Η πολιτική από φιλοσοφική σκοπιά (του Ευ.Παπανούτσου)

Παραξενεύεται όποιος διαβάζει σήμερα κείμενο στο οποίο συνδέεται η πολιτική με τη φιλοσοφία. Και ο λόγος είναι, φυσικά, ότι έχει υπόψη του την ποιότητα του σημερινού πολιτικού προσωπικού και το χαμηλότατο επίπεδό του.

Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Στους αρχαίους χρόνους, στην Ελλάδα, αυτές οι δυο έννοιες θεωρούνταν στενά συνδεδεμένες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πυθαγόρας είχε ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική στην Κάτω Ιταλία, όπου εζησε και δημιούργησε κατά το δεύτερο μισό της ζωής του. Ενώ και άλλοι φιλόσοφοι όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης - και όχι μόνο - περιέλαβαν πολιτικές προτάσεις στα έργα τους· ο Πλάτων μάλιστα σε κάποια από τα πρώτα έργα του είχε προτείνει ως ιδανική τη λύση του Άρχοντα-Φιλοσόφου, μια λύση που - καθόλου παράξενο - απέρριψε σχετικά σύντομα.

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν λοιπόν, ότι φιλοσοφία και πολιτική συγγενεύουν και συνδετικός τους κρίκος είναι η δικαιοσύνη. Και από το όραμα της δικαιοσύνης εκείνων των χρόνων περάσαμε κατά το Μεσαίωνα στην πολιτική ως όχημα για την απόκτηση δύναμης! Κι έτσι φτάσαμε στην εφαρμογή της πολιτικής της δύναμης που γνωρίζουμε σήμερα πολύ καλά. Πόσο μακριά από τις αρχές που κήρυτταν οι πρόγονοί μας!

Με αυτά τα θέματα ασχολείται στο κείμενο που παραθέτω στη συνέχεια ο Ευάγγελος Παπανούτσος. 

Πολιτική είναι η τέχνη του άρχειν αλλά και του άρχεσθαι, γενικά η τέχνη πώς να μετέχει κανείς αποτελεσματικά στα κοινά, στο δημόσιο βίο της χώρας του, είτε σαν άρχων είτε σαν αρχόμενος, αφού οι ευθύνες όπως και τα έργα μοιράζονται (με τρόπο ανάλογο προς τη μορφή της πολιτείας): στους διοικούντες και στους διοικούμενους. 

Η κάθε τάξη έχει τα καθήκοντα και τα δικαιώματά της, συνυφασμένα με τις βλέψεις και τα συμφέροντα τα δικά της, αλλά και με τις βλέψεις και τα συμφέροντα της κοινότητας (πάλι με τρόπο που κάθε φορά προσδιορίζεται από τον τύπο του πολιτεύματος). Στους αρχαίους χρόνους θεωρία της Πολιτικής (τέχνης) έχουμε μόνο στην Ελλάδα. 

Οι μεγάλοι Έλληνες φιλόσοφοι, από τον Θαλή και τον Πυθαγόρα έως τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, ασχολήθηκαν με τα προβλήματα του δημόσιου βίου, και μάλιστα όχι μόνο θεωρητικά. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Για να αναπτυχθεί πολιτική θεωρία έπρεπε να υπάρχει, πολιτική πράξη, ενδιαφέρον ζωηρό και ενεργητική συμμετοχή των μελών της κοινότητας στη συλλογική ζωή. Και αυτή μόνο στις αρχαίες ελληνικές «πόλεις», που είχαν λίγο ως πολύ ελεύθερο πολιτικό βίο, υπήρχε. Αυτός άλλωστε είναι και ο κύριος λόγος που η φιλοσοφία γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. 

Όσοι δεν αγαπούν τα μονομερή σχήματα και τις θεωρίες του «μονόδρομου» (που και σε μένα δεν αρέσουν) δέχονται ότι υπάρχει διαλεκτική αμοιβαιότητα στις σχέσεις ελεύθερου πολίτικου βίου και ελεύθερου θεωρητικού στοχασμού, πολιτικής και φιλοσοφίας, όπως και οι δύο διαμορφώθηκαν στον αρχαίο ελληνικό κόσμο: το ένα στοιχείο καθορίζει το άλλο και καθορίζεται απ’ αυτό. Δημόσια ζωή και φιλοσοφία γεννήθηκαν η μία από την άλλη, επηρέασαν βαθιά η μία την άλλη, αναπτύχθηκαν η μία σε στενή συνάρτηση με την άλλη. Το κύκλωμα στις σχέσεις τους είναι συνεχές. Ούτε από τους λαούς της Μεσοποταμίας ούτε από τους αρχαίους Αιγυπτίους και Πέρσες έλειψαν οι μεγαλοφυΐες, τα προνομιούχα πνεύματα. 

Εάν δεν απόκτησαν φιλοσοφία (και πολιτική θεωρία, της ελληνικής φιλοσοφίας μέρος αναπόσπαστο), τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι τα κράτη εκείνα δεν είχαν ποτέ ανεπτυγμένη δημόσια ζωή με ενεργητική συμμετοχή του λαού στη διακυβέρνηση της χώρας. 

Οι δημοκρατούμενες ελληνικές πόλεις έδωσαν αξία στο «άλογο» και στην «πειθώ», στον «έλεγχο» και στα «επιχειρήματα», αφού αυτό απαιτούσε η δομή, το ήθος του πολιτεύματός τους· και έτσι δημιούργησαν τις ιστορικές προϋποθέσεις για να ριζώσει στο έδαφός τους και να ανθήσει η φιλοσοφία (ο ελεύθερος κριτικός στοχασμός). Αλλά και η φιλοσοφία ανταπέδωσε γενναιόδωρα τη χάρη: με τις θεωρητικές κατασκευές και τις κριτικές αναλύσεις της φώτισε και κατεύθυνε την πολιτική πράξη έδωσε στερεά θεμέλια και υψηλοφροσύνη στην κύρια πολιτική λειτουργία: τη νομοθεσία—φιλόσοφοι έγιναν νομοθέτες και κυβερνήτες ελληνικών πόλεων (π.χ. ο Αρχύτας στην Μεγάλη Ελλάδα) ή σύμβουλοι ηγεμόνων (Πλάτων, Αριστοτέλης κ.ά.). 

Χαρακτηριστικό της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης είναι ότι δεν μπορούσε να φαντασθεί τον άνθρωπο απομονωμένο από την πολιτικά οργανωμένη κοινότητα, ούτε να δεχτεί ότι η κοινότητα αυτή έχει ζωή αυθύπαρκτη χωριστή από τη ζωή (τις βλέψεις, τις ιδέες, τη δράση) των μελών της. Για την αντίληψη των Αρχαίων το ένα στοιχείο υπάρχει, ουσιώνεται και καταξιώνεται μέσα στο άλλο και δια του άλλου. Ο άνθρωπος πραγματοποιεί τον εαυτό του όχι έξω αλλά μέσα στην πολιτεία και δια της πολιτείας. Και η πολιτεία είναι γνήσια και πλήρης κατά το νόημα και το κύρος της όταν ταυτίζεται με τον κάθε πολίτη χωριστά και με όλους μαζί, όταν ζει και ευδοκιμεί από την εργασία, την πρωτοβουλία, την αρετή τους. 

Έτσι εξηγείται και η τοποθέτηση του ζητήματος «έννοια της δικαιοσύνης» από τον Σωκράτη της πλατωνικής «Πολιτείας»: ας ψάξουμε πρώτα να βρούμε ποια είναι η δίκαιη πολιτεία, και όταν την ανακαλύψουμε θα έχουμε κιόλας βρει ποιος είναι ο δίκαιος άνθρωπος. 

Το ένα είναι προϋπόθεση και συνάρτηση του άλλου. Η δίκαιη πολιτεία έργο και καμάρι δίκαιων ανθρώπων, και ο δίκαιος άνθρωπος γέννημα και δόξα της δίκαιης πολιτείας. Δίκαιος άνθρωπος μέσα σε άδικη πολιτεία, και άδικη πολιτεία από δίκαιους ανθρώπους είναι για την ελληνική αντίληψη πράγματα ασυμβίβαστα, ακατανόητα. Και αν γίνονται αυτά τα πράγματα (και γίνονται) τούτο είναι έξω από τον χώρο του θεμιτού, παρά τους νόμους του «λόγου». Σε όλες τις μεγάλες στιγμές της η πολιτική θεωρία και πράξη των Αρχαίων αυτή τη χρυσή βάση είχε: πώς ο πολίτης και η πόλη να προκόψουν στην «ευδαιμονία» και στην «αρετή» (Λυκούργος κατά Πλούταρχο)· πώς ο ένας δια του άλλου θα γίνει τέλειος, «δίκαιος» (Πλάτων). 

Στους νέους χρόνους το σκηνικό αλλάζει εντελώς· χαρακτηριστικό προανάκρουσμα το πρώτο βιβλίο ευρωπαϊκής πολιτικής φιλοσοφίας: Ο «Ηγεμόνας» του Nicolo Machiavelli, 16ος αιώνας. Φαντάζεστε ότι θα ήταν ποτέ δυνατόν ένας Πυθαγόρας ή Δημόκριτος, ένας Πλάτων ή Αριστοτέλης να συλλάβει και να γράψει ένα βιβλίο που εγκωμιάζει τη δύναμη; τη δύναμη για τη δύναμη; 

Και αυτός ο Θουκυδίδης, ο ρεαλιστής, με το στόμα των μεγάλων ηγετών που παρουσιάζει υποστηρίζει ότι όχι η δύναμη ως δύναμη, αλλά η λάμψη της πολιτείας, το γόητρο στους σύγχρονους και η φήμη στους μεταγενέστερους, είναι ο σκοπός και το έπαθλο των σκληρών αγώνων. Οι νέοι χρόνοι αρχίζουν με άλλο εντελώς μοτίβο. Ο «Ηγεμόνας» ενσαρκώνει τον ιδεώδη πολιτικό, και για τον «Ηγεμόνα», όπως λέει ο πλαστουργός του, ο Machiavelli, το κίνητρο, το πρόγραμμα και ο σκοπός είναι η δύναμη. Κάνουμε πολιτική για να αποκτήσουμε δύναμη, για να αποσπάσουμε από τους άλλους δύναμη, για να διαθέτουμε εμείς μόνο (ή εμείς περισσότερο από κάθε άλλον) δύναμη. 

Εκατό χρόνια αργότερα ένα δεύτερο σύνθημα θα συμπληρώσει και θα ολοκληρώσει το πρώτο: και της γνώσης προορισμός είναι να δώσει δύναμη σ’ εκείνον που την κατέχει: «knowledge is power», Francis Bacon. Έτσι η «δύναμη» γίνεται το νέο είδωλο. Ο αρχαίος έλεγε: της πολιτικής σκοπός ο τέλειος (ο ευδαίμων και δίκαιος) άνθρωπος, της επιστήμης σκοπός ο τέλειος (ο ευδαίμων και δίκαιος) άνθρωπος, και ο άνθρωπος πραγματοποιείται μέσα στην κοινωνική του διέκταση· και με την κοινωνική του διέκταση, μέσα στην πολιτεία και με την πολιτεία. 

Τώρα η πολιτική είναι ο δρόμος (ατόμων και κρατών) προς τη δύναμη. Κατά τον Machiavelli δεν υπάρχει θεμιτό και μη θεμιτό μέσον για την πολιτική και τον πολιτικό εφόσον τούτο οδηγεί ασφαλώς στη δύναμη. Και ο Bacon στο «Novum Organon» (στην Καινή Διαθήκη της επιστήμης· Παλαιά Διαθήκη της ο μεσαιωνικός «Αριστοτέλης») είναι εξίσου σαφής και τολμηρός: γνώση είναι ό,τι μας δίνει τη δύναμη να νικήσουμε στον αγώνα μας με τη Φύση· η θεωρητική κατάκτηση που δεν βοηθάει σ’ αυτή τη νίκη, δεν επιτελεί το σκοπό της γνώσης. 

Όταν με τέτοια εμβλήματα αρχίζει ένας πολιτισμός, δεν είναι καθόλου παράξενο πώς έφτασε εκεί που τον βλέπουμε σήμερα. Η Machtpolitik, η πολιτική της δύναμης, εφαρμόζεται πια απροσχημάτιστα όχι μόνο από κείνους που τη διακηρύττουν χωρίς συστολή, αλλά και από όσους καμώνονται ότι την αποδοκιμάζουν, επειδή τάχα τα ελατήριά τους είναι ευγενή. Από εδώ και πέρα πια όχι οι ηθικές εκτροπές, αλλά τα λάθη λογαριάζονται στους πολιτικούς ηγέτες· το «ευτυχές» αποτέλεσμα δικαιώνει τις μεγαλύτερες αυθαιρεσίες. 

Και ο πόλεμος, θα πει ένας θεωρητικός της στρατιωτικής τέχνης του περασμένου αιώνα (Klausewitz), είναι μια μορφή της πολιτικής: πολιτική με άλλα μέσα, αλλά με τον ίδιο σκοπό: απόκτηση δύναμης, αύξηση της δύναμης που διαθέτουμε, απόσπαση δύναμης από τους άλλους. 

Αυτό όμως δεν είναι, δεν μπορεί να είναι το πρόσωπο της πολιτικής αλλά το προσωπείο της. Η δίψα για δύναμη ή για πλούτη, ακόμη και για γόητρο και δόξα δεν κάνει τον πολιτικό. Κάτι άλλο είναι, πρέπει να είναι το κίνητρο, το πρόγραμμα, το περιεχόμενο της, ζωής του.

πηγή-pitagorasamios

Διαβάστε περισσότερα... »

Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον...

