Ακολουθήστε μας στο Facebook
Σάββατο 2 Μαΐου 2015
Παρασκευή 1 Μαΐου 2015
Τα ήθη και τα έθιμα της Πρωτομαγιάς
Και ενώ συνεχίζονται οι συζητήσεις για τον αν η σημερινή ημέρα είναι αργία ή απεργία, εμείς κάνουμε μία αναδρομή στο πολύ μακρινό παρελθόν για να ανακαλύψουμε μαζί τις ρίζες αυτής της γιορτής που υποδέχεται τον Μάη, τον μήνα που η φύση βρίσκεται στα καλύτερά της.
Από τον Μάη του 1886 που τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας 8ωρη εργασία με καλύτερες συνθήκες, η πρώτη Μαΐου έχει καθιερωθεί ως ημέρα των εργατών. Είναι συνδεδεμένη με τους εργατικούς αγώνες και αποτελεί φόρο τιμής στα πρόσωπα που χάθηκαν προκειμένου να αφήσουν στις επόμενες γενιές παρακαταθήκη φυσιολογικές εργασιακές συνθήκες. Σήμερα, για τον περισσότερους δεν είναι παρά μία αφορμή για αποχή από την εργασία, για χαλάρωση και ανάπαυση, μία ευκαιρία να βρεθούν κοντά στη φύση και μακριά από τη ρουτίνα της καθημερινότητας.
Ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς όμως, δεν είναι μία συνήθεια του 19ου αιώνα. Έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα καθώς οι εκδηλώσεις που γίνονταν είτε για τη Θεά Δήμητρα είτε για τον Διόνυσο είχαν σκοπό να γιορτάσει ο κόσμος τη γονιμότητα των αγρών, την καρποφορία της γης, την άνθιση της φύσης, το οριστικό τέλος του χειμώνα και τον ερχομό του καλοκαιριού. Από την αρχαία Ελλάδα στο Βυζάντιο και ύστερα σε όλη την Ευρώπη, την Πρωτομαγιά λάμβαναν χώρα πλήθος εορταστικών τελετών και εθιμοτυπικών διαδικασιών πολλές εκ των οποίων έχουν παραμείνει ως τις μέρες μας.
Στην Ελλάδα το πιο διαδεδομένο έθιμο είναι η δημιουργία του πρωτομαγιάτικου στεφανιού από λουλούδια κομμένα από τους αγρούς. Παραλλαγή του εθίμου εντοπίζεται και στην αρχαιότητα, όταν στο πλαίσιο της εορτής των Θαργηλίων, οι συμμετέχοντες έπαιρναν ένα πράσινο κλαδί που μόλις είχε πετάξει φύλλα, το τύλιγαν με ταινίες και επάνω του κρεμούσαν σύκα, ψωμί, φλασκιά με λάδι, κρασί και μέλι, συμβολίζοντας την ζωή, την υγεία, την καλή τύχη, την καλή σοδειά και την ευφορία. Στην πάροδο των χρόνων, βέβαια, το έθιμο άλλαξε πολλές φορές για να πάρει τελικά τη μορφή που έχει σήμερα.
Στη σύγχρονη εποχή, απαλλαγμένοι από τέτοιου είδους συμβολισμούς, το στεφάνι της Πρωτομαγιάςαποτελεί περισσότερο μία ευχάριστη δραστηριότητα για τα παιδιά τα οποία απολαμβάνουν την ημέρα χωρίς σχολείο και προσπαθούν να φτιάξουν το ομορφότερο στεφάνι της γειτονιάς. Το κρεμούν στην πόρτα ή το μπαλκόνι όπου και το κρατούν μέχρι τις 23 Ιουνίου, παραμονή του Αη Γιάννη του Κλήδονα, οπότε και το καίνε.
Η παράδοση θέλει τους αγρότες να φτιάχνουν από μόνοι τους τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια με κάπως διαφορετικό τρόπο από αυτόν που έχουμε συνηθίσει. Στη Σέριφο, ήδη από το βράδυ της πρωτομαγιάς, κρεμούν στην πόρτα του σπιτιού τους ένα στεφάνι από λουλούδια, προσθέτοντας όμως και τσουκνίδες, κριθάρι και σκόρδο.
Στην Αγιάσο της Λέσβου, φτιάχνουν στεφάνια από όλα τα λουλούδια και βάζουν μέσα "δαιμοναριά", άγριο χόρτο με πλατιά φύλλα και κίτρινα λουλούδια για να δαιμονίζονται οι γαμπροί. Στα μέρη της Μικράς Ασίας σε κάθε στεφάνι έβαζαν, εκτός από λουλούδια, ένα σκόρδο για τη βασκανία, ένα αγκάθι για τον εχθρό κι ένα στάχυ για την καλή σοδειά. Το μαγιάτικο στεφάνι στόλιζε τις πόρτες των σπιτιών ως του Αϊ - Γιαννιού του Θεριστή και τότε, το καίγανε στις φωτιές του αγίου.
Εκτός από το μαγιάτικο στεφάνι, σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας αναβιώνουν ακόμα και στις μέρες μας κάποια ενδιαφέροντα έθιμα που έχουν λυτρωτικές, εξαγνιστικές ιδιότητες και κυρίως έχουν να κάνουν με την καλοτυχία και την υγεία. Στην Κέρκυρα, ένα νησί που φημίζεται για τις ξεχωριστές της παραδόσεις και για τους ανθρώπους της που παραμένουν πιστοί σε αυτές, το Μαγιόξυλο έχει την τιμητική του. Οι κάτοικοι περιφέρουν έναν κορμό κυπαρισσιού, σκεπασμένο με κίτρινες μαργαρίτες που γύρω του έχει ένα στεφάνι με χλωρά κλαδιά. Με το μαγιόξυλο αυτό, οι νέοι εργάτες ντυμένοι με κάτασπρα παντελόνια και πουκάμισα και κόκκινα μαντήλια στο λαιμό βγαίνουν στους δρόμους, τραγουδώντας το Μάη.
Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας το πήδημα στη φωτιά είναι μία απαραίτητη τελετουργική διαδικασία που θα αποτρέψει τις αρρώστιες εξασφαλίζοντας την καλή υγεία. Νέοι και γυναίκες μεγάλης ηλικίας μαζεύονται την παραμονή της Πρωτομαγιάς, μόλις δύσει ο ήλιος και ανάβουν φωτιές με ξερά κλαδιά που έχουν συγκεντρώσει αρκετές μέρες πριν.
Όσο η φωτιά είναι αναμμένη οι γυναίκες χορεύουν κυκλικούς χορούς γύρω από τη φωτιά και τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια για την Πρωτομαγιά. Τα νέα παιδιά, αφού βρέξουν τα μαλλιά και τα ρούχα τους, πηδούν πάνω από τις φωτιές σαν μία συμβολική πράξη που αποσκοπεί στο να διώξει τον χειμώνα και την αρρώστια. Στην συνέχεια όλοι παίρνουν έναν δαυλό από φωτιά και την πηγαίνουν στο σπίτι τους για να φύγουν όλα τα κακά.
Σήμερα Πρωτομαγιά, βγαίνουν τα φίδια απ΄ τη φωλιά, ούτε ήλιος να τα δει, ούτε μπροστά μου να φανεί
Στην Ήπειρο, την παραμονή της Πρωτομαγιάς, τα παιδιά πηγαίνουν στους κήπους, χτυπώντας μαγειρικά σκεύη και λέγοντας μαγικά ξόρκια για να διώξουν μακριά τα φίδια. Τα ξόρκια και τα μάγια είναι συνδεδεμένα με τον μήνα Μάιο, γιατί κατά τα ρωμαϊκά χρόνια ο Μάιος ήταν ο μήνας αφιερωμένος στους νεκρούς. Κρατώντας κάποια στοιχεία δεισιδαιμονίας ακόμα και σήμερα, τον μήνα αυτό σε πολλά μέρη δεν γίνονται γάμοι, ενώ πολλές νοικοκυρές έχουν φυλαγμένη μία από τις κουλούρες της Μ. Πέμπτης στο εικονοστάσι, με σκοπό να καταναλωθεί την Πρωτομαγιάγια να προστατεύονται τα μέλη της οικογένειας από τα μάγια.
Ένα πολύ θεατρικό έθιμο είναι η Ανάσταση του Μαγιόπουλου, που το συναντάμε σε περιοχές όπως ο Βόλος, το Ζαγόρι Ηπείρου, ο Καστανιάς Στυμφαλίας κ.α. Ανά περιοχές μπορεί να το ακούσετε ως Φουσκοδένδρι ή Ζαφείρη. Ένας έφηβος παριστάνει στους αγρούς τον πεθαμένο Διόνυσο. Οι κόρες του χωριού του τραγουδούν τον "Κορμό" ένα θρηνητικό τραγούδι με σκοπό να τον αναστήσουν και μαζί με αυτόν και ολόκληρη τη φύση.
