Εικονογραφικοί τύποι Αγίου Ιωάννου Προδρόμου

 

Οι συνηθέστεροι εικονογραφικοί του τύποι είναι: ευλογούντα, κρατώντας ειλητάριο που γράφει: «Μετανοείτε· ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. γ’, 2). Αυτή είναι η κατ’εξοχήν προδρομική εικόνα του αγ. Ιωάννου, η οποία πληροφορεί τους ανθρώπους για την έλευση της «βασιλείας των ουρανών», δηλαδή του Χριστού, στον κόσμο. 

Το εσωτερικό του ένδυμα είναι η τρίχινη προβειά και το εξωτερικό πρασινόχροο ιμάτιο, ενώ τα μαλλιά και τα γένεια του είναι μακριά και απεριποίητα, κι η όλη του όψη εκφράζει την ατημέλητη εμφάνιση της σκληρής, ασκητικής του ζωής.

Ο δεύτερος τύπος είναι πιο σύνθετος από τον πρώτο. Παρουσιάζει τον Πρόδρομο στην έρημο, ανάμεσα σε άγριους βράχους και βουνά, να στέκεται επάνω σ’ένα βράχο, κρατώντας στο δεξί του χέρι μια μακριά και λεπτή ράβδο, της οποίας η κορυφή έχει σχήμα σταυρού, συνδυασμένου με άγκυρα. Στο αριστερό του χέρι, το ειλητάριό του γράφει: «Οράς οία πάσχουσιν, ω Θεού Λόγε, οι πταισμάτων έλεγχοι των βδελυκτέων. Έλεγχον και γαρ μη φέρων ο Ηρώδης, τέτμηκεν, ιδού, την εμήν κάραν, Σώτερ». 

Κάτω από το ειλητάριο, στη δεξιά γωνία της εικόνας, υπάρχει η κομμένη κεφαλή του μέσα σε δοχείο. Στην αριστερή γωνία, ζωγραφίζεται ανάμεσα στα βράχια ένα δέντρο που έχει ακουμπισμένη στα κλαριά του μια αξίνα. Δίπλα στο δέντρο γράφονται τα λόγια: «Ήδη δε και η αξίνη προς την ρίζαν των δένδρων κείται» (Λουκ. γ’, 9).

Σ’ αυτόν τον εικονογραφικό τύπο, ο Πρόδρομος ζωγραφίζεται με φτερά, κατά την προφητεία που λέει:«Ιδού εγώ αποστέλλω τον άγγελόν μου προ προσώπου σου» (Μαρκ. α’, 2), αλλά και γενικά η στάση του και τα μακριά κάτισχνα μέλη του θυμίζουν πτηνό. Έτσι, εξ άλλου, έχει αποτυπωθεί η εικόνα του στις συνειδήσεις των ανθρώπων, σαν ένα παράξενο, άγριο πτηνό της ερήμου, μισός άνθρωπος, μισός άγγελος, γεμάτος ζέση, άφοβος και ασταμάτητος. 

Παρ’όλη όμως την ορμητική και ατημέλητη εμφάνισή του, η έκφρασις του Προδρόμου είναι πάντοτε ήρεμη και θλιμμένη, ώστε να μη δοθεί η εντύπωση του έξαλλου και παράλογου φανατικού, αλλά να τονιστεί ότι, όλη η ζέση κι όλος ο ζήλος του ήταν αποτέλεσμα της σφοδρότητας του προφητικού πνεύματος που τον κινούσε, κι έφερε συγχρόνως τη σφραγίδα της ασάλευτης, γαλήνιας κίνησης του Αγίου Πνεύματος. Κι είναι τόσο δύσκολο για το νου του ανθρώπου να χωρέσει αυτή την ακίνητη κίνηση και την απαθή σφοδρότητα, ώστε ο αγ. Ιωάννης ο Πρόδρομος αποτελούσε έναν απ’ τους πιο αινιγματικούς ανθρώπους και για τους συγχρόνους του, αλλά και για όλες τις γενεές των ανθρώπων.
Βυζαντινή ζωγραφική θεωρία, Νινέττα Βολουδάκη
Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 1995

πηγή-fdathanasiou

Διαβάστε περισσότερα... »

Αποτομή κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου

Γιορτάζουμε σήμερα 29 Αυγούστου, την ανάμνηση του γεγονότος της Αποτομής της Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, γεννήθηκε από τον ιερέα Ζαχαρία και την Ελισάβετ. Μέχρι τα 30 του χρόνια έζησε ζωή ασκητική στην έρημο, η οποία ήταν αφιερωμένη στην προσευχή και την πνευματική ολοκλήρωση, ενώ την τροφή του αποτελούσαν βλαστάρια χόρτων και άγριο μέλι.

Με την άσκηση και την αρετή απέκτησε όλα τα προσόντα του επιβλητικού κήρυκα του Θείου Λόγου. Η διδασκαλία του, που συνοψίζεται στη γνωστή φράση ΄΄Μετανοείτε, ήγγικε γαρ η Βασιλεία των Ουρανών΄΄, ήταν ουσιαστικά η προετοιμασία της έλευσης του Ιησού Χριστού.

Αξιώθηκε μάλιστα να βαπτίσει τον Χριστό, τον Υιό του Θεού.

“Ουκ εξεστί σοι έχειν, την γυναίκα του αδελφού σου”. Αυτά λοιπόν τα λόγια ήταν η αφορμή για να αρχίσει να μετρά αντίστροφα η επίγεια ζωή του Αγίου Ιωάννη, και η αρχή της εξαγρίωσης του βασιλιά Ηρώδη Αντίπα εναντίον του!

Όταν ο βασιλιάς Ηρώδης είχε τα γενέθλιά του, είχε καλεσμένους στο βασίλειό του πολλούς τοπικούς άρχοντες της Γαλιλαίας, καθώς επίσης και διάφορα σημαντικά για αυτόν πρόσωπα. Ο βασιλιάς Ηρώδης είχε παντρευτεί παράνομα την γυναίκα του αδερφού του Φιλίππου, την Ηρωδιάδα, όπου είχε και μια κόρη την Σαλώμη. Ο Ιωάννης έκκρινε και κατέκρινε αυτόν τον παράνομο γάμο, όπου του έλεγε: «Δεν σου επιτρέπεται να έχεις την γυναίκα του εν ζωή αδελφού σου».

Η Ηρωδιάδα έτρεφε μνησικακία εναντίον του Αγίου Ιωάννη και ήθελε να τον σκοτώσει, αλλά δεν μπορούσε γιατί ο Ηρώδης φοβόταν τον Άγιο, επειδή ήξερε ότι ήταν άνδρας Δίκαιος και Άγιος. Ο Άγιος Ιωάννης όσα κι αν του έλεγε τον έφερναν σε μεγάλη απορία, διότι συνειδητά και υποσυνείδητα γνώριζε ότι αυτά που λέει είναι σωστά.

Η κατάλληλη ευκαιρία παρουσιάστηκε!!! Όταν ο βασιλιάς Ηρώδης ζήτησε να χορέψει κι άλλο προς τιμήν του αλλά και της εορτής των γενεθλίων του η κόρη της Ηρωδιάδος, η Σαλώμη, που λόγω του ιδιαίτερου κάλλους της ο Ηρώδης ήταν γοητευμένος, της είπε ότι αν συνεχίσει να χορεύει θα της χαρίσει ότι κι αν του ζητήσει, της είπε μάλιστα ότι είναι διατεθειμένος να της χαρίσει ακόμη και το μισό του βασίλειο.

Η Σαλώμη τότε ρώτησε τη μητέρα της «Τι να ζητήσω;» και αυτή της είπε να ζητήσει το κεφάλι του Ιωάννη διότι τον μισούσε. Η Σαλώμη λοιπόν είπε στον Ηρώδη «Θέλω αμέσως να μου δώσεις σ' ένα πιάτο το κεφάλι του Ιωάννου του Βαπτιστού». Τότε ο βασιλιάς λυπήθηκε, αλλά εξ αίτιας των όρκων που της έδωσε και των καλεσμένων δεν ήθελε να της αρνηθεί για να μη φανεί επίορκος. Αμέσως ο βασιλιάς έστειλε δήμιο και διέταξε να φέρει το κεφάλι του Αγίου. Ο δήμιος πήγε και τον αποκεφάλισε στη φυλακή και έφερε το κεφάλι του σ' ένα πιάτο και το έδωσε στη Σαλώμη, όπου στη συνέχεια το έδωσε στη μητέρα της.

Το Άγιο σώμα του ενταφιάστηκε με τιμές από τους μαθητές του.
Η δε κεφαλή του, μετά από εντολή της Ηρωδιάδας, ενταφιάστηκε κοντά στο ανάκτορο του Ηρώδη στην Μαχαιρούντα. Εκεί βρέθηκε από δύο μοναχούς στους οποίους είχε εμφανιστεί, σε όνειρο, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Η Τίμια Κεφαλή του Αγίου χάθηκε μετά τον θάνατο των μοναχών και βρέθηκε πάλι στην Μαχαιρούντα όταν αυτοκράτορας ήταν ο Ουαλεντινιανός. Η Κεφαλή όμως με το πέρασμα των χρόνων ξαναχάθηκε και τελικά βρέθηκε για τρίτη φορά στην πόλη Κόμανα της Καππαδοκίας από έναν ιερέα. Από εκεί μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.

Έτσι μαρτυρικά ο Πρόδρομος του Κυρίου μας, παρέδωσε την ψυχή του σε Αυτόν που τόσο αγάπησε.

πηγή

Διαβάστε περισσότερα... »