πηγή-panagiotispsarros

Διαβάστε περισσότερα... »

Το νόημα της Πολιτικής

Η πολιτική δεν είναι επάγγελμα. Δεν ανήκει σε ειδικούς. Δε χρειάζεται ειδική παιδεία ή σπουδές. Σε κάνουν όμως να πιστεύεις πως έτσι είναι, έτσι ήταν πάντα.

Πρόκειται για τη διαχείριση των δημοσίων πραγμάτων. Των οποίων είσαι μέρος, όσο και αν θεωρείς πως ανήκεις σε κάποια άλλη σφαίρα, απομονωμένη από τον κόσμο. Μα για δες, ζεις σε αυτόν τον κόσμο, εργάζεσαι σ' αυτόν τον κόσμο, ονειρεύεσαι σ' αυτόν τον κόσμο, μιλάς με τη γλώσσα αυτού του κόσμου, φέρεις εντός σου τις ιδέες και αναπαραστάσεις που αυτός ο κόσμος δημιούργησε.

Τα του οίκου σου. 

Μα, πράγμα περίεργο, πάντα κάποιοι άλλοι αναλαμβάνουν να μιλήσουν για σένα. 

Να αντιπροσωπεύσουν τα δικαιώματα σου. Να εκφράσουν τις επιθυμίες σου, να τις υλοποιήσουν, σα τζίνια στο λυχνάρι. Και συ τι κάνεις; Τρίβεις το λυχνάρι, μια ζωή.

Πάντα λίγοι θα μιλούν για σένα, γιατί ο ίδιος τους αφήνεις. Γιατί νιώθεις μικρός κι ασήμαντος - τα κοινωνικά ζητήματα είναι πολύ μεγάλα για σένα, η πολιτική είναι κάτι ξένο, αφιλόξενο, ενοχλητικό, περίεργο. 

Ένας σκοτεινός κόσμος με σκιές που φωνάζουνε αδιάκοπα.

Δες όμως - είσαι εσύ εκείνος που κραδαίνεις τον φακό. Εσύ γεννάς εκείνες τις σκιές.

Η πολιτική δεν είναι επάγγελμα. Σημαίνει να μπορείς να εκφράζεις ο ίδιος, σε δημόσια σφαίρα, τις σκέψεις, τις ελπίδες, τα παράπονα σου. 

Να σου παρέχεται, θεσμικά, η δυνατότητα να κάνεις κάτι τέτοιο. Να έχει δημιουργηθεί η παιδεία εκείνη, που θα σε κάνει να ενδιαφέρεσαι, να ασχολείσαι, να μην αδιαφορείς. Και, συλλογικά, να παίρνετε αποφάσεις - εσύ, οι πάντες, όχι κάποιος ειδικός.

Μα προτιμάς να αποφύγεις την ευθύνη. Ας τα θαλασσώσουν οι άλλοι. 

Έτσι εσύ μπορείς εύκολα μετά να στρέψεις πάνω τους το δάχτυλο. "Φταίνε αυτοί, όχι εγώ, εκείνοι είναι σκάρτοι, εγώ είμαι μια χαρά".

Η πολιτική δεν είναι επάγγελμα. 

Ούτε θρησκεία. 

Μα εσύ πάντα θα γυρεύεις κάποιον Μεσσία να σε σώσει.

πηγή-tofonikokouneli

Διαβάστε περισσότερα... »

Οι αρχαίοι φιλόσοφοι, διδάσκουν τους σύγχρονους Έλληνες

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι η διδασκαλία των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων έχει διαχρονική αξία. Ενστερνιζόμενοι τις διδαχές τους και προσαρμόζοντάς τες στα σημερινά δεδομένα, μόνο ωφελημένοι θα μπορούσαμε να βγούμε.

Για τα παραπάνω πήρα αφορμή, από ένα βιβλίο που έπεσε στα χέρια μου με τίτλο "Έξι Έλληνες φιλόσοφοι μιλούν για την σύγχρονη Ελλάδα", στο οποίο η συγγραφέας του Βιργινία Φατσή χρησιμοποιεί το απόσταγμα της διδασκαλίας του Επίκουρου, του Αναξαγόρα, του Ερατοσθένη, του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα και του Σωκράτη με σκοπό να αποδείξει ότι οι απόψεις τους μπορούν να μας βοηθήσουν σε περιόδους κρίσης - σαν αυτή που ζούμε - και να μας χρησιμεύσουν ως πνευματικό εφαλτήριο, με το οποίο θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες των δυσάρεστων καταστάσεων που βιώνουμε. 

Ενδεικτικά, παραθέτω στη συνέχεια την εισαγωγή από αυτό το βιβλίο κι ελπίζω να προτρέψει αρκετούς να προσφύγουν στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και να ωφεληθούν από τις αιώνιες αξίες της.

«Έξι Έλληνες φιλόσοφοι μιλούν για την σύγχρονη Ελλάδα»

Οι Έλληνες σήμερα όχι μόνο δεν παράγουν πολιτισμό, αλλά αντίθετα με τις πράξεις και τις αποφάσεις τους καταστρέφουν καθημερινά τον πολιτισμό τους.

Αυτή η κακοδαιμονία άρχισε από πολύ παλιά, τότε που οι Αθηναίοι έστειλαν τον Σωκράτη στον θάνατο, αν και γνώριζαν πολύ καλά ότι η δημοκρατία τους, ποτέ δεν θα μπορούσε να συνέλθει από το πλήγμα αυτής της πράξης.

Σήμερα, οι πράξεις που τραυματίζουν την δημοκρατία μας, δεν έχουν τέλος. Καθημερινά παρακολουθούμε τα ασύστολα ψέματα, τις χωρίς προσχήματα μεθοδεύσεις, τις βάναυσες παραβιάσεις της ηθικής μας, μαζί με την αμηχανία των θεσμικών φορέων και των συλλογικών σχημάτων, που δεν γνωρίζουν πώς να αντιδράσουν σε αυτήν τη καταστροφή.

Όπου όμως δεν λειτουργούν οι θεσμοί, απομένει ως φορέας ηθικής και ελπίδας ο άνθρωπος. Ο ίδιος άνθρωπος που υποτάχθηκε στις νομοτέλειες των συλλογικών κινημάτων και θυσίασε τα ατομικά του συμφέροντα για το κοινό καλό.

Αυτός ο άνθρωπος, όλοι εμείς, είμαστε ο φορέας της αλλαγής. Μιας αλλαγής που θα ξαναφέρει στην Ελλάδα την αλληλεγγύη, την ομοθυμία και την συνεργασία μέσα από έργα κοινής ωφέλειας.

Όταν γύρω μας δεν υπάρχει ορατή διέξοδος, σηκώνουμε τα μάτια ψηλά και είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε όποιο μήνυμα υπάρχει για εμάς από τον ουρανό.

Τύχη αγαθή θέλησε να υπάρχουν ακόμα οι Έλληνες που δημιούργησαν την Ελλάδα και να είναι έτοιμοι να προτείνουν λύσεις στα φλέγοντα ζητήματα της εποχής.

Μόνο που αυτές οι λύσεις, δεν απευθύνονται σε συλλογικά σχήματα, αλλά σε κάθε άνθρωπο που είναι έτοιμος να τις ακούσει. Έτσι στις εποχές της κρίσης των θεσμών, αναδεικνύονται και καλλιεργούνται νέες ποιότητες του ανθρώπου.

Έξι γνωστοί φιλόσοφοι έρχονται να προτείνουν λύσεις σε αυτό που προκύπτει ως μείζον θέμα της εποχής: 

«Πώς μπορεί κάθε άνθρωπος, στην καθημερινή του απασχόληση, να υπερασπίζεται το δίκαιο και το σωστό, κατά την ηθική και τις αξίες του, χωρίς ο ίδιος να γίνεται αντικείμενο διωγμών. 

Ποια είναι τα κοινά έργα που θα ενώσουν τους ανθρώπους για να επιστρέψουν στις κοινωνίες, οι ιδέες, τα ιδανικά και οι αξίες που φέρνουν την πρόοδο και την ευημερία. Και τέλος, πώς μπορεί κάθε άνθρωπος να χαρεί ξανά την προσωπική του ευημερία, χωρίς να χρειαστεί να θυσιάσει για αυτό τις αξίες του».

Ο Επίκουρος τοποθετεί τα πράγματα ως εξής: 

«Κατά την άποψή μου το πρόβλημα έγκειται στην έλλειψη πνευματικότητας. Μόνο η καθημερινή και ουσιαστική επικοινωνία με τις πνευματικές πτυχές της ανθρώπινης φύσης μπορεί και πρέπει να ξαναδώσει σε αυτούς τους ανθρώπους την δύναμη, την φαντασία και την εφευρετικότητα που απαιτείται για να αναβαθμίσουν την καθημερινή τους δράση στην κατεύθυνση της δημιουργίας νέων πραγμάτων που θα έχουν μεγάλη ανταλλακτική αξία στο διεθνές εμπόριο. Μόνο συστρατευμένοι σε κοινό σκοπό μπορούν να το επιτύχουν, γιατί η δημιουργικότητα για να ανθίσει χρειάζεται κοινωνία».

Ο Αναξαγόρας συμφωνεί διαφωνώντας, όπως πάντα και τοποθετείται, ως εξής: 

«Η έλλειψη πνευματικότητας από μόνη της δεν εξηγεί τα πράγματα. Οι Έλληνες μοιάζουν να είναι εγκαταλελειμμένοι στην κοινή τους μοίρα, που προδιαγράφεται κακή, χωρίς να μπορούν να ανατάξουν την συλλογική τους διάνοια για να αντισταθούν και να προοδεύσουν. Αντιθέτως εγκαταλείπονται στην αδράνεια και στις βολικές τους συνήθειες, περιμένοντας τα πράγματα να διορθωθούν «εξ ουρανού» ή ως εκ θαύματος. Χρειάζεται να ανακτήσουν την γνώση των δυνάμεων που τους προσφέρει ο Συλλογικός τους Νους και να προσφέρουν την ενεργό τους υποστήριξη σε κάθε πρωτοβουλία, που πράγματι αποσκοπεί στο κοινό όφελος».

Ο Ερατοσθένης φέρνει στην συζήτηση την εγκαρτέρηση του Παρατηρητή της φύσης και τοποθετείται ως εξής: 

«Πάντα πίστευα ότι οι Έλληνες έχουν μια σημαντική θέση στο στερέωμα, γιατί γνωρίζουν πώς να προοδεύουν και έχουν την ικανότητα να θέτουν στέρεες βάσεις στον οραματισμό τους. Παλιότερα τους δώσαμε την Παιδεία και την Γλώσσα ως τρόπο έκφρασης των οραματισμών τους και των υψηλών ιδεών με τις οποίες ερχόντουσαν σε επαφή. Αυτό πια δεν είναι αρκετό από μόνο του. Χρειάζεται να τους δώσουμε μια νέα Επιστήμη, να την εξελίξουν μόνοι τους και μέσα από τις δικές τους προσπάθειες να ανακαλύψουν αυτό που τους ενώνει και προάγει τον πολιτισμό τους».

Ο Αριστοτέλης όπως πάντα τοποθετείται «εξ αρχής», θέτοντας στην συζήτηση την δική του επιχειρηματολογία, ως εξής: 

«Κανένας λαός, κανένα έθνος και καμία ομάδα ανθρώπων δεν μπορεί να προοδεύσει, εάν τα έργα τους δεν έχουν κοινωφελή διάσταση, όχι μόνο για την εποχή τους και τους ίδιους, αλλά και για τον Άνθρωπο στο μέλλον. Οι Έλληνες χρειάζεται να δείξουν την εξωστρέφεια που τους χαρακτηρίζει και με βάση την οποία αναγνωρίζονται παγκοσμίως. Δεν τους ταιριάζει να περιορίζονται στα ατομικά προβλήματα της επιβίωσής τους και να αγνοούν τα μεγάλα ζητήματα που τίθενται για τον άνθρωπο σήμερα. Αντίθετα, πρέπει να βγουν από το καβούκι τους και να επιχειρήσουν να ονειρευτούν ένα καλύτερο μέλλον για την ανθρωπότητα, γιατί έτσι θα βρουν τα πραγματικά ζητήματα που πρέπει να τους απασχολήσουν για να διακριθούν»

Ο Πλάτωνας είναι ο μόνος που βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τον χώρο της Ελληνικής Διανοίας και αυτό πάντοτε χαρακτηρίζει τον λόγο του. Επιχειρηματολογεί ως εξής: 

«Τίποτα δεν είναι πιο σταθερό, πιο μόνιμο και πιο αιώνιο από την Διάνοια, ως τον μόνο χώρο που μας ενώνει. Στις περιοχές της Διανοίας, όλοι είναι ίσοι και απολαμβάνουν εξ ίσου τα αγαθά προϊόντα του πνεύματος. Οι Έλληνες έχουν πολλά χρόνια να αρθούν σε αυτόν τον χώρο. Φαίνεται πώς δεν έχουν τα όπλα να το επιχειρήσουν. Και τι είναι πιο σημαντικό σε μια κοινωνία, από το να διαθέτει ένα όπλο που μπορεί να το χρησιμοποιήσει μαζικά, για να αρθεί από το τετριμμένο της καθημερινότητας στις σφαίρες όπου η δημιουργικότητα είναι εφικτή και τα οράματα υπαρκτά».

Ο Σωκράτης είναι εκείνος που πάντοτε αναζητούσε το εφικτό και για αυτό απέκτησε την πιο σκληρή γνώση της πραγματικότητας που θα μπορούσε να υπάρξει. 