Η Πρωτομαγιά είναι μία από τις λίγες αργίες που δεν κρύβουν κάποιο θρησκευτικό λόγο και οι ιστορικές πηγές αποκαλύπτουν ότι είναι ένα έθιμο που εντοπίζεται από τα βάθη των αρχαίων χρόνων. Είτε πιστεύουμε είτε όχι στις συμβολικές διαστάσεις των εθίμων αυτών, δεν παύουν να αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της λαογραφικής μας παράδοσης που αν μη τι άλλο μας επιτρέπει να ξεφύγουμε από την καθημερινότητα και να απολαύσουμε τη φύση που βρίσκεται στα καλύτερά της.
Εσείς πού θα πιάσετε τον Μάη φέτος; Είτε βρίσκεστε σε κάποια μεγάλη πόλη είτε στην επαρχία, η Ελλάδα είναι γεμάτη πράσινο και λουλούδια που μας επιτρέπουν, έστω για το καλό, να φτιάξουμε το δικό μας πρωτομαγιάτικο στεφάνι.
Καλό Μήνα!
Σήμερον εἶναι ἡ μεγίστη τῶν ἑορτῶν. Ἑορτάζει ἡ φύσις (...όπως κάποτε, απο καλό παλιό αναγνωστικό)
Αντιγραφή για τὸ: «σπιτὰκι τὴς Μέλιας»
Ἦλθεν ὁ Μάϊος.
Μεγάλη ἑορτὴ εἰς τὸν δροσερὸν καὶ ἀνθοστόλιστον κῆπον. Ἄνθη εἰς τὰ δένδρα, ἄνθη εἰς τοὺς θάμνους, ἄνθη εἰς τὴν χλόην, ἄνθη παντοῦ. Τὰ χρώματα συνδυάζονται ἐναρμονίως μὲ τὰ ἀρώματα.
Αἱ κατακόκκιναι παπαροῦναι ἀδελφώνονται μὲ τὰς λευκὰς μαργαρίτας καὶ τὸ βαρὺ ἄρωμα τῶν κρίνων μὲ τὴν λεπτὴν εὐωδίαν τῶν ρόδων. Καὶ ἡ πρωϊνὴ δρόσος κατακοσμεῖ τὰ φύλλα καὶ τὰ πέταλα μὲ ἀδάμαντας, μὲ τοὺς ὁποίους παίζουν φαιδρῶς αἱ πρῶται ἀκτῖνες τοῦ ἡλίου.
Εἰς τὴν καθαράν, τὴν γαλανήν, τὴν εὐώδη ἀτμόσφαιραν τοῦ κήπου πετοῦν ἀναρίθμητα ἔντομα καὶ πτηνὰ βομβοῦντα, τερετίζοντα, κελαδοῦντα.
Ἡ συναυλία των ἡ πανηγυρικὴ συμπληροῖ τὴν ὄψιν τοῦ κήπου τὴν ἑορτάσιμον˙ ἀντὶ τῶν ἀφθόνων ἀνθέων, τὰ ὁποῖα κοιτάζουν μὲ ἀγάπην καὶ θαυμασμόν, ψάλλουν τὰ πτηνὰ τὸν ὕμνον τοῦ Μαΐου.
Καὶ ἐνῷ πετοῦν μὲ κελαδήματα, πλησιάζουν τὰ ἄνθη, ὡς διὰ νὰ αἰσθανθοῦν αὐτὰ τὴν εὐωδίαν των, ὡς διὰ ν’ ἀκούσουν ἐκεῖνα τὸ ᾆσμά των.
Καὶ λέγουν τὰ ἄνθη πρὸς τὰ πτηνά:
– Σᾶς ζηλεύομεν καὶ σᾶς μακαρίζομεν. Πόσον εἶσθε εὐτυχισμένα, ποὺ ἔχετε λάρυγγα μουσικὸν καὶ ἠμπορεῖτε νὰ τονίζετε, ᾄσματα πρὸς τὸν Δημιουργόν μας!
Ἡμεῖς εὐωδιάζομεν καὶ αἰσθανόμεθα˙ ἀλλὰ δὲν ἠμποροῦμεν νὰ ἐκφράσωμεν ὅ,τι αἰσθανόμεθα μὲ ᾄσματα.
Καὶ ἀπαντοῦν τὰ πτηνὰ πρὸς τὰ ἄνθη:
– Ἡ εὐωδία σας ἐκφράζει τὰ αἰσθήματά σας. ῾Ημεῖς προσευχόμεθα μὲ ᾄσματα εἰς τὸν μέγαν αὐτὸν Ναὸν τοῦ Θεοῦ!
Ἀλλὰ σεῖς εἶσθε τὰ θυμιατήρια, ἐκ τῶν ὁποίων ἐκπέμπεται πρὸς τὸν οὐρανόν, μαζὶ μὲ τὴν προσευχήν, ἡ εὐωδία τῆς ἀγάπης καὶ τῆς εὐγνωμοσύνης!
Καὶ τὸ ἁγνὸν παιδίον, τὸ ὁποῖον ἔρχεται τὴν πρωϊνὴν ἑκείνην ὥραν, διὰ νὰ δρέψῃ τὰ ἄνθη τοῦ Μαΐου, ἀκούει, ἐννοεῖ τὴν γλῶσσαν τῶν ἀνθέων καὶ τῶν πτηνῶν καὶ λέγει:
– Νά, ὁ κῆπος αὐτὸς εἶναι ναός, εἰς τὸν ὁποῖον δοξάζεται καὶ ὑμνεῖται ὁ Δημιουργός.
Σήμερον εἶναι ἡ μεγίστη τῶν ἑορτῶν. Ἑορτάζει ἡ φύσις.
Τὰ πτηνὰ διηγοῦνται τὴν δόξαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὰ θυμιατήρια τῶν ἀνθέων ἐκπέμπουν πρὸς Αὐτὸν τὸν λιβανωτὸν τῆς λατρείας καὶ τῆς εὐγνωμοσύνης.
Γρηγόριος Ξενόπουλος
Γ. ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΥ – Θ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ – Δ. ΔΟΥΚΑ – Δ. ΔΕΛΗΠΕΤΡΟΥ – Ν. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ Ε’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
1955
Η Πρωτομαγιά των λουλουδιών και το πρωτομαγιάτικο στεφάνι
Γνωστός στους διάφορους πολιτισμούς με διαφορετικά ονόματα, ο Μάιος ονομάστηκε έτσι από τη ρωμαϊκή θεότητα Maja (Μάγια) της οποίας το όνομα προήλθε με τη σειρά του από την ελληνική λέξη Μαία, τροφός και μητέρα. Η Μάγια ταυτίστηκε και με την Ατλαντίδα νύμφη Μαία, μητέρα του Ερμή στον οποίο και αφιερώθηκε ο μήνας. Σύμφωνα με τον τρόπο διαίρεσης του χρόνου των αρχαίων Ελλήνων, ο Μάιος αντιστοιχούσε σε μέρος του Μουνιχιώνα και του Θαργηλιώνα που σημαίνει το μήνα που ο ήλιος καίει, θερμαίνει τη γη. Ήδη από τους Ρωμαίους, η αρχή του μήνα σηματοδοτούνταν από τον εορτασμό της Αγαθής Θεάς ενώ σε όλη τη διάρκειά του τελούνταν γιορτές συνδεδεμένες με την ευφορία των αγρών.
Η φυσιογνωμία του Μαΐου στη λαϊκή αντίληψη είναι δίσημη: συνυπάρχει σ αυτήν το καλό και το κακό, η αναγέννηση και ο θάνατος. Όλες αυτές οι ιδιότητες συγκλίνουν και συγκεντρώνονται στην πρώτη του μέρα, την Πρωτομαγιά. Ο εθιμικός εορτασμός της ως της τελικής νίκης του καλοκαιριού κατά του χειμώνα και της κατίσχυσης της ζωής επί του θανάτου έχει μακρότατη παράδοση με ρίζες που ανάγονται σε προχριστιανικές αγροτικές λατρευτικές τελετές που αποσκοπούσαν στη γονιμότητα των αγρών και, κατ επέκταση, και των ζώων και των ανθρώπων.
Οι αρχαίοι Έλληνες, ως φλογεροί φυσιολάτρες, γιόρταζαν το άνοιγμα των λουλουδιών και το φτάσιμο της άνοιξης. Aπό τα αρχαιότερα χρόνια του πολιτισμού τους, που έφθασε στην Eλλάδα από τη Θράκη το ρόδο, μαζί με τις Oρφικές διδασκαλίες, το άνθος αυτό έγινε σύμβολο και υμνήθηκε ως η νύμφη των ανθέων. Ο Aνακρέων ύμνησε έτσι το άνθος αυτό του Mαγιού:
«Pόδον, άνθος των ερώτων
αναμίξωμεν τω Bάκχω
ρόδον, ω+ ωραίον άνθος
ενθέντες τοις κροτάφοις
ευθυμήσωμεν εν τούτοις».
