναι υψηλός λοιπόν, σε νόημα, ευφυΐα κι αρετή.
Από κακουχία σε κακουχία. Σε πείσμα των αιώνων, η Ακρόπολη, επιβίωσε κι από πολλές κακουχίες. Το υπέροχο αυτό ολιστικό, συμβολικό γλυπτό οικοδομήθηκε μεταξύ 447 και 438π.Χ.
Από κακουχία σε κακουχία. Σε πείσμα των αιώνων, η Ακρόπολη, επιβίωσε κι από πολλές κακουχίες. Το υπέροχο αυτό ολιστικό, συμβολικό γλυπτό οικοδομήθηκε μεταξύ 447 και 438π.Χ.
Ο Παρθενώνας τελείωσε μεν το 438 π.Χ., αλλά τα Προπύλαια εγκαινιάστηκαν το 432, (την ίδια χρονιά που ολοκλήρωσε επιτέλους ο Φειδίας όλα τα αγάλματα και την Ζωφόρο), ενώ ο ναός της Απτέρου Νίκης, ένα μικρό κομψοτέχνημα που άρχισε να κτίζεται το 456, ολοκληρώθηκε το 425. Δηλαδή μετά από 31 χρόνια!
Το τελευταίο κτίσμα που οικοδομήθηκε, μέσα στη δίνη του Πελοποννησιακού πολέμου, ήταν το Ερεχθείο. Αυτός ο ναός χτιζόταν από το 421 ως το 407. Το γεγονός ότι στη διάρκεια ενός φοβερού πολέμου, οι Αθηναίοι δεν σταμάτησαν να κτίζουν, αποδεικνύει τη σημασία που είχε γι' αυτούς η Ακρόπολη.
Αυτό, ως μήνυμα σημαίνει ότι κι εμείς, ως απόγονοι εκείνων, σήμερα που έχουμε οικονομική κρίση δεν θα πρέπει να εγκαταλείψουμε τις προσπάθειες για αποκατάσταση του Παρθενώνα και επιστροφή των Μαρμάρων.
Από τότε που δημιουργήθηκε ο Παρθενώνας και μέχρι σήμερα κανένας σεισμός ή άλλη φυσική καταστροφή δεν τον γκρέμισε και δεν τον ισοπέδωσε.
Από τότε που δημιουργήθηκε ο Παρθενώνας και μέχρι σήμερα κανένας σεισμός ή άλλη φυσική καταστροφή δεν τον γκρέμισε και δεν τον ισοπέδωσε.
Μόνο η ανθρώπινη αλαζονεία και η ηλίθια μανία για κατοχή του μεγάλου συμβόλου της Ανθρωπότητας και της Τέχνης τον ρήμαξαν. Κι όμως στέκει ακόμα εκεί υπερήφανα.
Η Ακρόπολη στην Ρωμαική εποχή
Την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου, ο Παρθενώνας μετατρέπεται σε ναό της Παναγίας, τα Προπύλαια σε ναό των Ταξιαρχών και το Ερεχθείο σε ναό της Θεοτόκου κάτι που διαρκεί αιώνες, μέχρι το 1448 και μάλιστα υπήρξαν φανατικοί χριστιανοί που κακοποίησαν τα γλυπτά του Παρθενώνα ως ειδωλολατρικά.
Την εποχή της Φραγκοκρατίας γίνεται τόπος κατοικίας των Φράγκων ηγεμόνων, τα Προπύλαια διαμορφώνονται σε ανάκτορα!. Κι όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Αθήνα, ο Παρθενώνας, έγινε τζαμί. Οι Τούρκοι έχτισαν σπιτάκια πάνω στην Ακρόπολη και την μετέτρεψαν σε πυριτιδαποθήκη! Το 1655, ένας κεραυνός τίναξε στον αέρα τα Προπύλαια, ενώ λίγο μετά γκρέμισαν το ναό της Απτέρου Νίκης για να φτιάξουν σ' αυτόν πολυβολείο.