Αναγκάστηκε να θυσιάσει την ζωή του για την Πόλη του. Ο Σωκράτης είναι ο πραγματιστής της ομάδας των έξι και τοποθετείται ως εξής: 

«Σήμερα οι Έλληνες κινδυνεύουν από τον ίδιο τον εαυτό τους, ο οποίος εκδήλωσε τις καταστροφικές τάσεις που τον χαρακτηρίζουν. Η αμάθεια εξαπλώθηκε σαν λιμός, η αδιαφορία για τα κοινά πήρε διαστάσεις επιδημίας και οι καιροσκόποι άλωσαν την εξουσία. Σε μια κοινωνία τόσο πληγωμένη όσο αυτή των Ελλήνων, χρειάζεται φάρμακο ταχείας ανάρρωσης και μια ταυτόχρονη ίαση για πολλούς που θα σχηματίσουν τον ενεργό πυρήνα της κοινωνικής ίασης. Εκείνο που βλέπω εφικτό είναι η ταυτόχρονη επικοινωνία πολλών με τον χώρο όπου βρισκόμαστε εμείς, οι πρώτοι Έλληνες. Μόνο μέσα από την γόνιμη ανταλλαγή ιδεών με τον δικό μας χώρο, που είναι η Κοινωνία της Γνώσης, μπορεί να ιαθεί η σημερινή κοινωνία. Και ακόμα παραπέρα. Μόνο μέσα από την ζωογόνο επίδραση των κοινών μας ιδεών, μπορεί να αναστηθεί η δημιουργικότητα σε όλες τις μικρές και μεγάλες καθημερινές της εκφράσεις. Τότε μπορούμε να ελπίζουμε σοβαρά σε μια Ανάσταση του Ελληνικού Πνεύματος και στην πραγματική Αναγέννηση του Ελληνικού πολιτισμού».

Αυτές είναι οι βασικές κατευθύνσεις. Παράλληλα οι έξι Έλληνες φιλόσοφοι και πολλοί άλλοι σαν και αυτούς είναι διατεθειμένοι να βοηθήσουν έμπρακτα και ουσιαστικά κάθε άνθρωπο που θέλει να ακούσει τις συμβουλές τους

Κοινή τους πεποίθηση είναι ότι αν δεν βοηθήσουμε τον άνθρωπο να δει καθαρά και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα προβλήματα της καθημερινής του διαβίωσης, όλα τα μεγάλα σχέδια για την κοινωνία μένουν κενά περιεχομένου. 

Μόνο ο άνθρωπος μέσα από τα έργα του, μπορεί να αλλάξει την σημερινή πραγματικότητα.

πηγή-pitagorasamios

Διαβάστε περισσότερα... »

Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος: «Από ψέματα έχει χορτάσει αυτός ο τόπος»

Γραφείο Ειδήσεων Amen.gr, φωτογραφίες Χρήστος Μπόνης

Τη μνήμη των εκτελεσθέντων από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής στα Καλάβρυτα τίμησε το πρωί της Παρασκευής ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος, στέλνοντας από τη μαρτυρική πόλη πολλαπλά μηνύματα προς κάθε κατεύθυνση. 

«Η κοινωνία αποϊεροποιείται, κάθε τι ιερό περιθωριοποιείται, ευτελίζεται και πουλιέται εύκολα», τόνισε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, κρούωντας τον κώδωνα του κινδύνου για την κοινωνική συνοχή, καθώς όπως είπε σε άλλο σημείο της ομιλίας του «έχει χαθεί κάθε αξία. Οι αρχές και οι αξίες θα επανέλθουν μόνο αν αλλάξουμε μυαλό και πορεία ζωής».

Ο κ. Ιερώνυμος δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στο αγωνιστικό φρόνημα που διακρίνει διαχρονικά τον ελληνικό λαό. 

«Η ιστορία αυτού του τόπου αποδεικνύει, άλλωστε, πως οι αξίες αποκτώνται με αίμα και αγώνα» ήταν η χαρακτηριστική του φράση. «Εκείνοι που υπόσχονται αλλαγές με εξωτερικές επεμβάσεις μας λένε ψέματα και από ψέματα έχει χορτάσει αυτός ο τόπος», σημείωσε με ιδιαίτερο νόημα.

πηγή-amen.gr (Απόσπασμα)

Διαβάστε περισσότερα... »

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν υπερήφανοι για τη γλώσσα τους!

* Η ξενομανία, δηλαδή το να γοητευόμαστε από οτιδήποτε ξενόφερτο είναι μια μεγάλη και βαριά νόσος των Νεοελλήνων.

Το πιο εξοργιστικό, όμως, είναι η χρήση ξένων λέξεων αντί των ωραιότερων Ελληνικών, από μια γλώσσα που είναι η μητέρα όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών και όχι μόνο.

Παράδειγμα, το «fame story» μας αρέσει, μας έλκει περισσότερο από τις λέξεις «φήμη και ιστορία», της οποίας πατέρες είναι ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης. 

Προτιμούμε το στούντιο αντί για το εργαστήριο ή σπουδαστήριο. 

Σούπερ Μάρκετ αντί υπεραγορά. 

Σπόνσορας αντί χορηγός. 

Γκράφιτι αντί τοιχογραφία. 

Σόου αντί παράσταση. 

Πάρκινγκ αντί στάθμευση, κλπ. 

Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν τόσο υπερήφανοι για τη γλώσσα τους, ώστε αρνούντο να μιλήσουν βαρβαρικά.

Στην τραγωδία «Επτά επί Θήβας», ο μεγάλος μας τραγικός ποιητής Αισχύλος, παρουσιάζει τον Ετεοκλή να παρακαλεί τον Δία και τη γη για τη σωτηρία των Θηβών. Αυτό που είναι άξιο θαυμασμού, όμως, είναι το πώς εντάσσει τη γλώσσα σ’ αυτή την έκκληση: «Μη μοι πόλιν πανώλεθρον εκθαμνίσητε δηάλωτον, Ελλάδος φθόγγον χέουσαν».

Δηλαδή: «μή μου αφανίσετε την πόλη, που ομιλεί Ελληνικά» (στ. 112-113).

Ο Σοφοκλής στον «Αίαντα», στ. 1263 γράφει: «Την βάρβαρον γαρ γλώσσαν ουκ επαΐω» (=Γιατί τη βάρβαρη τη γλώσσα δεν την ξέρω). Απαντάει ο Αγαμέμνονας στον Τεύκρο.

Είναι χαρακτηριστικό, επίσης, το απόσπασμα που μας αναφέρει ο Πλούταρχος, στο βίο του Θεμιστοκλή (6,4,2):

«Επαινείται δ’ αυτού και το περί τον δίγλωσσον έργον εν τοις πεμφθείσιν υπό βασιλέως επί γης και ύδατος άτησιν. Ερμηνεία γαρ όντα συλλαβών δια ψηφίσματος απέκτεινεν ότι φωνήν Ελληνίδα βαρβάροις προστάγμασιν ετόλμησε χρήσαι».

Το απόσπασμα αυτό, λοιπόν, μας λέει ότι, όταν ο Ξέρξης απέστειλε αντιπροσωπεία για να ζητήσει «γην και ύδωρ» από τους Αθηναίους, ο Θεμιστοκλής, παρά τα καθιερωμένα, διέταξε να συλληφθεί ο διερμηνέας και με ψήφισμα τον εθανάτωσε με την αιτιολογία ότι ετόλμησε να χρησιμοποιήσει την ελληνική γλώσσα, σε βάρβαρα προστάγματα…

Αλλά και η ιστορία της Φιλομήλας αποκαλύπτει το μεγαλείο της ελληνικής γλώσσας. Ο Τηρεύς, βασιλιάς της Θράκης, ατίμασε τη γυναικαδέλφη του Φιλομήλα. Και για να μη τον μαρτυρήσει της έκοψε τη γλώσσα. Παρά το γεγονός, όμως, ότι ο Τηρεύς της απέκοψε τη γλώσσα, σε μία αρχαία ελληνική επιγραφή έγραψε τον καημό της ψυχής της: «Γλώσσαν την εμήν εθέρισεν Ελλάδα φωνήν». Η Φιλομήλα, λοιπόν, δεν θρηνεί που της έκοψαν την γλώσσα, αλλά για το ότι δεν θα έχει φωνή για να ξαναμιλήσει Ελληνικά…

Βλέπουμε, λοιπόν, πώς προστάτευαν την Ελληνική γλώσσα οι πρόγονοί μας.
Γι’ αυτή, λοιπόν, την ελληνική γλώσσα οι αρχαίοι μας πρόγονοι ήταν υπερήφανοι και δεν επέτρεπαν ούτε να τη χρησιμοποιούν σε ζητήματα που είχαν σχέση με απολίτιστους, με βάρβαρους, όπως τους αποκαλούσαν. Πού να φανταζόταν, ότι στους νεώτερους χρόνους η γλώσσα αυτή θα γινότανε μητέρα όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών και όχι μόνο.

Αλλά, πού να φανταζόταν και το απίστευτο: Οι απόγονοί τους του 21ου μετά Χριστόν αιώνα βάλθηκαν να την καταστρέψουν! Πάνω από τριάντα χρόνια τώρα συνεχίζουμε τις «απλοποιήσεις» και από τις πολλές «απλοποιήσεις» και από τις πολλές αλλοιώσεις την κάναμε αγνώριστη…

Εκτός από την προστασία της γλώσσας οι αρχαίοι Έλληνες δεν ανέχονταν βαρβαρικά έθιμα. Το τρύπημα των αυτιών στους άνδρες, για να φορέσουν ενώτιον = σκουλαρίκι, εθεωρείτο βαρβαρικόν έθιμον για τους αρχαίους προγόνους μας. Έτσι, αν υπήρχε κάποιος με τέτοια συνήθεια, τον διακωμωδούσαν και τον έδιωχναν από την πόλη.

Υπάρχει βεβαίως και σχετικό κείμενο, που τα λέει αυτά: Το διασώζει ο Ξενοφών στην «Κύρου Ανάβαση» (βιβλίο 3, Κεφ. 1, 30-34) και λέει τα εξής:

«Ούτος γαρ και την πατρίδα καταισχύνει και πάσαν την Ελλάδα, ότι Έλλην ων τοιούτος εστίν. Εντεύθεν υπολαβών Αγασίας Στυμφάλιος είπεν: 

Αλλά τούτο γε ούτε Βοιωτίας, προσήκει ουδέν ούτε της Ελλάδος παντάπασιν, επεί εγώ αυτόν είδον ώσπερ Λυδόν αμφότερα τα ώτα τετρυπημένον. Και είχεν ούτως. Τούτον μεν απήλασαν».

Μετάφραση: «Διότι αυτός και την ιδιαιτέρα του πατρίδα καταντροπιάζει και όλη την Ελλάδα, αφού, ενώ είναι Έλληνας, είναι τέτοιος (δηλαδή δειλός και άνανδρος) κατόπιν, όμως, παίρνοντας τον λόγον ο Αγασίας από τη Στυμφαλίδα είπε:
Αλλά ο άνθρωπος αυτός ούτε με την Βοιωτία έχει καμιά απολύτως σχέση, ούτε με την Ελλάδα γενικά, διότι εγώ τον είδα να έχει σαν Λυδός και τα δυο του αυτιά τρυπημένα. Και πράγματι έτσι είχε το πράγμα. Λοιπόν αυτόν βέβαια τον απέδιωξαν».

Οι Νεοέλληνες, όμως, εζήλεψαν τους μαύρους της Αφρικής που φοράνε σκουλαρίκια και έχουν την εντύπωση πως αυτό σημαίνει πρόοδο και εξέλιξη. Βέβαια την ίδια τακτική ακολουθούν και οι Ευρωπαίοι. Και φυσικά δεν είναι το μόνο βαρβαρικό έθιμο που υιοθέτησε η πολιτισμένη Ευρώπη…

Οι Νεοέλληνες, όμως, κάνουν κάτι πιο φοβερό:
Αντί να διδάξουν ήθος στους μαθητές, εισάγουν κείμενα που καλλιεργούν το πρότυπο του απάτριδος καταναλωτή, που απαξιώνουν ιδανικά και ήρωες και πρότυπα ήθους.

Κλασικό παράδειγμα ο πρώτος Κυβερνήτης της χώρας Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος δικαιότατα αποκλήθηκε άγιος της πολιτικής. Πρόσφερε όλη την περιουσία του στο Ελληνικό Κράτος.

Όταν η Εθνοσυνέλευση αποφάσισε να δοθεί χορηγία (μισθός) στον Κυβερνήτη, ο Καποδίστριας απάντησε με ένα έγγραφο το οποίο δεν έχει όμοιό του στα πολιτικά πράγματα και καταλήγει:

«…Ελπίζω ότι όσοι εξ υμών συμμετάσχουν εις την Κυβέρνησιν, θέλουν γνωρίσει μεθ’ ημών ότι εις τας παρούσας περιστάσεις εις τα δημόσια υπουργήματα δεν είναι δυνατό να λαμβάνουν μισθούς αναλόγους με τον βαθμόν του υψηλού υπουργήματός των και με τας εκδουλεύσεις των, αλλ’ ότι οι μισθοί ούτοι πρέπει να αναλογούν ακριβώς με τα χρηματικά μέσα τα οποία έχει η Κυβέρνησις εις την εξουσίαν της.
Η άρνηση του Καποδίστρια να αποδεχθεί την χορηγία προκάλεσε έκπληξη «διά το μοναδικόν της πράξεως και τον νέον θαυμασμόν προς τον υπέροχον άνδρα…».

Η εντιμότητα του Καποδίστρια φαίνεται και από τα παρακάτω λόγια του «Προτιμώ τον θάνατον, παρά να απατήσω λαόν, εμπιστεύσαντα την τύχην του εις την αφοσίωσίν μου».