Η γιορτή, όμως, της άνοιξης, η αρχαία Πρωτομαγιά, πήρε σιγά-σιγά κι επίσημη μορφή. Από τις παλαιότερες γιορτές, δημιουργήθηκαν τα Ανθεστήρια, η γιορτή των λουλουδιών. Αυτή ήταν η πρώτη επίσημη γιορτή ανθέων των Ελλήνων. Ιδρύθηκε πρώτα στην Αθήνα, όπου με μεγαλοπρέπεια βάδιζαν προς τα ιερά πομπές με κανηφόρες, που έφερναν άνθη. Έπειτα τα Ανθεστήρια διαδόθηκαν και σ άλλες πόλεις της Ελλάδος και πήραν πανελλήνια μορφή.
Στα Ανθεστήρια της Ελλάδας «ανασταινόταν» ο… σκοτωμένος Ευάνθης θεός, επίθετο του Διόνυσου, που από το χυμένο αίμα του φύτρωσε, σύμφωνα με το μύθο, η άμπελος. Δρώμενο της Πρωτομαγιάς στην Ελλάδα κατά τα νεότερα χρόνια ήταν η ανάσταση του Μαγιόπουλου. Ένας έφηβος εμιμείτο στα ξέφωτα του δάσους τον πεθαμένο, τάχατες, Διόνυσο. Κοπέλες τον στόλιζαν με άνθη και του τραγουδούσαν τον «κομμό, το θρήνο και τον οδυρμό, μέχρι που να «αναστηθεί» και μαζί με αυτόν όλη η φύση.
Όταν η ειδωλολατρία προσωποποίησε τις ιδιότητες της Φύσης και τις προσκύνησε σαν συγκεκριμένους θεούς, τότε τις αρχικές εκείνες γιορτές της Άνοιξης μοιράστηκαν μεταξύ τους η Ίσιδα, ο Διόνυσος, η Δήμητρα, ο Απόλλωνας, η Χλωρίδα (Flora) και αν κάποιος άλλος θεός θεωρήθηκε επόπτης της φυσικής παραγωγής ή αίτιος της βλάστησης των φυτών.
Και λοιπόν αντί για την αρχική και ενστικτώδη εκείνη χαρά των ανθρώπων από τη θέα της ζωής που ξαναγεννιέται στη φύση, γιόρταζαν οι δικοί μας πρόγονοι , από υποχρέωση πια, γιορτές, σαν τα Ανθεσφόρια περίπου, τα Ηροσάνθεια, τα Χλόεια, τα Θαλήσια και τέλος τα περίφημα Διονύσια για των οποίων την εξύμνηση συναγωνίζονται οι μεγαλύτεροι λυρικοί ποιητές της Ελλάδας που για την ανοιξιάτικη λαμπρότητά τους ψάλλει ο ουράνιος Πίνδαρος ότι:
Φοίνικος έρνος οπότ΄οιχθέντος Ωράν θαλάμου.
Εύοδμον επαιωσιν έαρ, φυτά νεκτάρεα.
Τότε βάλλεται , τότ΄επ΄αμβρόταν χέρσον εραταί
ίων φόβαι ρόδα τε κόμαισι μίγνυται,
αχεί τ΄ομφαί μελέων συν αυλοίς,
αχεί τε Σεμέλαν ελικάμπυκα χοροί.
(Το βλαστάρι του φοίνικα, των Ωρών σαν ανοίξει ο θάλαμος
και τα μυρωδάτα φυτά μυριστούν την εύοσμη άνοιξη,
τότε πετιέται, τότε στη γη των αθανάτων σωρός
χαριτωμένοι μενεξέδες και τριαντάφυλλα
με τα μαλλιά ανακατεύεται
και ηχεί γλυκιά φωνή με λυρικούς αυλούς
και σέρνουνε χορούς για την ανθοστεφάνωτη Σεμέλη).
Αργότερα, με το πέρασμα των αιώνων, η αρχική έννοια της Πρωτομαγιάς χάθηκε και τα έθιμα επιβίωσαν απλώς ως λαϊκές γιορτές στις οποίες συμπεριλαμβάνονται περιφορά δέντρων, πράσινων κλαδιών ή στεφάνων με λουλούδια, ανακήρυξη του βασιλιά ή της βασίλισσας του Μάη, χορός γύρω από ένα δέντρο ή ένα στολισμένο κοντάρι-γαϊτανάκι. Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες γιορτές χωρίς θρησκευτικό περιεχόμενο που έχουν διατηρηθεί ως τις μέρες μας με εκδηλώσεις που απαντώνται στον λαϊκό πολιτισμό πολλών ευρωπαϊκών λαών.
Το στεφάνι
Το πρωτομαγιάτικο στεφάνι είναι, σχεδόν, το μοναδικό έθιμο που εξακολουθεί να μας συνδέει με την παραδοσιακή Πρωτομαγιά, μια γιορτή της άνοιξης και της φύσης με πανάρχαιες ρίζες, πλούσια σε εκδηλώσεις σε παλαιότερες εποχές. Στις μέρες μας η Πρωτομαγιά με το μάζεμα των λουλουδιών για το πρωτομαγιάτικο στεφάνι, ενισχύει τις σχέσεις του ανθρώπου με τη φύση, από την οποία οι περισσότεροι έχουμε απομακρυνθεί, ζώντας στις πόλεις.
Σύμφωνα με τη διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Αικατερίνη Καμηλάκη, το στεφάνι κατασκευαζόταν με βέργα από ευλύγιστο και ανθεκτικό ξύλο κλήματος ή άλλο και στολιζόταν με λουλούδια και κλαδάκια καρποφόρων δέντρων, όπως η αμυγδαλιά, η συκιά και η ροδιά. Ακόμα, το διακοσμούσαν με στάχυα από σιτάρι και κριθάρι, με κρεμμύδι αλλά και σκόρδο για το μάτι.
Η χρησιμοποίηση πρασινάδας και όχι τόσο λουλουδιών με σκοπό τη μετάδοση της γονιμότητάς τους ήταν το κύριο χαρακτηριστικό των μαγιάτικων συνηθειών. Στον αγροτικό χώρο, μάλιστα, δε θεωρείτο απαραίτητο το πλέξιμο στεφανιών. Αρκούσε η τοποθέτηση πάνω από την πόρτα του σπιτιού μιας δέσμης από χλωρά κλαδιά ελιάς, συκιάς, νερατζιάς, πορτοκαλιάς και άλλα μαζί με λουλούδια. Απαραίτητη ήταν, επίσης, η ύπαρξη μεταξύ τους φυτών αποτρεπτικών… του κακού, όπως είναι η τσουκνίδα, το σκόρδο και άλλα.
Σύμφωνα με κείμενο του καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, Μιχάλη Τιβέριου, το μαγιάτικο κλαδί ή το άνθινο στεφάνι, έχει κατά πάσα πιθανότητα τις ρίζες του στην αρχαιότητα: «Είναι γνωστό ότι στην αρχαία Ελλάδα τέτοια κλαδιά ή στεφάνια τα χρησιμοποιούσαν πολύ συχνά. Δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι δεν έλειπαν από καμία σημαντική εκδήλωση του δημόσιου, ιδιωτικού και θρησκευτικού βίου. Επιπλέον, είναι αξιοπρόσεκτο ότι μια σημαντική γιορτή ενός μήνα των αρχαίων, του Θαργηλίωνος, που αντιστοιχούσε, περίπου, με το δικό μας Μάιο, περιλάμβανε στα δρώμενά της την κατασκευή ενός κλαδιού ανάλογου με το μαγιάτικο. Το κλαδί αυτό δεν το έφτιαχναν με άνθη, αλλά με κλαδιά οπωροφόρων δέντρων, στα οποία αναρτούσαν κρεμμύδι και σκόρδο».
Στις μέρες μας που έχουμε καθιερώσει στεφάνια από λουλούδια του αγρού ή των κήπων, τα οποία τοποθετούμε για μερικές μέρες στην κύρια είσοδο των σπιτιών μας. Δύσκολα μπορεί, πια, να ανιχνευτεί συμβολισμός στο σύγχρονο πρωτομαγιάτικο στεφάνι, κατά το Μιχάλη Τιβέριο, αφού για τους περισσότερους δεν αποτελεί, ίσως, τίποτα περισσότερο από μια όμορφη και μυρωδάτη σύνθεση λουλουδιών, χωρίς να παραπέμπει σε συσχετισμούς σύμφωνα με τους οποίους «χαρίζει» στους ενοίκους ενός σπιτιού υγεία, καλή τύχη, ειρήνη, ευτυχία και ευφορία. Σίγουρα, όμως, η κατασκευή του χαρίζει ευφορία σε μεγάλους και μικρούς, που ξεφεύγοντας από τις πόλεις αναζητούν τη χαρά της άνοιξης στην ολάνθιστη φύση.
Τρίτη 28 Απριλίου 2015
Οι σκέψεις και όχι τα γονίδια καθορίζουν την υγεία (;)!