Η μεγαλύτερη καταστροφή έγινε το 1687, όταν ο βενετσιάνος Μοροζίνι, πολιορκούσε την Ακρόπολη. Μια οβίδα έπεσε στον Παρθενώνα, γκρεμίζοντας ένα μεγάλο μέρος του ναού. Κι ύστερα, λεηλάτησε τους θησαυρούς, όπως είχαν κάνει πριν τόσοι άλλοι κατακτητές. Και το Ερεχθείο καταστράφηκε σιγά-σιγά, γιατί οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν τα μάρμαρα για να φτιάχνουν ασβέστη, που ήταν πρώτη ύλη στο χτίσιμο!
Η έκρηξη στον Παρθενώνα το 1687
Οι ναζί στην συνέχεια ατίμασαν κανονικά την Ακρόπολη υψώνοντας πάνω της τη σημαία με τη σβάστικα. Οι κατακτητές ήθελαν μ' αυτόν τον τρόπο να δηλώσουν την υποταγή της Ελλάδας.
Ωστόσο, λίγες μόνο μέρες αργότερα, στις 31 Μαΐου 1941, δυο φοιτητές, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας, κατέβασαν νύχτα τη μισητή σημαία από τον ιερό λόφο με κίνδυνο της ζωής τους. Ήταν μια αντιστασιακή ενέργεια, που διαδήλωνε σ' όλη την Ευρώπη τη βούληση του ελληνικού λαού να συνεχίσει ν' αντιτάσσεται στη βία του Άξονα.
Πριν τους Ολυμπιακούς η κυβέρνηση υποσχόταν 20 εκατ. ευρω από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αναστήλωση και 250 συντηρητές. Τελικά στην Ακρόπολη δούλεψαν λιγότεροι από 50 συντηρητές, η επιχορήγηση μειώθηκε δραματικά.
Ο βιασμός της Ακρόπολης
Μετά από τόσα χρόνια ο βιασμός της Ακρόπολης δεν ανακλήθηκε. Το 60% της ζωφόρου, που κατακρεούργησε ο Έλγιν, 137 μέτρα γλυπτών, διέφυγε στην Βρετανία. Τα γλυπτά κατακρεουργήθηκαν.
Έμειναν κεφάλια χωρίς σώμα, άλογα χωρίς πόδια, και διαμελισμένοι καβαλάρηδες. Έγκλημα κι ατίμωση ανυπολόγιστης αξίας κατά της Ελλάδας αλλά και του Πολιτισμού της Ανθρωπότητας.
Το μεγάλο έργο του Φειδία, ενός από τους μεγαλύτερους γλύπτες όλων των εποχών βιάστηκε με τον πλέον βάρβαρο τρόπο και κατακρατείται από το βρετανικό μουσείο. Και ο Φειδίας ήταν πολύ σημαντικότερος φυσικά από τον Rodin που τόσο θαυμάζει όλος ο κόσμος.
Δείτε αυτό το κεφάλι και μόνον. Αλλά και την δική του αύρα που έχουν όλα τα γλυπτά.
Οι τελευταίες καταστροφικές απόπειρες συντήρησης των γλυπτών με ατσάλινες βούρτσες και χημικά αποτελείωσαν σχεδόν την ομορφιά τους. Και μετά έχουν και μιλάνε οι Βρετανοί.
Παρ’ όλα αυτά και σε βάρος κάθε λογικής το Βρετανικό μουσείο και η κυβέρνηση αρνούνται να επιστρέψουν τα γλυπτά. Κι ας αποτελούσαν ενιαίο κι αναπόσπαστο κομμάτι του αρχιτεκτονήματος. Και παρά το ότι κηρύχτηκε μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO που μας υποστηρίζει από το 1982.
Ο Βρετανικός λαός είναι υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα. Παρά την απόλυτη πλειοψηφία του 80% των βρετανών περί επιστροφής των μαρμάρων και την σύμφωνη γνώμη του Εργατικού κόμματος της Βρετανίας το Βρετανικό Μουσείο αρνείται πεισματικά την επιστροφή των Μαρμάρων προβάλλοντας γελοίες δικαιολογίες περί ρυπάνσεως της Αθήνας, περί μεγάλης επισκεψιμότητας του Βρετανικού Μουσείου, περί δήθεν νομιμότητας του λόρδου Έλγιν.