Έπειτα από όλα αυτά, θα περίμενε κανείς να προβάλουν τον Καποδίστρια ως πρότυπο αρετής, ιδανικό παράδειγμα στα νέα παιδιά για μίμηση, όπως και πραγματικά είναι ο πρώτος άξιος Κυβερνήτης του Νεοελληνικού Κράτους, ο οποίος επάξια αποκλήθηκε «άγιος της πολιτικής».

Κι όμως, αντί γι’ αυτό, στο βιβλίο της Γ΄ Γυμνασίου παραθέτουν ένα ποίημα με σαφείς υπαινιγμούς για χρηματισμό. Από ποιον; Από τον άνθρωπο που δώρισε στο φτωχότατο κράτος την περιουσία του, τον πολιτικό με το ήθος το ενάρετο, που είναι άριστο υπόδειγμα για κάθε πολιτικό; Τον αδικοχαμένο Ιώ. Καποδίστρια;

Αλλά, η παγκοσμιοποίηση αυτό επιδιώκει. Την ισοπέδωση των πάντων. Να μη υπάρχουν αξίες και ηθικές αρχές.

Στόχος η καταστροφή των κοινωνιών και η μετατροπή των ανθρώπων σε ένα παγκόσμιο πλαγκτόν ευκόλως διαχειριζόμενο, με το οποίο θα τρέφονται οι παγκόσμιοι εξουσιαστές…

πηγή-arxaia-ellinika

Διαβάστε περισσότερα... »

Συμβουλές Ισοκράτη περί ορθού και ηθικού βίου

Στο έργο αυτό, παρατίθενται διάφορες πρακτικές διδαχές του Ισοκράτη προς κάποιον Δημόνικο για το πώς θα πρέπει να είναι ένας ορθός και ηθικός τρόπος ζωής.

Κανένα να μη κάνεις φίλον πρότου εξετάσης πώς έχει συμπεριφερθή προς τους παλαιούς του φίλους· διότι πρέπει να προβλέπης ότι θα συμπεριφερθή και προς σε, όπως συμπεριεφέρθη προς εκείνους. 

Να γίνεσαι μεν βραδέως φίλος, αφού δε γίνης φίλος να μένης πιστός εις την φιλίαν. Διότι είναι εξ ίσου απρεπές να μη έχης κανένα φίλον και να αλλάζης πολλούς φίλους συχνά. 

Να μη δοκιμάζης τους φίλους σου κατά τοιούτον τρόπον ώστε εκ της δοκιμής ταύτης να προέρχεται διά σε ζημία, μήτε όμως να θέλης να έχης τους φίλους σου αδοκιμάστους.

Τούτο δε θα κατορθώσης, αν προσποιείσαι ενώπιον αυτών ότι έχεις ανάγκας τας οποίας δεν έχεις· να ανακοινώνης εις αυτούς ζητήματα, τα οποία δύνανται να κοινολογηθούν, παρουσιάζων αυτά ως μυστικά· αν διαψευσθής εις τας ελπίδας σου, δεν θα υποστής εκ τούτου καμμίαν ζημίαν, εάν δε αι ελπίδες σου επιβεβαιωθούν, θα έχης ασφαλεστέραν γνώσιν του χαρακτήρος των φίλων σου.

Να δοκιμάζης τους φίλους εις τας δυστυχίας και εις τους κοινούς κινδύνους· διότι τον μεν χρυσόν δοκιμάζομεν εις το πυρ, τους δε φίλους διακρίνομεν εις τας ατυχίας. 

Θα τηρήσης την αρίστην στάσιν απέναντι των φίλων σου, αν δεν περιμένης ούτοι να σου γνωρίσουν τας ανάγκας των, αλλ' αν αυθορμήτως έλθης εις βοήθειάν των, όταν αι περιστάσεις το επιβάλλουν.

Να νομίζης ότι είναι εξ ίσου επαίσχυντον να νικάσαι υπό των εχθρών σου εις το κακόν και να φαίνεσαι κατώτερος των φίλων σου εις τας ευεργεσίας που σου κάμνουν. 

Να θεωρής ως αληθείς φίλους, όχι μόνον εκείνους που λυπούνται διά τας δυστυχίας σου, αλλά και εκείνους οι οποίοι δεν σε φθονούν διά την ευτυχίαν σου· διότι πολλοί λυπούνται μεν μαζί με τους φίλους των διά τας ατυχίας των, αλλά τους φθονούν, όταν ευτυχούν. Να ενθυμήσαι τους απόντας φίλους σου ενώπιον των παρόντων, διά να φαίνεσαι ότι ουδέ τούτους λησμονείς, όταν είναι απόντες.

Να θέλης να είσαι όσον αφορά την ενδυμασίαν σου φιλόκαλος και όχι καλλωπιστής. Είναι δε ίδιον γνώρισμα του μεν φιλοκάλου η μεγαλοπρέπεια, του δε καλλωπιστού το εξεζητημένον (η επίδειξις, ίνα κινηθή η περιέργεια των άλλων). Να αγαπάς ουχί την υπερβολικήν αύξησιν των υπαρχόντων αγαθών, αλλά την μετρίαν απόλαυσιν τούτων. 

Να καταφρονής τους φιλοχρημάτους, οι οποίοι ζητούν να συσσωρεύουν θησαυρούς και δεν γνωρίζουν να απολαύσουν εκείνους που έχουν· διότι ούτοι πάσχουν κάτι παρόμοιον με εκείνους οι οποίοι αγοράζουν ωραίον ίππον, ενώ γνωρίζουν να ιππεύουν κακώς.

Προσπάθει να καθιστάς τον πλούτον σου προσοδοφόρον και χρήσιμον· είναι δε ο πλούτος χρήσιμος μεν εις τους επιθυμούντας να μεταχειρίζωνται τούτον ελευθερίως, προσοδοφόρος δε εις τους δυναμένους να αποκτούν κτήματα προσοδοφόρα. 

Να εκτιμάς την υπάρχουσαν περιουσίαν διά δύο λόγους, και διά να δύνασαι να πληρώσης μέγα πρόστιμον και διά να βοηθής χρηστόν φίλον όταν δυστυχή· διά τας άλλας δε ανάγκας της ζωής σου να μη προσκολλάσαι εις αυτήν υπερβολικά, αλλά να την αγαπάς με μέτρον.

Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος. 

1950. Ισοκράτους Προς Δημόνικον, Προς Νικοκλέα, Νικοκλής ή Κύπριοι 

πηγή

Διαβάστε περισσότερα... »

Η αστυνομία στην αρχαία Ελλάδα

ΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΥ ΘΕΣΜΟΥ

Οι ανάγκες του ανθρώπου για ασφάλεια και προστασία είναι σύμφυτες με την ύπαρξη του. Αυτό είναι φυσικό, αφού μόνο με την ασφάλεια και την προστασία εξασφαλίζονται οι δυνατότητες για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου και της ανάπτυξη κάθε παραγωγικής δραστηριότητας.

Οι περιπτώσεις του Ηρακλή και του Θησέα, που με τη μυθική δράση τους εξάλειψαν την παντοειδή και ποικιλώνυμη κακοποιό δραστηριότητα της εποχής, εξαφάνισαν το φόβο των ανθρώπων και εμπέδωσαν την τάξη και το αίσθημα ασφάλειας, είναι αρκετά εύγλωττες. Ο αστυνομικός θεσμός συμπορεύεται με την πολιτειακή οργάνωση της ανθρώπινης κοινωνίας. Οι άνθρωποι για να επιβιώσουν, έπρεπε να συμβιώσουν. Η συμβίωση, όμως, προϋποθέτει τη θέσπιση κανόνων, αλλά και τη δίκαιη εφαρμογή τους, μέσα σε ένα λειτουργικό πλαίσιο, την πολιτεία.

Η σπουδαιότητα της έννομης τάξης, ως στοιχείου αναπόσπαστου του δημόσιου βίου και της ομαλής κοινωνικής διαβίωσης των πολιτών, είχε επισημανθεί από κορυφαίους εκπρόσωπους της ελληνικής διανόησης. Ο διδάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο μέγας φιλόσοφος Αριστοτέλης, διδάσκει ότι «Των μεν γαρ αναγκαίων αρχών χωρίς αδύνατον είναι την πόλιν, των δε προς ευταξίαν και κόσμον αδύνατον οικείσθαι καλώς». Δηλαδή, «η θέσπιση κανόνων δικαίου και η ύπαρξη εντεταλμένων αρχών, για την εφαρμογή τους, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική και χρηστή διοίκηση των πολιτών».

Δεν είναι δυνατόν να καθορισθεί επακριβώς η γένεση του Αστυνομικού θεσμού, μπορούμε να πούμε όμως ότι σπέρματα αυτού βρίσκουμε ακόμη και στις πρωτόγονες κοινωνίες της ανθρωπότητας. Ευθύς όταν ο άνθρωπος αισθάνθηκε την ανάγκη του να ρυθμίσει τις σχέσεις του με κανόνες δικαίου, ανέκυψε αυτομάτως και η ανάγκη οργάνων τα οποία θα εξασφάλιζαν την τήρηση των κανόνων. Έτσι γεννήθηκαν οι , "φύλαρχοι", οι "γενάρχες", οι άρχοντες", οι "αρχηγοί" , οι "βασιλείς" κ.λ.π. των κοινωνικών ομάδων οι οποίοι με τη θέσπιση των κανόνων δικαίου όριζαν και τα εντεταλμένα προς τη τήρηση τούτων όργανα.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΡΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ

Η προέλευση του όρου "ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ" των σύγχρονων κρατών, έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελληνική λέξη "ΠΟΛΙΤΕΙΑ", η οποία σήμαινε το σύνολο των Αρχών και η δύναμη ή η εξουσία του προϊσταμένου ( άρχοντα ) να μεριμνά για τη τήρηση των θεσπισθέντων και να καθιστά αυτά απαραβίαστα. Ο όρος "ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ" προέρχεται από την σύνθεση των όρων "Άστυ" και "Νόμος", παρελήφθη από τους Ρωμαίους ως "P O L I T I A" με την ίδια έννοια, δηλαδή την έννοια την οποία είχε καθορίσει ο Αριστοτέλης (καλή τάξη-διοίκηση της πόλεως- προστασία της ζωής ,της τιμής και της περιουσίας των πολιτών), με την έννοια την οποία είχε καθορίσει ο Πλάτωνας (κατά Νόμο ρύθμιση της ζωής της πόλεως), ο Ισοκράτης (η ψυχή της πόλεως - το σύμβολο ευφυΐας, αυτή που σκέπτεται τα πάντα και ρυθμίζει κάθε κακό και αντιμετωπίζει πάσα επισυμβαίνουσα συμφορά), αλλά και άλλοι αρχαίοι σοφοί.

Από τη Ρώμη ο όρος "POLITIA", ο οποίος αναφερόταν τόσο στο σύνολο των κρατικών Αρχών αλλά και στην Αστυνομία ειδικότερα, μεταπήδησε στη Γαλλία ως " POLICE" από τη Γαλλία στην Αγγλία με την ίδια ορολογία και από εκεί στη Γερμανία ως "POLIZEI" και στην Ιταλία ως "POLIZIA". 

Ο διεθνής όρος της "Αστυνομίας" με την Ελληνική έννοια ισχύος της "ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ" είναι μια απόδειξη του ρόλου τον οποίο διαδραμάτισε η Ελλάδα από την αρχαιότητα στη Παγκοσμιότητα των Εθνών .

Ο όρος "Πολιτεία", παρατηρούμε ότι μέχρι τον ΙΔ΄ αιώνα σήμαινε την γενική έννοια της Κρατικής εξουσίας. Από τον ΙΔ΄ αιώνα έως τον ΙΗ΄, ο όρος προσδιορίζει πλέον συγκεκριμένα έργα της "Αστυνομίας" αφού καθορίζονται τα νομικά πλαίσια αστυνομικών αρμοδιοτήτων ή έργων που καλύπτουν τη πρόοδο των πόλεων.

Τέλος, η αστυνομία σαν θεσμός συνδέεται με την εμφάνιση «της πόλεως» του «άστεως». Το άστυ είναι το πρώτο συνθετικό στοιχείο της έννοιας αστυνομίας. Παράλληλα έχουμε και την εμφάνιση του Δικαίου «του Νόμου», δηλαδή του δεύτερου συνθετικού στοιχείου της ίδιας έννοιας . Έτσι βλέπουμε ότι η πόλη και το Δίκαιο συμπορεύονται στην κοινωνική εξέλιξη.

Ο όρος λοιπόν αστυνομία, προήλθε από τη σύνθεση δύο φαινομένων, ενός πραγματικού (άστυ - πόλη) και ενός πνευματικού (Δικαίου – Νόμος).

Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

Η Ιστορία της Ελληνικής Αστυνομίας αρχίζει ουσιαστικά από τον 5ο αιώνα Π.Χ, κατά τον οποίο ιστορικές έρευνες αποδεικνύουν την ύπαρξη διακεκριμένων αστυνομικών Αρχών, την περίοδο αυτή στη πόλη των Αθηνών.

Νωρίτερα και μέχρι τον 7ο π.χ αιώνα δεν υπήρχαν ιδιαίτερες αστυνομικές Αρχές στην Αθήνα, αφού η άσκηση αστυνομικών δικαιωμάτων υπαγόταν στο βασιλιά.

Άγνωστη παραμένει η Αστυνομική Αρχή στη μυθική εποχή των Αθηνών, τη περίοδο δηλαδή που περιλαμβάνει την ιστορία της Αττικής από τους αρχαιότατους βασιλείς μέχρι του Θησέα (1.300π.χ.).