Η βασική ιδέα του δρα Μπρους Λίπτον είναι ότι τα γονίδια αλλάζουν σε καθημερινή βάση σύμφωνα με το πώς σκεπτόμαστε.
Πηγή: Supplied
Η δραστηριότητα των γονιδίων μπορεί να αλλάξει
Σύμφωνα με τον δρα Μπρους Λίπτον, η υγεία του σώματος επηρεάζεται από τις σκέψεις που κάνουμε καθημερινά και όχι από τα γονίδια.
ΑΝ, σύμφωνα με το καθιερωμένο μοντέλο, οι σκέψεις σου αντικατοπτρίζουν τη χημεία του σώματός σου και αν το νευρικό σου σύστημα διαβάζει και ερμηνεύει το περιβάλλον και μετά ελέγχει τη χημεία του αίματος, τότε μπορείς να αλλάξεις τη μοίρα των κυττάρων σου κυριολεκτικά, αλλάζοντας τη σκέψη σου.
Οι έρευνες του δρα Μπρους Λίπτον δείχνουν ότι αλλάζοντας την αντίληψή σου, το μυαλό σου μπορεί να αλλάξει τη δραστηριότητα των γονιδίων σου και να δημιουργήσει πάνω από 30.000 ποικιλίες προϊόντων από κάθε γονίδιο. Επειδή τα προγράμματα των γονιδίων βρίσκονται στον πυρήνα των κυττάρων, μπορεί κανείς να ξαναγράψει αυτά τα γενετικά προγράμματα αλλάζοντας την χημεία του αίματος.
Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεπτόμαστε, αν θέλουμε να θεραπεύσουμε τον καρκίνο.
Ο ρόλος του μυαλού, λέει ο καθηγητής Λίπτον, «είναι να δημιουργεί έναν συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις πεποιθήσεις μας και στην πραγματικότητα που βιώνουμε. Αυτό σημαίνει ότι το μυαλό σας θα προσαρμόσει τη βιολογία και τη συμπεριφορά του σώματος έτσι ώστε να ταιριάζει με τις πεποιθήσεις σας. Αν σας πουν ότι θα πεθάνετε σε έξι μήνες και το μυαλό σας το πιστέψει, το πιθανότερο είναι ότι θα πεθάνετε σε έξι μήνες. Αυτή η διαδικασία, που είναι το αποτέλεσμα μιας αρνητικής σκέψης, αποκαλείται “υποβολή nocebo”, και δρα αντίθετα από το placebo, όπου η θεραπεία γίνεται μέσω μιας θετικής σκέψης».
Placebo (πλασίμπο) είναι το εικονικό φάρμακο που σε θεραπεύει επειδή έχεις πειστεί ότι θα σου κάνει καλό.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Λίπτον, αυτή η δυναμική οδηγεί σε ένα σύστημα που έχει τρία σκέλη:
α) Το μέρος του εαυτού σας που δεν θέλει να πεθάνει (συνειδητός νους).
β) Το κομμάτι του εαυτού σας που επειδή “κουρδίστηκε” από τη γνωμάτευση του γιατρού πιστεύει ότι θα πεθάνει (υποσυνείδητος νους, στον οποίο καταγράφηκε η γνωμάτευση)
γ) Τις χημικές αντιδράσεις που παράγονται στο σώμα (μέσω της χημείας του εγκεφάλου), έτσι ώστε το σώμα να “συμμορφωθεί” με την πεποίθηση που έχει κυριαρχήσει, δηλαδή ότι θα πεθάνετε.
Στο πιο πάνω σύστημα βλέπουμε ότι οι χημικές αντιδράσεις του σώματος υπακούουν στα κελεύσματα του υποσυνείδητου νου.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Τι γίνεται με το μέρος του εαυτού που αρνείται να πεθάνει, τον συνειδητό νου; Δεν επηρεάζει καθόλου τη χημεία του σώματος;
Η απάντηση είναι «όχι».
Αλλεπάλληλες έρευνες της νευροεπιστήμης έχουν δείξει ότι το υποσυνείδητο είναι πιο ισχυρό από τον συνειδητό νου και ελέγχει το 95% της ζωής μας.
Με τα λόγια του δρα Λίπτον, «στο υποσυνείδητο βρίσκονται οι βαθύτερες και πιο στέρεες πεποιθήσεις μας. Είναι αυτές οι πεποιθήσεις που ρίχνουν την καθοριστική ψήφο».
Σύμμορφη απειλή
Το υποσυνείδητο (ή υποσυνείδητος νους) είναι το πιο αρχέγονο κομμάτι του εαυτού μας και παίζει βασικό ρόλο στις αποφάσεις που παίρνουμε με τον συνειδητό νου. Σύμφωνα με τον Γιουνγκ, το υποσυνείδητο είναι η μητέρα του συνειδητού.
Το υποσυνείδητο είναι ένας χώρος με τη δική του αυτονομία, οργανωμένος με βάση τις αρχέγονες εικόνες που αποτελούν κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας, δηλαδή τα πρότυπα του συλλογικού ασυνείδητου. Επιπλέον εκεί καταγράφονται όλες οι απωθημένες οδυνηρές σκέψεις, συναισθήματα και παραστάσεις που για διάφορους λόγους δεν συγκεντρώνουν την προσοχή του συνειδητού, επηρεάζουν ωστόσο την ατομική δραστηριότητα του κάθε ανθρώπου.
Το υποσυνείδητο επομένως έχει μεγάλη δύναμη και εκεί καταγράφονται όλες οι πληροφορίες και οι παραστάσεις που έχουμε μέχρι την ηλικία των έξι ετών.
Μέχρι την ηλικία αυτή προγραμματίζεσαι, λέει ο καθηγητής Λίπτον. Ο συνειδητός νους, που λειτουργεί σαν φίλτρο, δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί∙ δεν υπάρχει κριτική σκέψη, επομένως δεχόμαστε και καταγράφουμε, δίχως καμιά αντίσταση ή επεξεργασία, οτιδήποτε συμβαίνει στο περιβάλλον.
Αν για παράδειγμα κάποιο πρεσβύτερο μέλος της οικογένειάς μας παρουσιάσει ένα πρόβλημα υγείας (π.χ. διαβήτη, καρκίνο, Αλτσχάιμερ) αυτό καταγράφεται στο υποσυνείδητό μας, με αποτέλεσμα να πιστεύουμε ότι σε ανάλογη ηλικία θα εμφανίσουμε κι εμείς, λόγω κληρονομικότητας, παρόμοια ασθένεια.
Τέτοιες καταγραφές αποτελούν σύμμορφες απειλές και δρουν σαν ωρολογιακή βόμβα, απειλώντας να ανατινάξουν στον αέρα την υγεία του σώματος. Η κληρονομικότητα δεν ισχύει.
Όπως εξηγεί ο δρ. Λίπτον, ανάλογα με το πώς είναι προγραμματισμένος ο υποσυνείδητος νους, θα αντιδράσουν τα γονίδια που ελέγχουν την υγεία του σώματος.
Όταν ήταν καθηγητής, ο δρ. Λίπτον δίδασκε στους φοιτητές του την κλασική θέση της βιολογίας, ότι δηλαδή οι παράγοντες που εξασφαλίζουν την κληρονομικότητα είναι τα χρωμοσώματα, αλλά προπάντων τα γονίδια.
Την εποχή εκείνη έκανε έρευνες πάνω στην ανάπτυξη των μυϊκών κυττάρων στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ. Σε ένα πείραμα κλωνοποίησης που έκανε, παρατήρησε πως όταν τα γονίδια εκτίθονταν σε διαφορετικό περιβάλλον, άλλαζαν συμπεριφορά και εκείνα που επρόκειτο να δημιουργήσουν μυς έδιναν οστά, εκείνα που επρόκειτο να δημιουργήσουν οστά έδιναν λιπώδη ιστό κ.ο.κ.
Συνειδητοποίησε τότε πως τα γονίδια δεν είναι προγραμματισμένα in vitro, αλλά in vivo και πιο συγκεκριμένα in vivo mutagenesis, αλληλεπιδρώντας με το περιβάλλον και αντλώντας πληροφορίες από αυτό.
Ανέπτυξε τότε τη θέση ότι δεν ελέγχουν τα γονίδια τα κύτταρα, μέσα στα οποία βρίσκονται, και κατ’ επέκταση την υγεία, αλλά το περιβάλλον και η αντίληψη που σχηματίζει ο νους.
«Όταν πιστεύεις ότι τα γονίδια κυβερνούν τα πάντα στη ζωή, τότε γίνεσαι θύμα τους. Γίνεσαι θύμα της κληρονομικότητάς σου», λέει ο δρ. Λίπτον και συνεχίζει:
Όταν πάρεις υγιή κύτταρα και τα βάλεις σε ένα άρρωστο περιβάλλον, τότε τα κύτταρα θα αρρωστήσουν. Για να τα θεραπεύσεις δεν τους χορηγείς φάρμακα, αλλά τα μεταφέρεις σε ένα υγιές περιβάλλον και τότε θεραπεύονται.