Οι τελευταίες καταστροφικές απόπειρες συντήρησης των γλυπτών με ατσάλινες βούρτσες και χημικά αποτελείωσαν σχεδόν την ομορφιά τους. Και μετά έχουν και μιλάνε οι Βρετανοί.
Παρ’ όλα αυτά και σε βάρος κάθε λογικής το Βρετανικό μουσείο και η κυβέρνηση αρνούνται να επιστρέψουν τα γλυπτά. Κι ας αποτελούσαν ενιαίο κι αναπόσπαστο κομμάτι του αρχιτεκτονήματος. Και παρά το ότι κηρύχτηκε μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO που μας υποστηρίζει από το 1982.
Ο Βρετανικός λαός είναι υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα. Παρά την απόλυτη πλειοψηφία του 80% των βρετανών περί επιστροφής των μαρμάρων και την σύμφωνη γνώμη του Εργατικού κόμματος της Βρετανίας το Βρετανικό Μουσείο αρνείται πεισματικά την επιστροφή των Μαρμάρων προβάλλοντας γελοίες δικαιολογίες περί ρυπάνσεως της Αθήνας, περί μεγάλης επισκεψιμότητας του Βρετανικού Μουσείου, περί δήθεν νομιμότητας του λόρδου Έλγιν.
Η Ελλάδα υποστηρίζει δικαίως ότι αυτή η πράξη είναι πέρα για πέρα παράνομη και πως τα γλυπτά αποτελούν αναπόσπαστο σύνολο με τον Παρθενώνα..
Το ερώτημα είναι: Γιατί τότε δεν μηνύει το Βρετανικό Μουσείο όπως έκαναν οι Αυστραλοί ομογενείς;
Αυτοί λένε πως “Την εποχή που ο Έλγιν αποκόλλησε τα μάρμαρα του Παρθενώνα και τα μετέφερε στο Λονδίνο, στην Ελλάδα ζούσαν πραγματικοί δικαιούχοι-απόγονοι των Ελλήνων, οι οποίοι δεν ρωτήθηκαν, ούτε πούλησαν, ούτε επέτρεψαν την αρπαγή τους» και «Με ποιον μίλησαν οι άνθρωποι του Έλγιν;
Με τον διορισμένο Τούρκο Αγά των Αθηνών. Και πώς είναι δυνατόν να νομιμοποιείται και να ισχύει σήμερα μια τέτοια συνδιαλλαγή; Μια συνδιαλλαγή που διεξήχθη χωρίς την παρουσία έστω ενός Έλληνα».
Επίσης στην ημερίδα του Λονδίνου η αρχαιολόγος, προϊστάμενη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, Ελένη Κόρκα, παρουσίασε χειρόγραφες επιστολές που είχε ανταλλάξει το 1811 ο λόρδος Έλγιν με τον διάδοχό του Βρετανό πρέσβη στην Υψηλή Πύλη, από τις οποίες συνάγεται πως η αφαίρεση και μεταφορά των γλυπτών ήταν παράνομη!
Γιατί αυτά δεν τα αξιοποιεί η κυβέρνηση;
Αντ’ αυτού οι Βρετανοί επέστρεψαν το ’98 αρχαία στους Τούρκους. Και μάλιστα ελληνικά! Σήμερα το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη συνεχίζει να προσπαθεί. Ωστόσο οφείλουμε πλέον όλοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Όλοι. Δημοσιογράφοι, πολιτικοί, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, πολίτες.
Και δεν μπορεί εμείς οι τεχνοκριτικοί, οι ιστορικοί τέχνης, οι καλλιτέχνες και οι φιλότεχνοι να καθόμαστε άπραγοι μπροστά σε μια τέτοια βεβήλωση και λεηλάτηση του έργου τέχνης ενός τόσο σημαντικού μας γλύπτη και στην ακύρωση ενός τόσο μεγάλου συμβόλου. Πέρα από τις κινήσεις κορυφής πολλά μπορούν να γίνουν. Η Ακρόπολη ανήκει σε όλους μας κι είναι ευθύνη όλων μας να σώσουμε την αξιοπρέπειά της.