Από τον 5ο π.χ αιώνα, όταν τέθηκαν οι βάσεις του μεγαλείου και της ακμής των Αθηνών, καθιερώθηκαν και αστυνομικές Αρχές, που είχαν σαν αποστολή ανάλογη με αυτή των σύγχρονων Αστυνομικών Αρχών. Κύριο μέλημα αυτής της πρώτης αρχαίας Αστυνομίας ήταν η ευκοσμία, η υγιεινή και η καθαριότητα, η προστασία των ηθών, η αγορανομική επιτήρηση, η επιτήρηση των οικοδομών, η επιτήρηση των ξένων, η πρόληψη των δημοσίων δυστυχημάτων και πολλά άλλα αντικείμενα τα οποία σήμερα αποτελούν συνήθεις και καθημερινές ενασχολήσεις μιας σύγχρονης και εύρυθμης αστυνομίας. Είναι εξακριβωμένο ιστορικά ότι οι ποικιλόμορφες αυτές αστυνομικές ασχολίες δεν ήταν στη μέριμνα μιας και μόνης Αστυνομικής Αρχής αλλά ήταν λεπτομερώς κατανεμημένες σε διαφόρους αρχές της Πολιτείας.

Η εποπτεία όλων τούτων των αρχών, ως προς την αστυνομική εξουσία, ανήκε στο ανώτατο Αθηναϊκό δικαστήριο, τον Άρειο Πάγο.

Άρχοντες που εκτελούσαν αστυνομικά καθήκοντα στη πολιτεία των Αθηναίων ήσαν οι "Α σ τ υ ν ό μ ο ι", για την αστυνόμευση των οδών , οι "Α γ ο ρ α ν ό μ ο ι", οι "Σ ι τ ώ ν ε ς ή Σ ι τ ο φ ύ λ α κ ε ς", οι "Μ ε τ ρ ο ν ό μ ο ι" και οι "Ε π ι μ ε λ η τ έ ς Ε μ π ο ρ ί ο υ" για την αστυνόμευση της αγοράς και του εμπορίου. Άλλοι άρχοντες που εκτελούσαν Αστυνομικά καθήκοντα ήταν οι "Γ υ ν α ι κ ο ν ό μ ο ι", οι "Τ ε ι χ ο π ο ι ο ί", οι "Επιμελητές των υδάτων (κρουνών)", οι "φύλακες λιμένων", οι "Ένδεκα", οι "Στρατηγοί", και ιδίως ο "Πολέμαρχος", οι "Πρυτάνεις", και οι "Περίπολοι".

Από τους ανωτέρω ειδικότερα οι "Αστυνόμοι" είχαν την επίβλεψη των οδών και της καθαριότητας της πόλης, τη συντήρηση των κτηματικών ορίων, για να προλαμβάνονται οι διαφορές , την επιμέλεια του ιερού Ναού της Πανδήμου Αφροδίτης και καθήκοντα Αστυνομίας Ηθών.

Οι "Αγορανόμοι" ασκούσαν ειδική επίβλεψη στις τιμές και στη καθαριότητα των τροφίμων , οι "Σιτοφύλακες" ασκούσαν εποπτεία στο εμπόριο σιτηρών ειδικά, οι δε "Επιμελητές Εμπορίου" ασκούσαν εποπτεία στη διακομιδή και επάρκεια των βιοτικών αγαθών .

Οι "Γυναικονόμοι" κατά τον Πλούταρχο ασκούσαν αστυνόμευση επί των ηθών, "εζημίουν τους ακοσμούντας".

Οι "Τειχοποιοί", επόπτευαν το μεγαλύτερο έργο της Ελληνικής Αρχαιότητας. Ήταν δέκα και εξελέγχονταν ένας από κάθε φυλή. Επιμελούνταν την συντήρηση και επισκευή του μέρους των τειχών που είχαν ανατεθεί σε κάθε φυλή.

Οι "Επιμελητές Υδάτων" (κρουνών) ,επιμελούνταν την διανομή του νερού και τη καθαριότητα των πηγών, οι δε "φύλακες λιμένων", ασκούσαν εποπτεία στα πλωτά μέσα και στην κίνηση στα λιμάνια. 

Οι "Ένδεκα" επιμελούνταν κυρίως την εκτέλεση των καταδιωκτικών αποφάσεων σε θάνατο. Οι "Στρατηγοί" ασκούσαν εξουσία στους Στρατευμένους πολίτες, ενώ επικεφαλής των Αστυνομικών Εξουσιών ήταν ο "Πολέμαρχος" ο οποίος είχε και την επίβλεψη των ξένων. 

Οι "Πρυτάνεις" ασκούσαν αστυνόμευση στη βουλή και την Εκκλησία του Δήμου, οι δε "Περίπολοι" ήταν υποχρεωτικά στρατευμένοι νέοι από 18-20 ετών, οι οποίοι αναλάμβαναν να φυλάνε τη πόλη και τα φρούρια της Αττικής.

Να σημειωθεί ότι πολλές μεγάλες προσωπικότητες της Αρχαίας Αθήνας διαχειρίσθηκαν αστυνομικέ αρχές όπως ο νικητής της Σαλαμίνας Θεμιστοκλής ο οποίος διετέλεσε "Επιμελητής κρουνών" ο μεγάλος ρήτορας Δημοσθένης ο οποίος διετέλεσε "Σιτώνης", ο Επαμεινώνδας των Θηβών ο οποίος διετέλεσε "Υδρονομέας".

Αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Πλάτωνας στους "Νόμους" του (ΙΑ΄ 918α΄), δραματικοί ποιητές, όπως ο Σοφοκλής, Φιλόσοφοι όπως ο Αριστοτέλης, ο μέγας ρήτορας της αρχαιότητας Δημοσθένης μας πληροφορούν για τους Αστυνομικούς θεσμούς στην αρχαιότητα.

Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ

Στην Αρχαία Σπάρτη δεν συναντάμε τη ποικιλία και την εντέλεια των αστυνομικών αρχών της Δημοκρατίας των Αθηνών. Αυτό διότι ο πολιτισμός της Σπάρτης ήταν κατώτερος αυτού της Αθήνας αλλά και ο κοινωνικός βίος των Σπαρτιατών ήταν πολύ περιορισμένος σε εκδηλώσεις και ασχολίες .

Στενότερα απολυταρχικό τυγχάνει το πολίτευμα της αρχαίας Σπάρτης, που περιελάμβανε κυρίως τη βασιλική εξουσία, τη βουλή των Γερόντων και την Αγορά του Δήμου, ενώ τη πραγματική εξουσία ασκούσαν μια επιτροπή που ονομάζονταν "Έφοροι".

Στους ιστορικούς χρόνους, οι έφοροι αποτελούσαν μια αρχή αυτοτελή και παντοδύναμη. Εκλέγονταν κάθε χρόνο από όλους τους ενήλικες Σπαρτιάτες και δίκαζαν τις αστικές και εγκληματικές υποθέσεις. Από κοινού με τη Γερουσία δίκαζαν ακόμη και τους βασιλείς. Όλη η εσωτερική και εξωτερική διακυβέρνηση της χώρας βρισκόταν στα χέρια των Εφόρων, έτσι κατ΄ ακολουθία η αστυνομική εξουσία αποτελούσε αντικείμενο της μέριμνας αυτών.

Οι ιστορικές πληροφορίες δεν διασαφηνίζουν σε ποια ειδικά θέματα είχε τη μέριμνα η αστυνομία στην Αρχαία Σπάρτη. Όπως αναφέρει όμως ο Πλούταρχος, η εποπτεία της Δημόσιας Τάξης είχε ανατεθεί στους εφόρους που είχαν την εξουσία και να δικάζουν. Για την εκτέλεση των έργων τους οι Έφοροι χρησιμοποιούσαν τους "Ιππείς" , ένα σώμα τριακοσίων επίλεκτων πολιτών. 

Υπήρχε ακόμη αρχή εντεταλμένη για την επίβλεψη των νέων, που ονομάζονταν "Παιδονόμοι". 

Ο Ησύχιος αναφέρει ότι υφίστατο στη Σπάρτη Αρχή για την ευκοσμία των γυναικών , και επιφορτισμένοι με τα καθήκοντα αυτά ήταν οι "Αρμόσυνοι". 

Από επιγραφές που έχουν βρεθεί σε αρχαιολογικές ανασκαφές , προκύπτει ότι στην Αρχαία Σπάρτη λειτουργούσε αγορανομική υπηρεσία , τα όργανα της οποίας ονομάζονταν "Εμπέλωροι", καθώς και αγρονομική υπηρεσία τα όργανα της οποίας ονομάζονταν "Παιδιανόμοι". Οι υπηρεσίες των "Εμπέλωρων" και των "Παιδιανόμων" αντικαταστάθηκαν κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους από τις υπηρεσίες των "Αγορανόμων", που είχαν σαν αποστολή και πάλι την επιμέλεια της αγοράς και οι αγρονόμοι την επιμέλεια των αγροτικών ζητημάτων.

Υπήρχε επίσης ο "Επί της Κρυπτείας Τεταγμένος" το έργο του οποίου ήταν η εποπτεία των Ειλώτων, που αποτελούσε συνεχή απειλή κατά των Σπαρτιατών.

Αν επιχειρήσουμε να κατανείμουμε το αστυνομικό υλικό που έχει συλλεχθεί από την Αρχαία Σπάρτη, κατά κατηγορίες , σύμφωνα με το πολίτευμα της Νομοθεσίας του Λυκούργου, που επικρατούσε, και γενικά το Σπαρτιατικό σύστημα καταλήγουμε στις εξής κατηγορίες Αστυνομικής Επιμέλειας: 

Α) Γενικής Αστυνομίας.
Αυτή ασκείτο κυρίως από τους Εφόρους, οι οποίοι πλην των άλλων καθηκόντων είχαν και την εποπτεία για την αγωγή και τη συμπεριφορά των νέων , για την επιθεώρηση της αγοράς και τον έλεγχο των τιμών των τροφίμων , για την επιτήρηση των ξένων και την απέλαση των ανεπιθυμήτων προσώπων από τη Σπάρτη καθώς και την επιτήρηση των Ειλώτων. Στην ειρηνική περίοδο ασκούσαν αστυνομικά καθήκοντα ενώ σε περίοδο πολέμου ήταν στο πλευρό του βασιλέα σαν σωματοφύλακες. Η υπηρεσία του αποτελούσε, τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου, ύψιστη τιμή.

Β) Αστυνομία των Ηθών
Ήταν μια περίεργη για τις σημερινές αντιλήψεις αστυνομία, η οποία είχε σαν μέλημα την ανατροφή των νέων και νεανίδων, το σεβασμό προς τους μεγαλύτερους, τη λειτουργία των συσσιτίων, την υποχρεωτική επιβολή του γάμου, την απαγόρευση της αγαμίας, τα μέτρα κατά τη ταφή των νεκρών και το διακανονισμό του πένθους, την απαγόρευση της αποδημίας κ.λ.π. Μέριμνα για εφαρμογή διατάξεων περί των ηθών δεν υπήρχε στην Αρχαία Σπάρτη καθότι το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα που επικρατούσε απέκλειε απολύτως την ύπαρξη τέτοιων ζητημάτων. Οι "Αρμόσυνοι" ήταν η αρχή που επιτηρούσε την ευκοσμία των γυναικών, μια ευκοσμία που διαφέρει με τα σημερινά δεδομένα αφού η πορνεία , οι βιασμοί, οι αποπλανήσεις, οι απαγωγές και άλλα παρεμφερή αδικήματα δεν απασχολούσαν τη κοινωνία των αρχαίων Σπαρτιατών . Οι νεαρές γυναίκες εφόσον ήταν άγαμες θεωρούνταν ιερά πρόσωπα και γι'αυτό δεν διέτρεχαν κανένα κίνδυνο από τους νέους, μάλιστα υποχρεούνταν να χορεύουν γυμνές ενώπιόν τους χωρίς να θεωρείται προσβολή αυτό για τη δημόσια αιδώ. Η μοιχεία ήταν κατά κάποιο τρόπο ανεκτή και επιβεβλημένη αφού ο αποκλειστικός σκοπός του γάμου ήταν η δημιουργία αρίστων απογόνων. Κατέβαλλαν ιδιαίτερη προσπάθεια για την αναπαραγωγή αρίστων απογόνων και δεν θεωρούνταν ανέντιμο να προσκαλούν εύρωστους νέους για να συνευρεθούν με τις νεαρές γυναίκες τους για την απόκτηση εύρωστων και υγιών παιδιών. 

Γ) Αστυνομία της Αγορανομίας.
Ήταν μια διαφορετική από τη σημερινή αντίστοιχη υπηρεσία αφού απαγόρευε κάθε εκδήλωση πλούτου και υποχρέωνε όλους ανεξαιρέτως να μετέχουν στα κοινά συσσίτια ακόμη και τους βασιλείς. Η νομοθεσία του Λυκούργου κατήργησε τα χρυσά και ασημένια νομίσματα και αντί αυτών άφησε μόνο τα σιδερένια τα οποία ήταν μεγάλου βάρους και μικρής αξίας. Οι "Εμπέλωροι", "Παιδιανόμοι" και "Αγρονόμοι" ασχολούνταν με την επιτήρηση των βασικών βιοτικών αγαθών και των καλλιεργειών.