Απόδραση από το κατεστημένο
Όταν ανακοίνωσε τα συμπεράσματα των ερευνών του στους συναδέλφους του καθηγητές, εκείνοι αρνήθηκαν να τα δεχτούν, λέγοντας πως ανατρέπουν την καθιερωμένη αντίληψη που επικρατεί στους χώρους της βιολογίας. Τότε ο δρ. Λίπτον παραιτήθηκε από τη θέση του και συνέχισε ως ανεξάρτητος επιστήμονας.
Ο δρ. Μπρους Λίπτον (Bruce Lipton) σπούδασε βιολογία στα Πανεπιστήμια του Λονγκ Άιλαντ (1966) και της Βιρτζίνια (1971). Το 1973 έγινε βοηθός καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν. Από το 1987 έως το 1992, συμμετείχε σε έρευνες στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας και στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Από το 1993 είναι επισκέπτης καθηγητής σε διάφορα πανεπιστήμια. Οι δημοσιεύσεις του αφορούν κυρίως την έρευνα για την ανάπτυξη των μυϊκών κυττάρων, ενώ είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ως αυθεντία στον τομέα των βλαστοκυττάρων.
Από τα έργα του ξεχωρίζει το διεθνές best seller “Η βιολογία της πίστης” (The Biology of Belief), για το οποίο έλαβε το 2009 το Βραβείο Ειρήνης του GOI Peace Foundation. Στο βιβλίο αυτό πραγματεύεται την επίδραση που έχουν στο σώμα τα συναισθήματα της αγάπης και του φόβου.
Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι ο θάνατος είναι μια ψευδαίσθηση...
Άρθρο του διακεκριμένου Μοριακού Βιολόγου και Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Wake Forest University School of Medicine,
Δρ Robert Lanza
Μετά τον θάνατο ενός παλιού του φίλου, τα λόγια του Albert Einstein ήταν τα εξής: «Τώρα ο Besso έχει φύγει από αυτόν τον παράξενο κόσμο λίγο πιο πριν από εμένα. Αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Άνθρωποι σαν κι εμάς… γνωρίζουν ότι ο διαχωρισμός ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον είναι μόνο μια πεισματικά επίμονη ψευδαίσθηση». Καινούρια στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε δίκιο – ο θάνατος αποτελεί όντως μια ψευδαίσθηση.
Ο κλασσικός τρόπος σκέψης βασίζεται στην πεποίθηση ότι αποτελούμε έναν αντικειμενικό παρατηρητή του κόσμου και μια ανεξάρτητη ύπαρξη. Αλλά ένας μεγάλος κατάλογος πειραμάτων έχει δείξει ακριβώς το αντίθετο. Πιστεύουμε ότι η ζωή είναι απλώς η δραστηριότητα του άνθρακα και μία ανάμιξη των μορίων – ζούμε για λίγο και στη συνέχεια γινόμαστε χώμα.
Πιστεύουμε στον θάνατο επειδή έχουμε μάθει ότι θα πεθάνουμε. Και φυσικά, επειδή εμείς οι ίδιοι συνδεόμαστε με το σώμα μας το οποίο γνωρίζουμε ότι είναι θνητό. Κι εδώ τελειώνει η ιστορία.
Αλλά ο Βιοκεντρισμός – μια νέα θεωρία των πάντων – μας λέει ότι ο θάνατος ίσως να μην είναι το τελικό συμβάν όπως νομίζουμε. Περιέργως, αν προσθέσετε τη ζωή και τη συνείδηση στην εξίσωση, θα μπορέσετε να εξηγήσετε μερικούς από τους μεγαλύτερους γρίφους της επιστήμης.
Για παράδειγμα, γίνεται σαφές γιατί ο χώρος και ο χρόνος – ακόμη και οι ιδιότητες της ίδιας της ύλης – εξαρτώνται από τον παρατηρητή. Γίνεται επίσης σαφές γιατί οι νόμοι, οι δυνάμεις και οι σταθερές του Σύμπαντος φαίνεται ότι είναι τελειοποιημένα έτσι ώστε να υποστηρίξουν την ύπαρξη της ζωής.
Μέχρι να αναγνωρίσουμε το Σύμπαν μέσα στο μυαλό μας, οι προσπάθειές μας να κατανοήσουμε την πραγματικότητα θα παραμείνουν ένας δρόμος που οδηγεί στο πουθενά.
Σκεφτείτε τον καιρό έξω: βλέπετε τον ουρανό μπλε, αλλά τα κύτταρα του εγκεφάλου σας θα μπορούσαν να τροποποιηθούν ώστε ο ουρανός να φαίνεται πράσινος ή κόκκινος. Στην πραγματικότητα, με μια μικρή γενετική τροποποίηση θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να κάνουμε οτιδήποτε είναι κόκκινο να δονείται ή να κάνει θόρυβο.
Νομίζετε ότι έξω έχει φως, αλλά τα κυκλώματα του εγκεφάλου σας θα μπορούσαν να αλλάξουν έτσι ώστε να σας φαίνεται ότι υπάρχει σκοτάδι. Νομίζετε ότι νιώθετε ζέστη και υγρασία, αλλά ένας τροπικός βάτραχος θα νιώθει κρύο και ξηρασία. Η ίδια λογική ισχύει σχεδόν για τα πάντα. Σημαντική λεπτομέρεια: αυτά που βλέπετε δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν χωρίς τις αισθήσεις σας.
Στην πραγματικότητα, δεν μπορείτε να δείτε τίποτα μέσα από το οστό που περιβάλλει τον εγκέφαλό σας. Τα μάτια σας δεν αποτελούν πύλες προς τον έξω κόσμο. Οτιδήποτε βλέπετε και βιώνετε αυτή τη στιγμή – ακόμα και το σώμα σας – είναι μια δίνη πληροφοριών μέσα στο μυαλό σας. Σύμφωνα με τον Βιοκεντρισμό, ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι τα σκληρά, ψυχρά αντικείμενα που σκεφτόμαστε. Κουνήστε το χέρι σας στο αέρα – αν απομακρύνετε τα πάντα, τι απομένει; Τίποτα απολύτως. Το ίδιο ισχύει και για τον χρόνο. Ο χώρος και ο χρόνος αποτελούν απλώς τα εργαλεία για να συνυπάρχουν τα πάντα.
Σκεφτείτε το περίφημο πείραμα των 2 σχισμών. Όταν οι επιστήμονες παρακολουθούν το πέρασμα των σωματιδίων μέσα από 2 σχισμές τοποθετημένες παράλληλα, τα σωματίδια συμπεριφέρονται σαν σφαίρες και περνούν μέσα από τη μια ή την άλλη σχισμή.
Αν όμως δεν τα παρακολουθούν, δρουν σαν κύμα και μπορούν να περάσουν μέσα από τις 2 σχισμές ταυτόχρονα. Πώς λοιπόν μπορεί ένα σωματίδιο να αλλάξει τη συμπεριφορά του ανάλογα με το αν το παρακολουθούμε ή όχι; Η απάντηση είναι απλή – η πραγματικότητα είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει τη συνείδησή μας.
Σκεφτείτε επίσης την περίφημη αρχή της αβεβαιότητας του Heisenberg. Αν υπάρχει πραγματικά ένας άλλος κόσμος εκεί έξω με τα σωματίδια απλώς να περιφέρονται τριγύρω, τότε θα ήμασταν σε θέση να μετρήσουμε όλες τις ιδιότητές τους. Αυτό όμως δεν γίνεται.
Για παράδειγμα, η ακριβής τοποθεσία ενός σωματιδίου και η ταχύτητά του δεν μπορούν να μετρηθούν ταυτόχρονα. Γιατί λοιπόν επηρεάζει τα σωματίδια αυτό που έχετε αποφασίσει να μετρήσετε; Και πώς μπορούν ζεύγη πεπλεγμένων σωματιδίων να συνδέονται στιγμιαία στις αντίθετες πλευρές του γαλαξία σαν να μην υπάρχει χώρος και χρόνος; Και πάλι, η απάντηση είναι απλή: επειδή δεν βρίσκονται απλώς «εκεί έξω» – ο χώρος και ο χρόνος είναι εργαλεία που έχει κατασκευάσει το μυαλό μας.
Ο θάνατος δεν υπάρχει σε έναν άχρονο κι άχωρο κόσμο. Αθανασία δεν σημαίνει αέναη ύπαρξη στον χρόνο, αλλά είναι κάτι που βρίσκεται συνολικά έξω από τον χρόνο.
Επίσης, ο γραμμικός τρόπος σκέψης σχετικά με τον χρόνο είναι ασυμβίβαστος και με άλλα πρόσφατα πειράματα. Το 2002, οι επιστήμονες απέδειξαν ότι τα σωματίδια του φωτός, τα φωτόνια, γνώριζαν εκ των προτέρων πώς θα δρούσαν τα μακρινά δίδυμα φωτόνιά τους στο μέλλον.
Εξέτασαν την επικοινωνία ανάμεσα στα ζεύγη φωτονίων αφήνοντας ένα φωτόνιο να ολοκληρώσει το ταξίδι του – έπρεπε να αποφασίσει αν θα είναι κύμα ή σωματίδιο. Οι ερευνητές αύξησαν την απόσταση που έπρεπε να διανύσει το άλλο φωτόνιο προκειμένου να καταλήξει στον δικό του παρατηρητή.
Ωστόσο, αποφάσισαν να προσθέσουν μια συσκευή κωδικογράφησης οπτικοακουστικών σημάτων για να το εμποδίσουν από το να μετατραπεί σε σωματίδιο. Κατά κάποιο τρόπο, το πρώτο σωματίδιο γνώριζε τι σκόπευε να κάνει ο παρατηρητής πριν αυτό συμβεί – και μάλιστα ανάμεσα σε αποστάσεις σαν να μην υπήρχε χώρος ή χρόνος στο ενδιάμεσο.
Δηλαδή αποφάσισε να μην γίνει σωματίδιο πριν καν το δίδυμό του σωματίδιο συναντήσει ακόμη την συσκευή. Δεν έχει σημασία ο τρόπος που οργανώθηκε το πείραμα. Ο νους και οι γνώσεις μας είναι το μόνο πράγμα που καθορίζει το πώς συμπεριφέρονται τα σωματίδια. Τα πειράματα επιβεβαιώνουν διαρκώς αποτελέσματα που εξαρτώνται από τον παρατηρητή.
Σας φαίνεται παράξενο; Εξετάστε ένα άλλο πείραμα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο υψηλού κύρους επιστημονικό περιοδικό «Science» (Jacques et al, 315, 966, 2007). Επιστήμονες στη Γαλλία τοποθέτησαν φωτόνια σε μια συσκευή και απέδειξαν ότι αυτό που έκαναν θα μπορούσε να αλλάξει αναδρομικά κάτι που έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν. Καθώς τα φωτόνια περνούσαν ανάμεσα από ένα πιρούνι στη συσκευή, έπρεπε να αποφασίσουν αν θα συμπεριφερθούν ως σωματίδια ή ως κύματα όταν συναντούν έναν διαχωριστή δέσμης.
Αργότερα – δηλαδή αφού τα φωτόνια πέρασαν ανάμεσα από το πιρούνι – ο πειραματιστής είχε τη δυνατότητα να ανοίξει και να κλείσει τυχαία έναν δεύτερο διαχωριστή δέσμης. Αποδείχτηκε ότι αυτό που αποφάσιζε ο παρατηρητής τη συγκεκριμένη στιγμή προσδιόριζε αυτό που όντως έκανε το σωματίδιο στο παρελθόν.
Εκείνη τη στιγμή, ο πειραματιστής επέλεξε το παρελθόν του.
Φυσικά, όλοι ζούμε στον ίδιο κόσμο. Οι επικριτές όμως, υποστηρίζουν ότι αυτή η συμπεριφορά περιορίζεται στον μικρόκοσμο.
Ωστόσο, αυτή η άποψη της ύπαρξης «δύο κόσμων» (δηλαδή ενός συνόλου φυσικών νόμων για τα μικροσκοπικά αντικείμενα κι ενός άλλου για το υπόλοιπο Σύμπαν συμπεριλαμβανομένων και των ανθρώπων) δεν έχει καμία λογική βάση και τίθεται υπό αμφισβήτηση σε εργαστήρια σε όλο τον κόσμο.
Δύο χρόνια πριν, οι ερευνητές δημοσίευσαν ένα έγγραφο στο περιοδικό «Nature» (Jost et al, 459, 683, 2009) το οποίο έδειχνε ότι η κβαντική συμπεριφορά επεκτείνεται και στην καθημερινή σφαίρα.
Οι επιστήμονες ανακάτεψαν ζεύγη δονούμενων ιόντων προκειμένου οι φυσικές τους ιδιότητες να παραμένουν συνδεδεμένες ακόμα κι όταν χωρίζονταν από μεγάλες αποστάσεις («αλλόκοτη δράση από απόσταση», όπως το έθεσε ο Αϊνστάιν). Άλλα πειράματα με τεράστια μόρια που ονομάζονται φουλερένια (buckyballs) έδειξαν επίσης ότι η κβαντική πραγματικότητα εκτείνεται και πέρα από τον μικρόκοσμο.
Το 2005, κρύσταλλοι διττανθρακικού καλίου (KHC03) παρουσίασαν ζώνες εμπλοκής ύψους μισής ίντσας και κβαντική συμπεριφορά σε αντικείμενα ανθρώπινης κλίμακας.
Κι ενώ σε γενικές γραμμές απορρίπτουμε την ύπαρξη πολλαπλών Συμπάντων όπως για παράδειγμα αυτών που προβάλλονται στη σειρά «Star Trek» ως τίποτα άλλο παρά καθαρή μυθοπλασία, αποδεικνύεται ότι εδώ υπάρχει κάτι παραπάνω από ένα μικρό μέρος επιστημονικής αλήθειας. Μια γνωστή πτυχή της κβαντικής φυσικής είναι ότι οι παρατηρήσεις δεν μπορούν να προβλεφθούν απολύτως. Αντιθέτως, υπάρχει μια σειρά από πιθανές παρατηρήσεις, η καθεμιά με διαφορετική πιθανότητα.
Η επικρατούσα θεωρία, δηλαδή η ερμηνεία ύπαρξης «πολλών κόσμων», αναφέρει ότι κάθε μία από αυτές τις πιθανές παρατηρήσεις αντιστοιχεί σε ένα διαφορετικό Σύμπαν («Πολυσύμπαν»). Υπάρχει ένας άπειρος αριθμός Συμπάντων και κάθε τι που θα μπορούσε ενδεχομένως να συμβεί συμβαίνει σε ορισμένα Σύμπαντα. Ο θάνατος δεν υπάρχει σε καμία λογική σε αυτές τις θεωρίες. Όλα τα πιθανά Σύμπαντα υπάρχουν ταυτόχρονα, ανεξαρτήτως από το τι συμβαίνει σε καθένα από αυτά.
Η ζωή είναι μια περιπέτεια που ξεπερνά τον συνήθη γραμμικό τρόπο σκέψης μας. Όταν πεθαίνουμε, αυτό δεν συμβαίνει τυχαία, αλλά αποτελεί μέρος του αναπόφευκτου σχεδίου της ζωής. Η ζωή διαθέτει μια μη γραμμική διάσταση – είναι σαν ένα αιώνιο λουλούδι που επιστρέφει για να ανθίσει μέσα στο Πολυσύμπαν.
«Οι επιδράσεις των αισθήσεων», λέει ο Ralph Waldo Emerson, «στους περισσότερους ανθρώπους έχουν εξουδετερώσει τη σκέψη σε βαθμό που ο χώρος και ο χρόνος φαίνονται συμπαγείς, πραγματικοί και ανυπέρβλητοι. Έτσι, η ερμηνεία του κόσμου με την ελαφρότητα αυτών των ορίων αποτελεί σημάδι παραφροσύνης».
Πηγή: spiritual-lab.gr
Ο Σωκράτης εμπνεύστηκε τα πρώτα βιοκλιματικά σπίτια...
...και άλλαξε τον τρόπο που χτίζονταν οι πόλεις για να έχουν δροσιά τον καλοκαίρι και ζέστη το χειμώνα
Οι περισσότεροι γνωρίζουμε τον Σωκράτη, τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο (469–399 π.Χ.), ως μια απο τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες του παγκόσμιου πνεύματος και του πολιτισμού.
Αλλά πόσοι γνωρίζουμε ότι αυτός ήταν υπεύθυνος για τη δημιουργία της πρώτης ηλιακής πόλης στην Ελλάδα, που διέθετε βιοκλιματικά σπίτια με νότιο προσανατολισμό, αίθριο και μικρά ανοίγματα στο βοριά;
Ο Σωκράτης πρώτος συνειδητοποίησε, ότι αν τα σπίτια κατασκευαστούν έχοντας ως γνώμονα τη θέση του ήλιου, τότε θα ήταν πιο ζεστά το χειμώνα και πιο δροσερά το καλοκαίρι. Ο φιλόσοφος αποφάσισε να πραγματοποιήσει αυτή την ιδέα και οργάνωσε μάθημα για να διδάσκει τους μαθητές του πώς να δημιουργούν ηλιακά σπίτια.
Ο Σωκράτης άρχιζε το μάθημα κάνοντας όπως το συνήθιζε με μία απλή ερώτηση: «Όταν κάποιος θέλει να χτίσει ένα σπίτι, δεν πρέπει να το κάνει όσο γίνεται πιο ευχάριστο, αφού θα ζήσει μέσα σ’ αυτό και όσο πιο χρήσιμο γίνεται; Και δεν είναι ευχάριστο ένα σπίτι που το καλοκαίρι είναι δροσερό και το χειμώνα ζεστό; Τώρα, από την εμπειρία μας βλέπουμε ότι στα σπίτια που έχουν νότιο προσανατολισμό, οι ακτίνες του ήλιου περνούν μέσα από τις σκεπασμένες βεράντες, αλλά το καλοκαίρι η διαδρομή του ήλιου είναι ακριβώς πάνω από τα κεφάλια μας και πάνω από την οροφή, έτσι έχουμε σκιά…».
Παρουσιάζοντας αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους είναι ωφέλιμη η ηλιακή αρχιτεκτονική, ο Σωκράτης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι σε ένα σπίτι σχεδιασμένο με αυτό τον τρόπο «ο ιδιοκτήτης θα βρει σε αυτό ένα καταφύγιο για όλες τις εποχές, γεγονός που καθιστά το σπίτι και χρήσιμο και ευχάριστο».
Η ακρίβεια του πολεοδομικού σχήματος της Ολύνθου μας βοηθάει να κατανοήσουμε πως εφαρμοζόταν το Ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα. Κάθε οικοδομικό τετράγωνο περιλάμβανε συνήθως δέκα κατοικίες, οι οποίες είχαν εσωτερική αυλή και εκτός από τα απαραίτητα δωμάτια, βοηθητικούς χώρους με τρεχούμενο νερό και σύστημα αποχέτευσης.
Η νέα αρχιτεκτονική προσέγγιση εξαπλώθηκε σύντομα σε όλο τον ελλαδικό χώρο, καθώς οι κατασκευαστές κατοικιών άρχισαν να υιοθετούν την ηλιακή αρχιτεκτονική του Σωκράτη, ενώ στη συνέχεια ακολούθησαν και οι εργολάβοι.
Η αρχή έγινε με την ανακαίνιση δύο σπιτιών στην Αθήνα, όπου οι εργάτες άλλαξαν τη διάταξη των δωματίων, έτσι ώστε να έχουν νότιο προσανατολισμό. Δηλαδή, το αίθριο, οι πόρτες και τα παράθυρα να κοιτούν προς το νότο, ενώ τα βορινά ανοίγματα ήταν λίγα και μικρά.
Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν σε ελληνικές πόλεις και οικισμούς από το 500 π.Χ. ως το 200 π.Χ. έδειξαν ότι οι κατασκευαστές τόσο των αγροτικών όσο και των αστικών κατοικιών ακολουθούσαν τις υποδείξεις του Σωκράτη.
Η συστηματική ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε από την αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή υπό τη διεύθυνση του καθηγητή D. Robinson, στο διάστημα μεταξύ των δύο Παγκόσμιων Πολέμων (δεκαετία του 1920) Τοπογραφικό σχέδιο αρχαίας Ολύνθου © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
Η πρώτη ηλιακή πόλη της αρχαίας Ελλάδας ήταν η Όλυνθος
Η αρχαία πόλη της Χαλκιδικής, χτισμένη σε μια εύφορη πεδιάδα απέχει περίπου 11,5 χλμ. από την Ποτίδαια και 4 χλμ. από τη θάλασσα.
Τα οικοδομικά τετράγωνα της Ολύνθου, μήκους περίπου 100 και πλάτους 40, χωρίζονταν από δρόμους πλάτους σχεδόν 5 μέτρων.
Κάθε οικοδομικό τετράγωνο είχε μια σειρά από πέντε σπίτια στην κάθε πλευρά του δρόμου, ανάμεσα στα οποία υπήρχε ένας στενός διάδρομος.
Τα σπίτια της Ολύνθου είναι τα αρχαιότερα που ξέρουμε και σχεδόν τα μόνα της κλασικής εποχής.
Το παράδειγμα της Ολύνθου μιμήθηκαν και άλλες πόλεις, με αποτέλεσμα η ηλιακή αρχιτεκτονική να εξαπλωθεί μέχρι και τη σημερινή Βουλγαρία. Ακόμη και αν η εδαφική έκταση παρουσίαζε δυσκολίες, οι πολεοδόμοι έβρισκαν τρόπους να τις ξεπεράσουν.
Παραμένει αδιευκρίνιστο αν οι απόψεις του Σωκράτη στηρίζονταν στην πυθαγόρεια φιλοσοφία ή προέρχονταν μόνο από την εμπειρική παρατήρηση.
Είναι πάντως γνωστό ότι ο μεγάλος δραματουργός Αισχύλος έλεγε ότι «μόνο οι πρωτόγονοι δεν γνωρίζουν τον τρόπο να κάνουν τα σπίτια τους να αντικρίζουν τον ήλιο το χειμώνα».
Ο πρώτος θάνατος του Σωκράτη: οι «Νεφέλες» του Αριστοφάνη
Η εκτενέστερη παρουσίαση της φιλοσοφικής διδασκαλίας του Σωκράτη που διέσωσε η παράδοση γίνεται σε έργα δυο μαθητών του, του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα. Όμως όποιον κι απ’ τους δυο και αν διαβάσει κανείς, θα μείνει μάλλον με την απορία: πως κατάφερε η φιλοσοφία του Σωκράτη να γίνει αιτία του θανάτου του; Ήταν τόσο ανόητοι οι Αθηναίοι ώστε να καταδικάσουν σε θάνατο τον πιο σοφό συμπολίτη τους;
Για να εξηγήσουμε πως κατέληξε η φιλοσοφία του Σωκράτη να τον οδηγήσει στον θάνατο, πρέπει να ξεκινήσουμε από την πιο πρώιμη περιγραφή της που διαθέτουμε. Πρόκειται για τις Νεφέλες του Αριστοφάνη, μια κωμωδία που αποτελεί την πρώτη λογοτεχνική αφήγηση όχι μόνο της διδασκαλίας του Σωκράτη αλλά και του θανάτου του, πράγμα που εκπλήσσει, καθώς οι Νεφέλεςγράφτηκαν ενώ ο Σωκράτης ζούσε ακόμη.
Ο κωμωδιογράφος έπλασε έναν φανταστικό «θάνατο του Σωκράτη» είκοσι χρόνια περίπου πριν από τη δίκη του. Αργότερα ο Πλάτωνας θα υποστηρίζει πως η κωμωδία αυτή του Αριστοφάνη συνέβαλε στην καταδίκη του Σωκράτη. Οι Νεφέλες μας δείχνουν με ανατριχιαστική σαφήνεια γιατί ο μέσος Αθηναίος ενδεχομένως πίστευε ότι ο Σωκράτης πρέπει να πεθάνει.
Κεντρικός ήρωας της κωμωδίας είναι ένας μεσήλικας, ο Στρεψιάδης, χρεωμένος ως το λαιμό από τις σπατάλες της αριστοκράτισσας συζύγου του και το πάθος του γιου του για τα άλογα. Ο Στρεψιάδης αποφασίζει να βρει έναν δάσκαλο που θα του διδάξει τη σοφία – έναν «σοφιστή» - ώστε να του μάθει πώς να κάνει το πιο αδύναμο επιχείρημα να φαντάζει ως το πιο ισχυρό και έτσι να ξεφύγει από τους δανειστές του.
Ο σοφιστής που διαλέγει είναι ένας θολοκουλτουριάρης ονόματι Σωκράτης, ο οποίος είναι κυριολεκτικά αιθεροβάμων: έχει μπει μέσα σε ένα καλάθι και αεροβατεί μιλώντας στις αγαπημένες του θεότητες, τις Νεφέλες, που εμφανίζονται αυτοπροσώπως στη σκηνή […] αποτελώντας τον Χορό της κωμωδίας.
Ο Στρεψιάδης παπαγαλίζει χαρωπά τις απόψεις του Σωκράτη περί απόρριψης των παλιών θεών χάριν υπερμοντέρνων θεοτήτων όπως το Χάος, η Γλώσσα και οι Νεφέλες. Αποδεικνύεται όμως πολύ ξεμωραμένος για να τα βγάλει πέρα με τις δυσνόητες γλωσσικές λεπτολογίες του Σωκράτη, κι έτσι ο φιλόσοφος τον παρατάει ως ανεπίδεκτο μαθήσεως.
Όμως ο γιος του Στρεψιάδη, ο Φειδιππίδης, φαίνεται πολύ πιο δεκτικός – άρα και πιο ευάλωτος στη φθοροποιό επίδραση του Σωκράτη. Παίρνει λοιπόν τη θέση του πατέρα του ως μαθητή στη σχολή. Ο Σωκράτης εμπιστεύεται την εκπαίδευση του Φειδιππίδη στον Δίκαιο και τον Άδικο Λόγο, που παρουσιάζονται επί σκηνής να λογομαχούν.
Προκύπτει πως ο Δίκαιος Λόγος αντιπροσωπεύει τις παλιομοδίτικες αθηναϊκές αξίες της προηγούμενης γενιάς, ενώ ο Άδικος Λόγος εκφράζει τις καινοτόμες ιδέες που εισάγουν στην πόλη οι σοφιστές. Ο Δίκαιος Λόγος επιμένει να υπογραμμίζει τη σημασία του αυτοελέγχου, της εκγύμνασης, της στρατιωτικής εκπαίδευσης και των ψυχρών λουτρών – όλων δηλαδή των παραγόντων που συνέβαλαν στη νίκη των Αθηναίων επί των Περσών στη μάχη του Μαραθώνα το 490 π. Χ. Ο Άδικος Λόγος υποστηρίζει τη ρητορική ευστροφία και χλευάζει την αντίληψη πως η σωφροσύνη έχει αφ’ εαυτής οποιαδήποτε αξία: «Είδες ποτέ κανέναν να τον ωφελεί η σωφροσύνη;»
Ο Σωκράτης ενθάρρυνε τον Στρεψιάδη να φέρει σε πέρας τον σκοπό του, οπότε εκείνος αρνείται να πληρώσει τους πιστωτές του και τους ξεφορτώνεται με επιτηδευμένα λογοπαίγνια και φληναφήματα περί μετεωρολογίας. Μοιάζοντας πλέον στον ξεροκέφαλο γιο του, απειλεί τους πιστωτές τους σαν να ήταν υποζύγια και στέλνει στο κατόπι τους τον σκλάβο του, εφοδιασμένο μ’ ένα μαστίγιο.
Όμως η χαρά του δεν θα κρατήσει για πολύ, καθώς ο Φειδιππίδης αρχίζει αμέσως μετά να χτυπά τον πατέρα του, ενώ απειλεί να χτυπήσει και τη μητέρα του.
Ο Στρεψιάδης αναγνωρίζει τότε το λάθος του και συνειδητοποιεί ότι δεν έπρεπε να ακούσει τον Σωκράτη ούτε να αποκηρύξει τους παλιούς θεούς. Σκαρφαλώνει λοιπόν στη στέγη της σχολής και την πυρπολεί. Ένας μαθητής, έντρομος φωνάζει: «Θα μας σκοτώσεις, θα μας σκοτώσεις». Ο Στρεψιάδης απαντά: «Αυτό θέλω». Ο Σωκράτης μάλλον πεθαίνει μες στη φωτιά μαζί με τους μαθητές του, ενώ ο Στρεψιάδης αποτελειώνει μ’ έναν κασμά όποιον ξεφεύγει από τις φλόγες.
Τα τελευταία λόγια του Σωκράτη είναι μια κραυγή απόγνωσης: «Αχ, ο δύσμοιρος, θα πνιγώ από τον καπνό». Στο πλαίσιο της κωμωδίας, η ασφυξία προβάλλει σαν ταιριαστός θάνατος για κάποιον που ζούσε με αερολογίες. […]
Παρότι η κωμωδία αφήνει υπαινιγμούς ότι ο Σωκράτης θα μπορούσε να διαφθείρει με την επιρροή του, δεν τον δείχνει ωστόσο να διαφθείρει όντως κάποιον. Κανένας από τους χαρακτήρες δεν χρειάζεται να διδαχθεί από τον Σωκράτη την ηθική διαφθορά: την κατέχουν όλοι ήδη στην εντέλεια […] Η διδασκαλία που προσφέρει η σχολή του Σωκράτη επιτρέπει σε πατέρα και γιο να δώσουν φωνή στις επιλήψιμες επιθυμίες που ανέκαθεν είχαν. […]
Βέβαια, από μια άλλη οπτική γωνία, ο ελαφρόμυαλος πατέρας και ο θερμοκέφαλος γιος του δικαιώνουν με αυτά τα χαρακτηριστικά τους την κατηγορία εναντίον του Σωκράτη. Αν οι περισσότεροι πολίτες είναι ανόητοι και ουσιαστικά αήθεις, τότε μια κοινωνία χωρίς στιβαρή ηθική καθοδήγηση θα οδηγηθεί στην καταστροφή.
Η κωμωδία αυτή δείχνει πως οι περισσότεροι άνθρωποι θα φέρονταν απαίσια αν πίστευαν πως θα μείνουν ατιμώρητοι […] Οι Νεφέλες προειδοποιούν πως η ανεμπόδιστη διανοητική αναζήτηση και η ελευθερία της σκέψης προϋποθέτουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να φέρονται σωστά και να ανακαλύπτουν την αλήθεια από μόνοι τους, χωρίς καρότα και μαστίγια.
Σε πολλά σημεία του έργου ο Αριστοφάνης μάλλον αποδίδει στον Σωκράτη του τις ιδέες άλλων, συγκαιρινών του, σοφιστών. […] Η αριστοφανική περιγραφή του Σωκράτη έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις άλλες πηγές της εποχής, τον Πλάτωνα και τον Ξενοφώντα […]
Οι Νεφέλες δεν κατάφεραν να κερδίσουν το πρώτο βραβείο όταν παρουσιάστηκαν το 423 π.Χ. […] Ωστόσο, η αποτυχία της κωμωδίας όταν παίχτηκε στο θέατρο ελάχιστα υποσκελίζει την αξία που έχει ως πηγή πληροφόρησης για τις αντιλήψεις που επικρατούσαν τότε σχετικά με τον Σωκράτη.
Οι Νεφέλες μας δείχνουν τι εικόνα είχαν για τη σωκρατική φιλοσοφία όσοι βρίσκονταν έξω από τον στενό κύκλο του φιλοσόφου, βοηθώντας μας να καταλάβουμε γιατί το δικαστήριο τον καταδίκασε σε θάνατο.
Emily Wilson, Ο θάνατος του Σωκράτη
(Εκδόσεις Πατάκη, 2011, σελ. 40-48)
Κυριακή 26 Απριλίου 2015
Φόβος: Το πείραμα του “Μικρού Άλμπερτ”
Το πείραμα του Γουάτσον που πραγματοποιήθηκε το 1920 και έχει μείνει γνωστό στα εισαγωγικά εγχειρίδια της ψυχολογίας ως το πείραμα του "μικρού Άλμπερτ", έδειξε ότι τα συναισθήματα θα μπορούσαν να γίνουν εξαρτημένες απαντήσεις.
Γεννιόµαστε µε έµφυτη την προδιάθεση να φοβόμαστε
Αλλά τo πως ανταποκρινόμαστε στο φόβο εξαρτάται από τις εμπειρίες που έχουμε βιώσει
Το 1919 ο ψυχολόγος Τζον Γουάτσον (John B. Watson) έκανε ένα πείραμα για να διαπιστώσει αν είναι εφικτό να μάθουμε να φοβόμαστε
Έδειξαν στον "μικρό Άλμπερτ" (μόλις έντεκα μηνών), ένα λευκό αρουραίο.
Αρχικά ο Άλμπερτ δεν έδειξε κανένα φόβο για το τρωκτικό.
_______________
Στη συνέχεια παρουσίασαν το λευκό αρουραίο ενώ χτυπούσαν μια σιδερένια βέργα.
Ο ήχος τρόμαζε το παιδί.
_________________________________
Ο "μικρός Άλμπερτ" άρχισε να κλαίει. Αυτή η δεύτερη παρουσίαση επαναλήφθηκε αρκετές φορές.
Τέλος, ο Γουάτσον και η βοηθός του Ρέινερ παρουσίασαν το λευκό αρουραίο χωρίς να κάνουν το θόρυβο, αλλά το αγόρι αυτή τη φορά έδειξε να φοβάται.
Φοβόταν ακόμα και όταν του παρουσίαζαν άλλα τρωκτικά.
______________________
Το συναίσθημα του φόβου είναι πολύπλοκο, αλλά εντοπίζεται σε μία περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή και σχετίζεται με τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά.
Ασθενείς που έχουν κατεστραμμένη την αμυγδαλή, δεν αισθάνονται φόβο.
______________________
Μπορούμε να μειώσουμε το συναίσθημα του φόβου, συσχετίζοντας θετικές εμπειρίες με αυτά που φοβόμαστε.
Αυτή η διαδικασία ονομάζεται 'εξάλειψη φόβου' (fear extinction)
Οπότε μη φοβάστε ν' αντιμετωπίστε τις φοβίες σας.
Μπορεί να οφείλονται σε συσχετίσεις με αρνητικές εμπειρίες.
Υ.Γ.
Καθώς η ιστορία του "μικρού Άλμπερτ" έγινε ευρέως γνωστή, τέθηκε θέμα για το πόσο ηθικό ήταν το πείραμα του Γουάτσον και της Ρέινερ. (Harris, 1979).
Το 2009 οι Beck, Levinson, and Irons αναζήτησαν τον "μικρό Άλμπερτ" για να δουν πώς η μελέτη του Γουάτσον επηρέασε τη ζωή του.
Δυστυχώς, έμαθαν ότι πέθανε από υδροκεφαλία στη νεαρή ηλικία των έξι (6) ετών. Έτσι, δεν μπορούμε να συμπεράνουμε σε ποιο βαθμό αυτή η μελέτη είχε επιδράσει στη ζωή του "μικρού Άλμπερτ" (Beck, Levinson, Irons,2009).
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)