Κάθε χρόνο 5 εκατομμύρια τουρίστες έρχονται στην Ακρόπολη και τα αρχαιολογικά μουσεία και φεύγουν χωρίς να τους πληροφορεί κανείς για τίποτα. Γιατί; Ανάμεσά τους είναι δάσκαλοι, μέλη κομμάτων, βουλευτές, αρχιτέκτονες, φιλότεχνοι αλλά κι ευαίσθητοι πολίτες.
Θα μπορούσαμε σε συνεργασία με αρχαιολόγους, οι ιστορικοί τέχνης και οι τεχνοκριτικοί να συντάξουμε τουλάχιστον κάποια ενημερωτικά φυλλάδια που να διανέμονται στα μουσεία, και να δίνουν την πολύπλευρη διάσταση του θέματος. Επίσης μπορούμε να κοινοποιήσουμε το θέμα στα διεθνή μας συνέδρια, να χορηγήσουμε εκδηλώσεις, οι καθηγητές να ενημερώνουν τους μαθητές. Πρίν λίγα χρόνια δρομολογήθηκε στα πλαίσια του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη ένας φορέας Φίλων της Επιτροπής για την επιστροφή των Μαρμάρων και μπορούμε να δραστηριοποιηθούμε. Το κράτος τι κάνει;
Γράφει ο Jules Dassin στον ιστότοπο του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη”:
Γράφει ο Jules Dassin στον ιστότοπο του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη”:
“Η Μελίνα Μερκούρη στη διάρκεια της ακάματης εκστρατείας της για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα στον τόπο τους, την Αθήνα, είχε απευθύνει και αυτά τα λόγια στις Βρετανικές Αρχές: "...πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας...".
Αυτά σημαίνουν οι ελληνικοί θησαυροί που οι εργάτες του Λόρδου Έλγιν απέσπασαν βίαια από τον Παρθενώνα στα 1802, όταν η Ελλάδα βρισκόταν υπό τουρκική κατοχή.
Η ιστορία της τελικής τοποθέτησης αυτών των μαρμάρων στο Βρετανικό Μουσείο είναι μεγάλη και οδυνηρή. Και μια σύντομη αναφορά, όμως, αρκεί για να δείξει πώς έφτασαν μέχρι εκεί.
Ο Λόρδος Έλγιν ήταν ο πρώτος Βρετανός πρέσβης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Και υπήρξε κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτος. Η Τουρκία είχε κηρύξει πόλεμο στη Γαλλία του Ναπολέοντα και η Μεγάλη Βρετανία, ως εκ τούτου, ήταν ένας χρήσιμος σύμμαχος. Η επιρροή του Έλγιν στην Υψηλή Πύλη ήταν αναμφισβήτητη. Έγινε, εξάλλου, αγαπητός και στις τουρκικές αρχές της Αθήνας προσφέροντάς τους, συχνά, ακριβά δώρα.
Εκείνη την εποχή, ο Λόρδος Έλγιν σχεδίαζε τη διακόσμηση του αρχοντικού του στη Σκωτία. Πληροφορήθηκε ότι δεν υπήρχε τίποτα πιο όμορφο από τα γλυπτά του Ελληνικού Παρθενώνα. Προσέλαβε μια ομάδα που θα έφτιαχνε αντίγραφα και εκμαγεία αυτών των γλυπτών για να ομορφύνει το σπίτι του. Αλλά μόλις βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, η όρεξή του έγινε ακόρεστη. Γιατί μόνο αντίγραφα και εκμαγεία; Γιατί όχι τα αυθεντικά γλυπτά;
Δεν υπήρχε καμία έγνοια για τα αισθήματα που θα δοκίμαζαν οι υπό τουρκική κυριαρχία Έλληνες με την αρπαγή των πιο πολύτιμων δημιουργημάτων τους. Ο Έλγιν είχε αρκετή επιρροή και υποσχέσεις για έμπρακτες αποδείξεις φιλίας που επέτρεψαν να αποκτήσει από τον Τούρκο βεζύρη μια άδεια, έστω περιορισμένη και υπό όρους.