Δ) Αστυνομία Γενικής Ασφάλειας
Η Αστυνομία της γενικής ασφάλειας ήταν εμπιστευμένη στους Εφόρους οι οποίοι λάμβαναν μέτρα για την προστασία της πολιτείας από κινδύνους που προέρχονταν από τους "περίοικους" και τους "Είλωτες". Ενάντια του κινδύνου των Ειλώτων χρησιμοποιούντο οι ενήλικες πολίτες, οι οποίοι για να αποκτήσουν τα δικαιώματα του πολίτη της Σπάρτης έπρεπε να αποδείξουν έμπρακτα ότι ήταν ικανοί γι΄αυτό. Καιροφυλακτούσαν στα δάση και τα πλέον απομακρυσμένα σημεία, οπλισμένοι με εγχειρίδια και με τροφή για λίγες ημέρες και επιτίθονταν κρυφά στους διερχόμενους ανύποπτους Είλωτες και τους σκότωναν "εν ψυχρό" από την ανάγκη να αποκτήσουν θάρρος και τόλμη ώστε να θεωρηθούν ικανοί πολίτες και αντάξιοι των ενηλίκων. Κατά των Ειλώτων που όπως προαναφέρθηκε αποτελούσε συνεχή απειλή για τους Σπαρτιάτες χρησιμοποιούσαν μια μυστική κατά κάποιο τρόπο αστυνομία η οποία ονομαζόταν "Κρυπτείας", με κύριο μέλημα την εποπτεία τους.

Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΣΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΟΛΕΙΣ

Μπορούμε να πούμε ότι οι αστυνομικές αρχές των αρχαίων πόλεων της Αθήνας και Σπάρτης συναντώνται και στις υπόλοιπες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας. 

Έτσι η Αρχή των "Αστυνόμων" συναντάται στην Κνίδο , Ευμενία, Ηράκλειο της Βιθυνίας, Ολβία, Σινώπη, Συρία , Συρακούσες, Ρόδο, Τήνο, Ηράκλειο της Συρία, Κάρπαθο και άλλες πόλεις του Πόντου.

Η Αρχή των "Αγορανόμων" υπήρχε στην Ανδανεία, Αφροδισία, ΄Αργος, Αστυπάλαια, Κύπρο, Κω, Κρήτη, Δήλο, Αίγινα, Λέσβο, Μέγαρα, Μεσημβρία, Μίλητο ,Ταίναρο , Τήνο, Θάσο, Θυάτειρα, Τράλλεις, Έφεσο, ,Χίο , Αλικαρνασσό, Σίκινο, Κέρκυρα κ.λ.
Η αρχή των "Σιτοφυλάκων" ή "Σιτώνων" ή "Σιταγερτών" συναντάται στη Δήλο, Κάρυστο, Ηράκλειο της Συρίας, Ταυρομένιο κ.λ.π.

Οι "Γυναικονόμοι" όπως προκύπτει από επιγραφές υπήρχαν στην Ανδανεία, Γάμβριο της Περγάμου, στη Μαγνησία κ.λ
Οι "Έφοροι", οι "Επιμελητές κρουνών" , οι "Τειχοποιοί" και οι "φύλακες λιμένων" υπήρχαν σε όλες σχεδόν τις Ελληνικές πόλεις.

Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΣΤO BYZANTIO

Οι Αρχές στο Βυζάντιο ήταν:
Ο Έπαρχος της πόλης, ο οποίος ασκούσε την ανώτατη διοικητική εξουσία της πόλης.
Ο Πραίτωρ του δήμου, ο οποίος ασκούσε αστυνομικά καθήκοντα.
Ο Έπαρχος του Σίτου, η αρμοδιότητα του οποίου ήταν να παρακολουθεί τον τρόπο της παρασκευής και της διάθεσης του άρτου.
Οι Επιμελητές.
Οι Πράκτορες της Μυστικής Αστυνομίας.
Ο Κβέστωρ, παρακολουθούσε τις κινήσεις των ξένων και των επισκεπτών της πόλης.

Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Στην περίοδο αυτή στην Ελλάδα για τους Τούρκους υπήρχαν τα κάτωθι πρόσωπα που ασκούσαν αστυνομικά καθήκοντα:

Ο Βοεβόδας, ο οποίος ήταν διοικητής της επαρχίας. Είχε τη γενική εποπτεία όλων των θεμάτων που είχαν αστυνομικά ενδιαφέροντα.

Ο Καπού-Μπουλούκμπαση, ο οποίος εκτελούσε τις διαταγές του βοεβόδα.

Οι Αγάδες. Αυτοί ήταν Τούρκοι άρχοντες βοηθοί και σύμβουλοι του βοεβόδα.

Για τους Έλληνες, αστυνομικά καθήκοντα ασκούσαν :
Oι Δημογέροντες. Αυτοί είχαν ως αποστολή να μεριμνούν για την εξυπηρέτηση των αναγκών των μελών της κοινότητας. Για την άσκηση αυτής της εξουσίας διόριζαν τους πολιτοφύλακες, τους αγροφύλακες και τους εθνοφύλακες.
Οι Προεστοί. Αυτοί ήταν άρχοντες ανώτεροι των Δημογερόντων, είχαν την γενική εποπτεία αυτών και παρουσιάζονταν ενώπιον των Τουρκικών Αρχών ως προστάτες των καταπιεσμένων Ελλήνων.

Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΕΟΤΕΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Όταν ο Καποδίστριας, ως πρώτος κυβερνήτης του απελευθερωμένου ελληνικού κράτους, έφθασε στο Ναύπλιο το 1828 συνάντησε ερείπια, λιμό και αναρχία. Αυτή την κατάσταση έπρεπε ο Καποδίστριας να μεταμορφώσει σε κράτος και να αποσπάσει την εύνοια των μεγάλων δυνάμεων.Έτσι δόθηκαν οδηγίες στους διορισμένους διοικητές των επαρχιών για την αστυνόμευση με κύρια μελήματα τη δημόσια υγεία, την είσοδο-έξοδο αλλοδαπών και την εσωτερική ασφάλεια.

Στο Ναύπλιο την ίδια περίοδο (1828) ιδρύθηκε η Πολιταρχεία, η οποία είχε καθήκοντα κυρίως εκτελεστικής δύναμης. Ταυτόχρονα συγκροτήθηκε για την εμπέδωση της δημόσιας ασφάλειας μια Πεντακοσιαρχία υπό τον τίτλο «Eκτελεστική Δύναμη Πελοποννήσου» η οποία διαιρέθηκε σε τμήματα που εγκαταστάθηκαν στην Πελοποννήσου. Επικεφαλής της δύναμης αυτής ήταν ο Ιωάννης Μακρυγιάννης.

Η δύναμη αυτή, η οποία είχε θετική δράση στην καταπολέμηση της ληστείας, υπήρξε ο πρόδρομος της Χωροφυλακής.
Στις 29-01-1829 ο Καποδίστριας με ψήφισμα του δημοσιεύει τον «Κανονισμό της αστυνομίας και καθηκόντων αυτής». Τα καθήκοντα αυτά ήταν κυρίως ο έλεγχος κίνησης αλλοδαπών και κατοίκων άλλων επαρχιών, ο έλεγχος συνομωσιών, ο έλεγχος οπλοφορίας, ο έλεγχος επαιτών, λεσχών και καφενείων, ο έλεγχος οικοδομών, η φρούρηση φυλακών, η εκτέλεση διοικητικών και δικαστικών αποφάσεων, η άσκηση δικαστικής αστυνομίας…
Με τη δολοφονία του κυβερνήτη το κράτος οδηγήθηκε σε αναρχία και ήταν αδύνατο να παράσχει τη στοιχειώδη προστασία στο λαό από τους ληστές και τους λοιμούς.

Η άφιξη του Όθωνα (1832-1862) βρήκε το κράτος σε άθλια κατάσταση. Την αποκατάσταση της τάξης την ανέλαβε το σώμα των 5.000 Βαυαρών στρατιωτών, το οποίο συνόδευε τον Όθωνα. Στις 15-6-1833 ιδρύθηκε το σώμα της Χωροφυλακής ενώ στις 27-12-1833 καθιερώθηκε και η Δημοτική Αστυνομία με τη διαίρεση της χώρας σε δήμους. Στους δήμους την αστυνομική εξουσία την ασκούσε ο Δήμαρχος, ενώ διορίζονταν ως ανώτεροι υπάλληλοι ένας ή δύο «Αστυνόμοι» κάτω από την ευθύνη του Δημάρχου. Με το νόμο της 10-03-1834 οι δήμοι ανέλαβαν και δικαστική εξουσία υπό την καθοδήγηση του εισαγγελέα. Την 31-12-1836 εκδόθηκε βασιλικό διάταγμα «περί δημοτικής αστυνομίας» του οποίου το περιεχόμενο περιείχε τις αρμοδιότητες της νέας αρχής. Στα καθήκοντα αυτά περιλαμβάνονταν η τήρηση της ευκοσμίας, της τάξης, της αγορανομίας, της αστυνόμευσης, των ηθών, η δημόσια ασφάλεια, καθώς και προληπτικά μέτρα για την αποτροπή δυστυχημάτων.

Αστυνομικά σώματα που ιδρύθηκαν κατά την Οθωνική περίοδο ήταν η Οροφυλακή, η Εθνοφυλακή και η Διοικητική Αστυνομία με περιορισμένα όμως καθήκοντα δημόσιας ασφάλειας όπως η φύλαξη των συνόρων και του συνταγματικού καθεστώτος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:- « Ιστορία Της Αστυνομίας Πόλεως » του Χ. Σταμάτη.

ΠΗΓΗ

Διαβάστε περισσότερα... »

Τα οκτώ θανάσιμα αμαρτήματα της ανθρωπότητος

ΕΙΚΟΝΑ

Η δημοσίευση ανάρτησης, δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά αποδοχή των απόψεων του συγγραφέως.

O Κόνραντ Λόρεντς ήταν διδάκτωρ της ιατρικής και της φιλοσοφίας, βιολόγος, ηθολόγος και ψυχολόγος, ιδρυτής του κλάδου της συγκριτικής συμπεριφοράς και στοχαστής.

Το 1973, τη χρονιά που πήρε το νόμπελ ιατρικής και φυσιολογίας, εξέδωσε ένα διαφορετικό βιβλίο
με τίτλο: «Τα 8 θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μας». Σε αυτό αναφέρει τις οκτώ αιτίες που, κατά τη γνώμη του, οδηγούν αναπόδραστα στο τέλος του ανθρώπου.

Δεν πρόκειται για κάποιο βιβλίο καταστροφολογίας, με αστεροειδείς, επιδημίες και νεκροζώντανους που τρέφονται με μυαλά.

Το ουσιαστικό πρόβλημα για τον Λόρεντς είναι ότι: «η ανθρώπινη γνώση για τον εξωτερικό κόσμο έχει καλπάσει πολύ πιο μπροστά από τη φυσική ικανότητα της συμπεριφοράς να προσαρμοστεί σε νέες καταστάσεις».

1) Ο υπερπληθυσμός

Ο Λόρεντς δεν εστιάζει στο πληθυσμιακό πρόβλημα κάποιων χωρών (Κίνα, Ινδία κλπ), αλλά το αντιμετωπίζει ως παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο έχει διαστρεβλώσει την ανθρώπινη συμπεριφορά εν γένει.

Η πιο καταστροφική έκφανση αυτού του προβλήματος είναι η υπέρμετρη αστικοποίηση.

Ο συνωστισμός στις πόλεις και η αστική ανωνυμία που τον συνοδεύει «όχι μόνο οδηγεί έμμεσα σε απάνθρωπες πράξεις, που προκαλούνται από την εξάντληση και την προοδευτική εξαφάνιση των επαφών, αλλά αποτελεί την άμεση αιτία μιας ολόκληρης επιθετικής συμπεριφοράς.»

Καθημερινά στις πόλεις συναντάμε τόσους πολλούς ανθρώπους, βλέπουμε τόσα πολλά πρόσωπα, που καταλήγουμε να μη δίνουμε σημασία σε κανέναν. Τις περισσότερες φορές είναι μόνο ένα εμπόδιο που στέκεται μπροστά μας στην τράπεζα, στο σούπερ-μάρκετ, στο λεωφορείο.

Στο οικοδομικό τετράγωνο όπου είναι το σπίτι σας μπορεί να ζουν χίλιοι άνθρωποι. Σκεφτείτε πόσους γνωρίζετε από αυτούς και σε πόσους λέτε έστω μια καλημέρα. Αντίθετα σε ένα χωριό χιλίων κατοίκων όλοι γνωρίζονται –ακόμα και αν δεν συμπαθιούνται ιδιαίτερα. Και σίγουρα υπάρχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να σας βοηθήσει ο συγχωριανός σας παρά κάποιος που ζει στην παρακάτω πολυκατοικία.

Κι αν κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ζωή στην πόλη είναι ό,τι καλύτερο, θα πρέπει να μας εξηγήσουν γιατί όποιος «ανεβαίνει» στην κοινωνική κλίμακα μετακομίζει προς λιγότερο πυκνοκατοικημένες περιοχές.

Αν κλείσεις εκατό ποντίκια σε ένα κλουβί για δέκα αυτά θα αρχίσουν να αλληλοεξοντώνονται, ακόμα κι αν έχουν τροφή.

2) Η ερήμωση του περιβάλλοντος

Εδώ ο Λορεντς κάνει μια γρήγορη αναφορά στην οικολογία και στην εξάρτηση του ανθρώπου από τη γήινη σφαίρα. Όμως ασχολείται περισσότερο με την ερήμωση της ψυχής του ανθρώπου, απόρροια της απομάκρυνσης του από τη φύση. Παρομοιάζει τις πόλεις με κακοήθεις όγκους, οι οποίοι αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα.

«Ο άνθρωπος», γράφει, «από τη φυλογένεση του δεν είναι κατασκευασμένος όπως ο τερμίτης ή το μυρμήγκι, ώστε να μπορεί να ανέχεται τη μετατροπή του σε στοιχείο ανώνυμο και απόλυτα εναλλάξιμο, ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλα, απολύτως ομοιόμορφα, άτομα.»

Ο άνθρωπος των πόλεων αλλοτριώνεται γιατί ζει σε ένα περιβάλλον στο οποίο είναι αποκομμένος από τη φύση.

«Η ομορφιά της φύσης είναι αναγκαία για την πνευματική και ηθική υγεία του ανθρώπινου όντος.»

Δεν είναι τυχαίο ότι με την πρώτη ευκαιρία «εκδράμουμε στας εξοχάς», όπου αναπνέουμε για λίγο με όλη τη δύναμη των πνευμόνων μας, αγαλλιάζοντας στη θέαση του τοπίου, πριν επιστρέψουμε στη μιζέρια των σύγχρονων ανθρωποτροφείων, των διαμερισμάτων, και στην ασχήμια της ζωής μας, έτσι όπως την έχουμε αποδεχτεί.

3) Ο πυρετός του ανταγωνισμού

«Το πιο ηλίθιο προϊόν της ειδικής εσωτερικής επιλογής είναι ο ρυθμός της εργασίας του σύγχρονου ανθρώπου», ξεκινάει το κεφάλαιο αυτό ο Λόρεντς.

Η συντριπτική πλειονότητα των σύγχρονών μας δεν αποδίδει πια σημασία σε τίποτα παρά μόνο στη επιτυχία, και κάθε μέσο κατάλληλο γι’ αυτό φαίνεται, εσφαλμένα, σαν να αποτελεί μια αυθύπαρκτη αξία.

Το άγχος μήπως μας ξεπεράσουν οι άλλοι, το άγχος μήπως δεν καταφέρουμε να αποκτήσουμε όλα όσα «μπορούμε» να αποκτήσουμε, το άγχος μήπως αποτύχουμε, συμβάλλει στην αποστέρηση του ανθρώπου από τις βαθύτερες ιδιότητες του. Μία από αυτές είναι η σκέψη (ο στοχασμός, θα έλεγα διορθώνοντας τον μεταφραστή του βιβλίου).

Οι άνθρωποι υποφέρουν από νευρική και ψυχική υπερένταση, που τους επιβάλλει ο ανταγωνισμός με τους ομοίους του. Η καθημερινότητα είναι τόσο τρομακτική, τόσο ανταγωνιστική, που δεν υπάρχει χρόνος για περισυλλογή.

«Ακόμα κι αν δεχτούμε», έγραφε προφητικά ο Λόρεντς το 1973, «με αδικαιολόγητη αισιοδοξία, ότι ο πληθυσμός της Γης δε θα συνεχίσει να αυξάνεται με τον ρυθμό που γνωρίζουμε σήμερα, θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι ο οικονομικός ανταγωνισμός της ανθρωπότητας με τον εαυτό της θα αρκέσει για να τον οδηγήσει στον αφανισμό.»

4) Αισθητηριακή εντροπία

Το καταναλωτικό μοντέλο ζωής, έτσι όπως έχει επικρατήσει να αποκαλούμε τη συμπεριφορά του homo consumer, προωθεί την άμεση ικανοποίηση όλων των αναγκών, με έμφαση στις πλασματικές ανάγκες.

Η ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία έχει μετουσιωθεί σε «ανάγκη» για το τελευταίο μοντέλο κινητού τηλεφώνου και την απαιτούμενη τηλεφωνική σύνδεση, με την οποία μπορείς να «μιλάς συνέχεια».

Ο άνθρωπος πρέπει να έχει (έτσι τον έχουν πείσει) άμεσα ότι θέλει να έχει (ό,τι τον έχουν πείσει ότι θέλει να έχει). Αν του στερήσεις αυτό το «δικαίωμα» αισθάνεται μειονεκτικός.

«Προκαλείται έτσι μια ανυπόμονη απαίτηση για άμεση ικανοποίηση κάθε επιθυμίας. Η λαχτάρα αυτή ευνοείται από μια κοινωνία, όπου οι παραγωγοί σπρώχνουν το κοινό προς την κατανάλωση. Και είναι εκπληκτική η διαπίστωση ότι οι καταναλωτές δεν αντιλαμβάνονται μέχρι ποιο βαθμό έγιναν σκλάβοι των ευκολιών πληρωμής του συστήματος της εξόφλησης με δόσεις.»

Την ίδια στιγμή η υπερπληθώρα ερεθισμάτων και πιθανών στόχων τον οδηγεί στην αποχαύνωση. Ο καταιγισμός πληροφοριών από την τηλεόραση και το διαδίκτυο προσφέρει πολύ λιγότερα από την ανάγνωση ενός βιβλίου. Η δυνατότητα να αποθηκεύσεις στο σκληρό σου δίσκο όλη τη δισκογραφία του αγαπημένου σου καλλιτέχνη δεν σου εξασφαλίζει και το χρόνο για να την ακούσεις.

Ο ίδιος ο άνθρωπος δεν παράγει τίποτα με τα χέρια του (πολλές φορές ούτε το φαγητό του), παρά μόνο χρήματα για να αγοράσει όσα «χρειάζεται». Και με αυτά τα αντικείμενα το συναισθηματικό δέσιμο είναι μηδενικό, αφού με την πρώτη ευκαιρία θα τα πετάξει για να αγοράσει κάτι καινούριο. «Κατασκευάστε προϊόντα που να είναι ήδη παλιά», είναι το σύνθημα των εταιριών τεχνολογίας.

Μπορείτε να δείτε με πόσο περισσότερη ευχαρίστηση ένας άνθρωπος θα φορέσει το κασκόλ που έπλεξε μόνος του (και ας μην είναι τόσο ευπαρουσίαστο όσο το εργοστασιακό) ή θα φάει την ντομάτα που καλλιέργησε στον κήπο του. Ο κόπος που χρειάζεται για να παραχθεί ένα αντικείμενο είναι ευθέως ανάλογος της ευχαρίστησης που νιώθει ο παραγωγός.

Την ίδια στιγμή πασχίζουμε να εκμηδενίσουμε κάθε δυσάρεστο συναίσθημα, όχι καταπολεμώντας την αιτία του, αλλά φυγοπονώντας. Δεν είναι μόνο τα αντικαταθλιπτικά που πλέον είναι πιο συνήθη από τα αντιπυρετικά. Μια ολόκληρη βιομηχανία ευεξίας έχει στηθεί στη γρήγορη και χωρίς κόπο απώθηση κάθε δυσάρεστης σκέψης.

5) Ο γενετικός μαρασμός

Αυτό είναι από τα πιο δύσκολα κεφάλαια του βιβλίου, αλλά θα προσπαθήσω να αποδώσω το νόημα του όσο καλύτερα μπορώ –σε τόσο λίγες γραμμές.

Στα περισσότερα ζώα, και ειδικά στα πρωτεύοντα, υπάρχει ένας μηχανισμός προστασίας του είδους. Τα αρσενικά, για παράδειγμα, θα διεκδικήσουν το δικαίωμα τους στην αναπαραγωγή, αλλά δε θα σκοτώσουν τον αντίζηλο ούτε θα βιάσουν το θηλυκό.

Για να εξασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο τροφής, ένας χιμπαντζής, συχνά καταφεύγει στην απάτη. Όμως ποτέ δε θα κρατήσει όλη την τροφή για τον εαυτό του, καταδικάζοντας έτσι τα αδύναμα μέλη της ομάδας σε θάνατο από ασιτία.

Τα πρωτεύοντα γνωρίζουν ότι η επιβίωση τους βασίζεται στη συνοχή της ομάδας, έτσι δεν ξεπερνάνε τα όρια –σκοτώνοντας ένα άλλο μέλος της.

Στους ανθρώπους αυτός ο μηχανισμός επιβίωσης και αυτοσυντήρησης έχει ατροφήσει ή μάλλον έχει υπερκεραστεί εξαιτίας της εφευρετικότητας του. Η νοημοσύνη του τον κάνει να συμπεριφέρεται πιο ηλίθια από τους λιγότερο νοήμονες «συγγενείς» του.

Είναι πολύ πιο εύκολο να σκοτώσεις κάποιον εξ’ αποστάσεως παρά με τα χέρια σου. Οι δολοφονίες με στραγγαλισμό είναι εκατομμύρια φορές πιο σπάνιες από τις δολοφονίες με όπλο. Πόσο μάλλον όταν εξοντώνεις τον άλλον οικονομικά, όχι μόνο χωρίς να τον αγγίζεις, αλλά χωρίς να τον γνωρίζεις.

Κάποιοι θα πουν ότι πάντα ο άνθρωπος ήταν λύκος για το συνάνθρωπο του, όμως δεν είναι λύση να αποδεχόμαστε την εγκληματική συμπεριφορά ως ιστορική αναγκαιότητα.

6) Η ρήξη με την παράδοση

Εδώ κάποιοι, ιδιαίτερα οι νεότεροι, θα παραξενευτούν. Έχουμε ταυτίσει την παράδοση με τη συντηρητικότητα, και θεωρούμε ότι κάθετι καινοτόμο/επαναστατικό πρέπει να είναι απαλλαγμένο από τις «παλιές ιδέες».

Αυτό είναι λάθος. Ο μόνος τρόπος για να «ξεκινήσουμε από την αρχή» είναι να επιστρέψουμε στα σπήλαια και να προσπαθούμε να ανάψουμε φωτιά τρίβοντας ξύλα. Δεν μπορούμε να δούμε παραπέρα αν δεν πατήσουμε στους ώμους γιγάντων.

Ο Λόρεντς, παρότι επιστήμονας, πιστεύει ότι τα μη ορθολογικά πολιτισμικά αποθέματα γνώσεων πρέπει να διατηρηθούν και να μελετηθούν.

«Όποιος αρνείται συστηματικά κάθε αξία της σοφίας των παλαιότερων και κάθε έννοια της παράδοσης, υποπίπτει στο σοβαρό σφάλμα να πιστέψει ότι η επιστήμη είναι ικανή να δημιουργήσει από το μηδέν, και μόνο με τη λογική, έναν πλήρη πολιτισμό, με όλα όσα περιλαμβάνει.»

Ως ζώα και ως άνθρωποι είμαστε προϊόντα της φυσικής εξέλιξης και της πολιτιστικής εξέλιξης. Μέρος της πολιτιστικής συνέχειας είναι η γλώσσα κάθε λαού και οι ιδιωματισμοί, τα ήθη και τα έθιμα, οι παραδόσεις, η θρησκεία (ακόμα κι αν είσαι άθρησκος), η ιστορία, οι μύθοι, η μαγειρική, η μουσική, οι δεισιδαιμονίες και οι ενδυμασίες.

Διαγράφοντας το παρελθόν χάνουμε την ουσία του παρόντος, αφού ένας άνθρωπος χωρίς ρίζες δεν είναι τίποτα άλλο από έρμαιο των εκάστοτε εξωτερικών πιέσεων και καταστάσεων.

Η ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση, όπου όλοι οι άνθρωποι αναπαράγουν μοντέλα συμπεριφοράς νεόδμητα, τα οποία δεν έχουν καμία αναφορά και καμία σχέση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε λαού, δεν δημιουργεί «πολίτες του κόσμου», αλλά ομοιόμορφα –και εύκολα στο χειρισμό- όντα.

Αυτή η ομοιομορφία, η έλλειψη ποικιλότητας και προσωπικότητας, ταιριάζει φυλογενετικά στα μυρμήγκια, αλλά όχι στους ανθρώπους.

7) Η υποταγή στο δόγμα

Ο άνθρωπος, δυστυχώς, έχει έμφυτη ροπή στο δογματισμό.

Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:

Πρώτον, γιατί είναι πιο εύκολο να αποδεχτείς άκριτα τις προκατασκευασμένες ιδέες παρά να τις αξιολογήσεις. Το να ζητωκραυγάζεις και να καταδικάζεις απαιτεί μικρότερη νοητική προσπάθεια από το να σκέφτεσαι.

Δεύτερον, γιατί οι άνθρωποι –όπως όλα τα ζώα- έχουμε ανάγκη να ανήκουμε σε ομάδες.

Ο άνθρωπος, μετά από χιλιάδες χρόνια θρησκευτικής κατήχησης, πιστεύει ότι κατέχει –μόνος αυτός ανάμεσα στα υπόλοιπα ζώα- δύο ειδικά, αποκλειστικά ανθρώπινα, χαρακτηριστικά: Ψυχή και ελευθερία επιλογής.

Το πρώτο, η ψυχή, είναι θέμα πίστης και δεν μπορούμε να το αμφισβητήσουμε. Όσοι νομίζουν ότι μπορούν να αποδείξουν την ύπαρξη ή την έλλειψη Θεού με τη λογική, δεν έχουν καταλάβει τίποτα για τη φύση του ανθρώπου –πόσο μάλλον για τη φύση του Θεού.

Το δεύτερο, η ελευθερία επιλογής, είναι ένα από τα δυσκολότερα φιλοσοφικά-θεολογικά-επιστημονικά ζητήματα: Οι αποφάσεις μας και οι πεποιθήσεις μας διαμορφώνουν τις καταστάσεις ή μήπως οι καταστάσεις μας διαμορφώνουν;

Συνήθως η αποδοχή της «γραμμής» ενός δόγματος, έρχεται μετά την είσοδο σε αυτό, αν και υπάρχουν κάποια στοιχεία που μας προδιαθέτουν να αποδεχτούμε ένα δόγμα και όχι το αντίθετο ή κάποιο παρόμοιο.

Ένας έφηβος, για παράδειγμα, θα ενταχτεί σε μια ναζιστική οργάνωση για λόγους που δεν σχετίζονται με τη ναζιστική ιδεολογία, ίσως επειδή του αρέσουν τα μαύρα ρούχα και η παραφιλολογία της βίας ή επειδή θέλει να έρθει σε αντίθεση με τους γονείς του. Μέσα στην ομάδα θα ενστερνιστεί το δόγμα και θα αρχίσει να σκέφτεται, να μιλάει, να συμπεριφέρεται όπως οι αυθεντίες, τα πρότυπα της ομάδας.

Αυτό ισχύει για κάθε κομματική οργάνωση, θρησκευτική ομάδα ή επιστημονική κοινότητα. Ο κομμουνιστής θα χρησιμοποιεί τους όρους του διαλεκτικού υλισμού, ο Μάρτυρας του Ιεχωβά θα μοιράζει φυλλάδια και ο ψυχίατρος θα χλευάζει τους ψυχολόγους.

Όλοι πιστεύουν ότι πράττουν ελεύθερα, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η «ελευθερία» τους είναι δογματική.

Το υπέρτατο παγκόσμιο δόγμα όμως, έτσι όπως δεν έχει ξανασυμβεί στην ανθρωπότητα, είναι η πεποίθηση ότι ο μόνος ορθολογικός τρόπος συμπεριφοράς είναι αυτός που συνδέεται με το ανταγωνιστικό/καταναλωτικό πρότυπο, που αναφέραμε προηγουμένως.

Όποιος άνθρωπος θα αντιταχτεί ή θα προσπαθήσει να μην απορροφηθεί από το σύγχρονο τρόπο ζωής, θεωρείται γραφικός ή άρρωστος ή επικίνδυνος.

Τι θα σκεφτόσασταν για έναν άνθρωπο ο οποίος καλλιεργεί την τροφή του, κατασκευάζει τα έπιπλα του σπιτιού του (το οποίο ίσως και να έχει κτίσει μόνος) και ζει χωρίς τηλεόραση, τηλέφωνο και ηλεκτρικό ρεύμα;

Πιθανότατα ότι είναι ανισόρροπος. Τουλάχιστον απροσάρμοστος, αφού έρχεται σε αντίθεση με το δόγμα της σύγχρονης ζωής.

8) Τα πυρηνικά όπλα

Σε αυτό το «αμάρτημα» ο Λόρεντς αφιερώνει μία μόλις σελίδα!
«Η απειλή αυτή», γράφει, «είναι ευκολότερο να αποτραπεί. Φτάνει να μην κατασκευάσουμε (τη βόμβα) ή να μην την ρίξουμε. Αν λάβουμε όμως υπόψη την απίστευτη συλλογική βλακεία της ανθρωπότητας, τότε καταλαβαίνουμε ότι ακόμα κι αυτό είναι αρκετά δύσκολο για να το πετύχουμε».

Εν κατακλείδι:

Ο Λόρεντς δεν έχει κάποιον αισιόδοξο επίλογο στο βιβλίο του. Δεν γράφει κάτι σαν: «Όμως ο άνθρωπος πάντα βρίσκει τον τρόπο να ξεπερνάει τα εμπόδια.»

Σε έναν μικρό πρόλογο που συμπεριέλαβε αργότερα λέει μόνο: «Κάθε κίνδυνος παύει να είναι τρομακτικός από τη στιγμή που γνωρίζουμε τα αίτια του.»

Σαράντα χρόνια μετά οι άνθρωποι, όχι μόνο δεν γνωρίζουν τα αίτια του, αλλά ούτε καν αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο.

ΠΗΓΗ

Διαβάστε περισσότερα... »

Η αμάθεια για τον Πλάτωνα

«Η αμάθεια γεννά πρώτον την οίησιν και την θρασύτητα, μετά ταύτα την αναισχυντίαν, όλα δε ταύτα αποκορυφούνται εις την ακόλαστον ελευθερίαν, η οποία πρώτον εκδηλώνεται με απείθειαν εις τους άρχοντας, έπειτα με ασέβειαν προς τους γονείς και τους πρεσβυτέρους, δια να καταλήξη εις την ασύστολον παράβασιν των νόμων και τέλος εις την εσχάτην αδιαφορίαν και περιφρόνησιν προς τους όρκους, τα συνθήκας και προς αυτούς ακόμη τους θεούς»

Πλάτων στην «Πολιτεία» βιβλίο Η, 562-569

(Μετάφρασις Ι.Πασσά)

ΠΗΓΗ

Διαβάστε περισσότερα... »

Ο Περικλής και τα μηνύματα των μνημείων του

Ο Παρθενώνας, στην υπηρεσία της πολιτικής προπαγάνδας; Παρ' όλο που σε πρώτη ανάγνωση ακούγεται εξωφρενικό, δεν είναι, γιατί τα εμβληματικά κτήρια που οικοδόμησε ο Περικλής στην Αθήνα ήταν «φορείς μηνυμάτων». Σηματοδοτούσαν την ιδεολογία που ήθελε να προβάλει ο μεγάλος αυτός ηγέτης για την πόλη που μόλις είχε βγει νικήτρια από δύο μεγάλες μάχες, του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας, και διεκδικούσε την πανελλήνια καταξίωση και υπεροχή...

Την άποψη αυτή, που ουσιαστικά οδηγεί σε μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση του πολιτιστικού θαύματος που βλέπουμε στα μνημεία της Ακρόπολης, μας μεταφέρει ο καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πάνος Βαλαβάνης, μέσα από τις σελίδες του φρεσκοτυπωμένου βιβλίου του «Η Ακρόπολη μέσα από το Μουσείο της» (εκδόσεις Καπόν). 

Η ματιά του, αν και μοιάζει, αιρετική, δεν είναι. Ο ίδιος θέλησε να δει τα μνημεία με όρους παρόντος και να τα ερμηνεύσει, αντί να παραθέσει τα γνωστά ιστορικά στοιχεία που μπορεί κανείς να δει σε οποιοδήποτε βιβλίο ή οδηγό της Ακρόπολης και του Μουσείου της. Ο κ. Βαλαβάνης απαντά ουσιαστικά σε ερωτήματα, όπως «γιατί η πολιτεία εκείνη την εποχή αποφασίζει να επενδύσει σε δημόσια κτήρια, εν προκειμένω σε ναούς;». Η απάντηση είναι «γιατί είχε στόχους να πάρει πίσω την επένδυσή της σε άυλο κεφάλαιο, να κερδίσει σε κύρος, φήμη, δύναμη, να πετύχει πανελλήνια αποδοχή ώστε να επιβάλει την αθηναϊκή ηγεμονία στο πανελλήνιο. Σήμερα έχουμε τα ΜΜΕ για να διαμορφώσουμε συνειδήσεις. Στην αρχαιότητα περνούσαν τα μηνύματα μέσα από τις εικόνες που απεικονίζονταν στα μεγάλα δημόσια κτήρια και ιερά. Αυτοί ήταν οι χώροι προβολής των ιδεολογιών τους».

Το ελληνικό θαύμα έγινε από μεγάλους διαχειριστές και ο Περικλής ήταν ο τελευταίος κρίκος μιας σειράς μεγάλων ηγετών, υποστηρίζει ο κ. Βαλαβάνης, ο οποίος παρομοιάζει τους αρχαίους πολιτικούς με τον Ομπάμα, τονίζοντας πως οι εξέχουσες προσωπικότητες της αρχαιότητας, λειτουργούσαν στην υπηρεσία της πολιτείας και της κοινωνίας. Ηταν αυτοί που πλήρωναν, ηγούνταν, αγωνίζονταν κι έτσι καταξιώνονταν. Αυτή είναι και η διαφορά του πολίτη με τον ιδιώτη στην αρχαιότητα. Ο πολίτης ενδιαφερόταν για τα κοινά, ενώ ο ιδιώτης για το ίδιον όφελος.

«Μετά τις παράλογες αθηναϊκές νίκες (για την αριθμητική τους σχέση με τη δύναμη των Περσών), αλλάζουν τα γεωπολιτικά δεδομένα. Η Αθήνα παίρνει τα πάνω της και προσπαθεί να επιβάλει την ισχύ της, με έργα πολιτιστικά. Η μεγάλη αρχιτεκτονική είναι φορέας ισχύος. Δείτε σήμερα τι xτίζεται πάνω στην άμμο, στις αραβικές χώρες. Τι αρχιτεκτονική παράγεται... Οι επιλογές αυτές των αρχαίων ισχύουν και σήμερα. Γι' αυτό όλοι έρχονται να δουν τα μνημεία στην Αθήνα, ενώ κανείς δεν πάει στη Σπάρτη, που στήριζε τη δύναμή της στο στρατό».

Ο Παρθενώνας, όπως και τα άλλα μνημεία της Ακρόπολης είναι φορείς πολλών μηνυμάτων. Ο Φειδίας σχεδίασε το ναό της Αθηνάς φαρδύτερο (οκτάστηλο) σε σχέση με τον προπαρθενώνα που ήταν εξάστηλος και έτσι τον κατέστησε έναν από τους μεγαλύτερους ναούς της κλασικής εποχής. Επίσης τον κατασκεύασε δωρικό (γιατί ο ρυθμός αυτός συμβολίζει δύναμη), ενώ οι Αθηναίοι είναι Ιωνες. Και στο γλυπτό του διάκοσμο το πρωτεύον στοιχείο δεν είναι τα θηρία, όπως στους μέχρι τότε ναούς της Ακρόπολης (λέαινα κατασπαράσσει ταύρο στα πώρινα αετώματα του Εκατόμπεδου), αλλά ο άνθρωπος. Η αθηναϊκή κοινωνία προβάλλει ως πρότυπο τον εξανθρωπισμό. Στον Παρθενώνα παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην αρχαία εικονογραφία θνητοί μαζί με τους 12 θεούς. Το Δωδεκάθεο μοιάζει εδώ να κατεβαίνει από τον Ολυμπο για να γιορτάσει μαζί με τους πολίτες της Αθήνας τη γιορτή των Παναθηναίων που προβάλλει στη ζωφόρο σαν παρέλαση ή λιτανεία. Οι Αθηναίοι τιμώνται ως ισόθεοι. Ετσι, αναδεικνύεται η αθηναϊκή συμβολή στους Περσικούς πολέμους. 

Ο κ. Βαλαβάνης, προσφέρει πλούσια τροφή για συζήτηση, «ώστε να μην έχουμε μια άκριτη προσέγγιση των μνημείων». Θεωρεί π.χ. πως ίσως ο Παρθενώνας να μην ήταν λειτουργικός ναός. Κι αυτό γιατί στερείται βωμού, ενώ δεν αναφέρεται στις πηγές ιερέας ή ιέρεια ή κάποια θυσία για τη συγκεκριμένη λατρεία. Οι θυσίες γίνονταν στο βωμό του αρχαϊκού ναού της Αθηνάς, ανάμεσα στον Παρθενώνα και στο Ερέχθειο.

Ο βράχος της Ακρόπολης το 2004 από ψηλά. Ανάμεσα στον Παρθενώνα και το Ερέχθειο, φαίνονται τα θεμέλια του αρχαϊκού ναού της Αθηνάς

«Ενδεχομένως να είναι ένα έργο-ανάθημα των Αθηναίων προς τη θεά. Το πιο πιθανό είναι να πρόκειται για ένα οικοδόμημα πολλών λειτουργιών και ρόλων». Κι αυτό το στηρίζει στο γεγονός ότι δεν υπάρχει όνομα ιερέα ή ιέρειας του Παρθενώνα χαραγμένο στα έδρανα (τις προεδρείες) του θεάτρου Διονύσου. Δεν μπορεί να υπάρχει το όνομα οποιουδήποτε άλλου και όχι του κορυφαίου ναού της Αθήνας. Δεν αποκλείει να ήταν ακόμη και Θησαυροφυλάκιο.

Από το βιβλίο του μαθαίνουμε επίσης πως δεν είναι σίγουρο ότι η Αθηνά έδωσε το όνομά της στην Αθήνα, όπως μαθαίνουμε από το μεταγενέστερο μύθο. Ισως να έγινε το αντίστροφο, γιατί η Αθηνά είναι μυκηναϊκή θεότητα. Τη συναντάμε σε όλες τις ακροπόλεις ως προστάτιδα των βασιλικών οίκων, λέει ο ίδιος. Στην Αθήνα εμφανίζεται το 520-510 π.Χ. «Για πρώτη φορά απαντά η θεά ως "Αθηνά Ποτνία" σε πινακίδα Γραμμικής Β από το ανάκτορο της Κνωσού, κάτι που μπορεί να σημαίνει σεβάσμια Αθηνά ή σεβάσμια (θεά) της Αθήνας. Είναι εντυπωσιακό ότι ακριβώς με τις ίδιες λέξεις αναφέρεται και από τον Ομηρο 600 χρόνια αργότερα (Πότνια Αθεναία και Πότνι Αθάνα)».

Το βιβλίο αυτό αποκαλύπτει ακόμη ένα μυστικό. Τι κρατούσαν οι Καρυάτιδες στο προτεταμένο χέρι τους που δεν σώζεται. Από ένα ρωμαϊκό αντίγραφο που σώζεται στο Τίβολι, διαπιστώνεται ότι κρατούσαν φιάλη για χοές. Δεν ήταν λοιπόν χορεύτριες ούτε κόρες της Αθήνας, αλλά χοηφόροι. Δηλαδή μορφές που πρωτοστατούσαν σε λατρευτικές τελετές προς τιμήν των μεγάλων νεκρών, πανάρχαιων βασιλέων και ηγετών της πόλης, του Κέκροπος και του Ερεχθέως, θαμμένων στο Ερέχθειο. «Είναι πιθανόν να πρόκειται για αρρηφόρους, δηλαδή τις κοπέλες που βοηθούσαν στις λατρείες της Ακρόπολης».

Ο Παις του Κριτίου, έργο σταθμός στη γλυπτική.

ΠΗΓΗ (απόσπασμα)

Διαβάστε περισσότερα... »