Να τι έλεγε το σχετικό φιρμάνι:
"...κανείς να μην εμποδίσει τους καλλιτέχνες να περιηγηθούν, να εξετάσουν και να παρατηρήσουν τις παραστάσεις και τα οικοδομήματα που θα επιθυμούσαν να αντιγράψουν ή να κατασκευάσουν εκμαγεία από κιμωλία ή γύψο των διακοσμητικών γλυπτών και μορφών ή να ανασκάψουν όπου θα έκριναν αναγκαίο σε αναζήτηση επιγραφών ανάμεσα στις επιχώσεις ή να πάρουν, εφόσον το επιθυμούν, μερικά κομμάτια πέτρας με παλαιές επιγραφές και παραστάσεις. Κανείς να μην τους εναντιωθεί σε κάποια από αυτές τις ενέργειες...".
Το καίριο ερώτημα είναι αν μπορεί αυτό το έγγραφο να ερμηνευτεί ως άδεια χρησιμοποίησης τεράστιων πριονιών και άλλων εργαλείων για να ξεριζωθούν από το ναό (προκαλώντας μάλιστα βαρύτατη βλάβη στο μνημείο) τα μισά, από τα γλυπτά του διαζώματος.
Οι Έλληνες λένε όχι. Αρχαιολόγοι και ιστορικοί, ανάμεσά τους και Βρετανοί, λένε όχι. Με μια συντριπτική ψήφο η UNESCO λέει όχι. 269 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπέγραψαν σχετικό υπόμνημα λέγοντας όχι. Το Βρετανικό Εργατικό Κόμμα λέει όχι. Προς μεγάλη έκπληξη, ο ίδιος ο Λόρδος Έλγιν λέει όχι.
Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από την αλληλογραφία του Έλγιν:
Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από την αλληλογραφία του Έλγιν:
"...δεν ήταν μέρος του αρχικού σχεδίου μου να πάρω μαζί μου οτιδήποτε άλλο παρά εκμαγεία...".
Και σε μια άλλη επιστολή: "...η Τουρκική κυβέρνηση αρνήθηκε κατηγορηματικά, ότι τα άτομα που μας πούλησαν τα μάρμαρα είχαν οποιοδήποτε δικαίωμα διάθεσής τους...".
Σήμερα, όλο και περισσότεροι Βρετανοί πολίτες, με επικεφαλής τη Βρετανική Επιτροπή για την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, πιέζουν για την απόδοσή τους. Το Βρετανικό Εργατικό Κόμμα έχει επίσημα δεσμευτεί - και πρόσφατα ανανέωσε αυτή του τη δέσμευση - να υποστηρίξει την επιστροφή των Μαρμάρων, αν έλθει στην εξουσία. Υπάρχουν σοβαροί λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι.
Η Μελίνα έλεγε: "...ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ...".
Το Μουσείο φτιάχτηκε, αλλά το ελληνικό κράτος δίνει την αίσθηση ότι έχει υποστείλει την σημαία της διεκδίκησης των Μαρμάρων. Ανεχτήκαμε έως και συζητήσεις και άρθρα ξένων για πώληση της Ακρόπολης λόγω κρίσης!
Και κανένας πρωθυπουργός δεν βγήκε να καταδικάσει την λεκτική ατίμωση. Χωρίς ίχνος εθνικισμού θα πω πως ο Παρθενώνας ακόμα και να πουληθεί πάντα θα συμβολίζει τι ήταν η Ελλάδα και πάντα θα μιλάει στις ψυχές των ολίγων Ελλήνων που πλέον έχουν απομείνει.
Είναι ένα από τα ύψιστα αγαθά μας και κανείς δεν μπορεί αν φανταστεί την Αθήνα χωρίς την Ακρόπολη. Θα ήταν μια τσιμεντούπολη ψυχών χωρίς ελπίδα. Ο Παρθενώνας κρατάει μια Ιστορία και μια τέχνη 2500 ετών περίπου ενώ το Βρετανικό μουσείο κατέχει παράνομα τα γλυπτά μας για 200 μόλις χρόνια.
Τα γλυπτά αυτά πρέπει να τα πάρουμε πίσω.
Ευχαριστώ για την ανάγνωση
Ευχαριστώ για την ανάγνωση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου