«Το κοριτσάκι με τα σπίρτα»: Η εγκληματολογική προσέγγιση του παραμυθιού

Η παιδική κακοποίηση αποτελεί το κεντρικό ζήτημα γύρω από το οποίο πλέκεται το συγκεκριμένο παραμύθι. Το κοριτσάκι παραμονή Πρωτοχρονιάς βρίσκεται στο δρόμο για να πουλήσει σπίρτα και ενώ κρυώνει δεν μπορεί να γυρίσει σπίτι, εξαιτίας του φόβου που βιώνει λόγω της κακοποίησης που υφίσταται από τους γονείς της και συγκεκριμένα από τον πατριό.

Η μητέρα συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις είτε συμμετέχει στην κακοποίηση είτε παραμένει σιωπηλή με αποτέλεσμα να είναι σαν να συναινεί στην κατάσταση αυτή.

Η φτώχεια και οι άσχημες συνθήκες διαβίωσης αποτελούν βασικούς κοινωνικο- οικονομικούς παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν το άτομο στην εξαθλίωση, την περιθωριοποίηση ακόμη και το θάνατο. Το ορφανό και απροστάτευτο παιδί προσπαθεί να ανταπεξέλθει στα βάσανα της ζωής της και προσπαθεί να επιβιώσει. 

Είναι ένα θύμα της οικογένειάς της, που βιώνει ταυτόχρονα την κοινωνική αδιαφορία. 

Στο δρόμο όπου βρίσκεται κανείς δεν νοιάζεται να τη φροντίσει, να ενδιαφερθεί για αυτή ή να την μαζέψει στο σπίτι του.

Το συγκεκριμένο παραμύθι τελειώνει με το θάνατο της μικρής, χωρίς όμως να αφήνει μια πικρία στο τέλος. Ο θάνατος του κοριτσιού παρουσιάζεται ως η λύτρωση, είναι ένας ευτυχισμένος θάνατος που παραδίδει τη μικρή στην αγκαλιά της γιαγιάς της, που ήταν και το μόνο πρόσωπο που τη αγαπούσε και δεν ήταν πλέον στη ζωή για να τη φροντίζει. 

Ο θάνατος λειτουργεί ως λύτρωση από τα βάσανα, και από την άθλια και μίζερη ζωή, με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται ως η μόνη λύση στο συγκεκριμένο κοινωνικό πρόβλημα.

Ο φόβος είναι ένας από τους λόγους που το κορίτσι επέλεξε να μείνει στον παγωμένο δρόμο παρά να γυρίσει στο σπίτι της. Επίσης, στο σπίτι η κατάσταση μπορεί να ήταν χειρότερη από αυτή που βίωνε στο σπίτι. Πολλές φορές, η συναισθηματική, ψυχολογική, λεκτική και σωματική βία είναι χειρότερη από τις συνθήκες που επικρατούν λόγω του καιρού. Η βία για το κορίτσι μάλλον ήταν χειρότερη από το κρύο και την πείνα.

Το παραμύθι αυτό μπορεί να προκαλεί στον αναγνώστη θλίψη, μελαγχολία, αγανάκτηση και οργή για όσα βιώνει το κοριτσάκι. Ωστόσο, αν ήμασταν εκεί θα βρισκόμασταν ανάμεσα στους άλλους περαστικούς που δεν έδωσαν καμία σημασία. Ορισμένα κοινωνικά ζητήματα δεν θα ήταν τόσο έντονα, αν όλοι ήμασταν περισσότερο ευαισθητοποιημένοι. 

Η θυματοποίηση των παιδιών και άλλων κοινωνικά ευάλωτων ομάδων είναι συνήθως ένας φαύλος κύκλος, από τον οποίο τα άτομα δεν μπορούν να βγουν μόνα τους. Το ερώτημα είναι: που είναι όλοι οι υπόλοιποι; Είναι απλοί παρατηρητές ή ούτε καν παρατηρητές; Τις περισσότερες φορές ότι δεν μας αφορά άμεσα είτε το αγνοούμε είτε το παραβλέπουμε.

Πρόκειται για ένα παραμύθι που θίγει δύο βασικά κοινωνικά ζητήματα –την παιδική κακοποίηση και τη φτώχεια-, ενώ ταυτόχρονα φέρει και συμβολικά στοιχεία που συνάδουν με τη φύση των παραμυθιών. 

Το κοριτσάκι βλέπει οράματα, τα οποία λειτουργούν ως ένας τρόπος διαφυγής από την άθλια και τραγική κατάσταση, στην οποία είναι αναγκασμένο να ζει, υποφέροντας από το κρύο, την πείνα και τη δυστυχία.

Είναι ένα παραμύθι με κοινωνικό περιεχόμενο, που θέτει προβληματισμούς για σημαντικά κοινωνικά προβλήματα, αλλά δεν δίνει ή δεν προτείνει συγκεκριμένες λύσεις. Στόχος είναι περισσότερο ο προβληματισμός κυρίως μέσα από τις συνθήκες που βιώνει το κορίτσι, τις επιπτώσεις που έχει στην ίδια του τη ζωή, αλλά και τη συμπεριφορά των περαστικών.

Η ψυχρότητα των περαστικών για τη φτώχεια και την εξαθλίωση των συνανθρώπων του και κυρίως των μικρών, απροστάτευτων, παιδιών, είναι ένα ζήτημα προς προβληματισμό. Η κοινωνική αναλγησία και η έλλειψη κοινωνικού κράτους, καθώς και οι αντιθέσεις που φτάνουν στο έπακρο ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς αποτελούν τα κύρια στοιχεία που αναδύονται από το συγκεκριμένο παραμύθι.

Οι σπίθες φλόγας είναι απλά μια μικρή ελπίδα, η οποία όμως δεν έχει καμία βάση, δεν στηρίζεται σε κάτι πραγματικό. Ωστόσο, αυτό που απομένει στον εξαθλιωμένο ή φτωχό είναι μόνο η ελπίδα για μια αλλαγή, για κάτι καλύτερο, για τη σωτηρία. Η ελπίδα συντηρείται μέσα από τα οράματα, όμως όταν όλα αυτά δεν έχουν μια πραγματική βάση κάποια στιγμή οι ελπίδες εξανεμίζονται και τα οράματα καταρρέουν, με ολέθριες σε ορισμένες περιπτώσεις συνέπειες.

Το παραμύθι αυτό στοχεύει στο να συγκινήσει ή να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη, τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά αλλά και ολόκληρη την κοινωνία, που είναι υπεύθυνη για την κοινωνική ανισότητα και την αδικία που επικρατεί στο κόσμο. Αν υπήρχε ένα άρτια σχεδιασμένο και εφαρμοσμένο κοινωνικό κράτος το κοριτσάκι, όπως και το κάθε άτομο που ανήκει σε μια ευάλωτη κοινωνική ομάδα, δεν θα έφτανε στο θάνατο ή ακόμη και στην καθημερινή εξαθλίωση. 

Στόχος του κοινωνικού κράτους είναι η ύπαρξη κοινωνικής ισότητας και δικαιοσύνης, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα φτάσουμε ποτέ στην εξάλειψη των ανισοτήτων.

Η αδιάφορη στάση της κοινωνίας, αλλά και όλων των πολιτών, είναι εμφανής και την ημέρα που το κοριτσάκι βρέθηκε πεθαμένο και κάποιοι σχολίασαν το πώς γίνεται να πίστεψε ότι θα μπορούσε να ζεσταθεί με τα σπίρτα. Ο κυνισμός της κοινωνίας και η έλλειψη κατανόησης ενός ατόμου που βρίσκεται σε απόγνωση κυριαρχούν σε αυτό το σημείο του παραμυθιού. 

Η απανθρωπιά ξεκινάει από την οικογένεια και φτάνει μέχρι την κοινωνία. Πρόκειται για μια ατομικιστική κοινωνία, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκονται τα υλικά αγαθά, ενώ στόχος είναι η συσσώρευση αγαθών, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να μοιραστούμε τα υλικά αγαθά με άλλους. 

Επίσης, τα προβλήματα που δεν είναι δικά μας και θεωρούμε ότι ποτέ δεν πρόκειται να γίνουν δικά μας, απλά δεν μας αγγίζουν. Κανείς από όλους αυτούς δεν μπήκε στη θέση αυτού του κοριτσιού, ούτε σκέφτηκε πως θα ένιωθε αν αυτό ήταν το δικό του παιδί. Η έλλειψη ενσυναίσθησης μας κάνει απόμακρους και σκληρούς.

Η κοινωνική αδιαφορία και η σκληρότητα που εκφράζουν οι πολίτες και η κοινωνία στο σύνολό της προς τους φτωχούς και τους δυστυχισμένους οδηγεί στην εξάπλωση της κοινωνικής αδικίας και της εξαθλίωσης. Ο θάνατος είναι η μόνη λύτρωση από τα βάσανα της ζωής, τη φτώχεια και την περιθωριοποίηση του ανθρώπου.

Το κοριτσάκι με τα σπίρτα είναι ένα παραμύθι πολύ σύγχρονο, καθώς αναδύει κοινωνικά ζητήματα, τα οποία σήμερα βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Η φτώχεια είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα της σύγχρονης Ελλάδας της οικονομικής κρίσης, καθώς πολλά παιδιά στερούνται βασικά αγαθά για την ανάπτυξής τους, ενώ το κράτος δεν κάνει κάτι για αυτό.

Επίσης, ένα αρκετά σύγχρονο θέμα είναι η παιδική κακοποίηση. Η παιδική κακοποίηση, με όποια μορφή και αν εκδηλωθεί, έχει σημαντικές συνέπειες στην ψυχοσωματική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη του ατόμου. 

Η παιδική κακοποίηση σε συνδυασμό με την παιδική εργασία αποτελούν ένα στοιχείο που εμφανίζεται κυρίως συνδεδεμένο με τη φτώχεια, ενώ όλα αυτά έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, μία από τις πιο εμφανείς μορφές κακοποίησης που φαίνεται πως υφίσταται το κοριτσάκι είναι η παραμέληση.

Η παραμέληση χαρακτηρίζεται από έλλειψη διατροφής, ιατρικής φροντίδας, ένδυσης, στέγασης, σχολικής φοίτησης ή παρακολούθησης και προσοχής του παιδιού. Η παραμέληση αφορά την έλλειψη ή την ανεπάρκεια των παραπάνω στοιχείων σε τέτοιο βαθμό ώστε να παραβλέπεται ή να τίθεται σε σοβαρό κίνδυνο η υγεία και η ανάπτυξη του παιδιού. 

Ένα παιδί θεωρείται παραμελημένο όταν έχει εγκαταλειφθεί ή όταν έχει αφεθεί χωρίς φροντίδα για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η παιδική παραμέληση περιλαμβάνει διάφορους τύπους όπως σωματική, εκπαιδευτική, συναισθηματική ή ιατρική παραμέληση. 

Τα παραμελημένα παιδιά νιώθουν μια διαρκή πείνα και κόπωση, συνήθως δεν έχουν καμία επιτήρηση στο σπίτι, παρουσιάζουν κακή σωματική υγιεινή και κατάσταση ένδυσης, η φροντίδα τους είναι ανεπαρκής, εμφανίζουν χρόνια προβλήματα υγείας, καθώς και προβλήματα στο σχολείο, έλλειψη κοινωνικών σχέσεων, αντικοινωνική συμπεριφορά, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοκαταστροφικές τάσεις.

Ένα ακόμη είδος κακοποίησης που υφίσταται είναι η σωματική κακοποίηση, καθώς αναφέρεται ότι αν επιστρέψει στο σπίτι χωρίς να πουλήσει τα σπίρτα θα υπάρξουν ξυλοδαρμοί από τον πατριό της. 

Η σωματική κακοποίηση περιλαμβάνει τραυματισμούς ή κακώσεις του παιδιού, ενώ παρουσιάζονται διαφοροποιήσεις ως προς τη σοβαρότητα αλλά και ως προς την ηλικία του παιδιού. Οι κακώσεις μπορεί να είναι μία ή περισσότερες και η κακοποίηση να γίνεται συχνά ή σε τακτά χρονικά διαστήματα. Οι κακώσεις γίνονται συνήθως στο κεφάλι, τα άκρα και σε άλλα ακάλυπτα μέρη του παιδιού. 

Πρόκειται για κακώσεις που δεν γίνονται τυχαία στο παιδί, αλλά προκαλούνται από κάποιο άτομο, συνήθως από άτομο που έχει αναλάβει τη φροντίδα του παιδιού. Οι κακώσεις περιλαμβάνουν εκδορές, μώλωπες, εγκαύματα, κατάγματα, ενώ μπορεί να φτάσουν μέχρι σοβαρότερες καταστάσεις όπως αιματώματα ακόμη και πρόκληση θανάτου.

Ένα ακόμη είδος κακοποίησης του κοριτσιού είναι η ψυχολογική κακοποίηση που περιλαμβάνει ένα σύνολο πράξεων και συμπεριφορών που στοχεύουν στον ψυχισμό του παιδιού, με βασικά στοιχεία την απόρριψη, την απομόνωση, την εκμετάλλευση, την υποτίμηση, τη συναισθηματική κατάπτωση και άλλες κοινωνικά αποκλίνουσες πράξεις. 

Η ψυχολογική κακοποίηση του παιδιού περιλαμβάνει συνήθως τη συνεχή υποτίμηση ή απόρριψη του παιδιού, ή τον χαρακτηρισμό ή αντιμετώπιση του παιδιού ως ?αποδιοπομπαίου τράγου? από τα άτομα που το φροντίζουν. Επίσης, μπορεί να περιλαμβάνει υβριστική συμπεριφορά ή ψυχολογική τρομοκρατία, εγκλεισμό ή συνεχείς τιμωρίες του παιδιού που μπορεί να έχουν ολέθριες επιπτώσεις στη συναισθηματική και ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Το συγκεκριμένο παραμύθι εστιάζει σε κοινωνικά θέματα και αναφέρεται σε μια πολύ παλαιότερη εποχή. Ωστόσο, το περιεχόμενο του παραμυθιού και τα κοινωνικά ζητήματα που θίγει είναι σύγχρονα περισσότερο από ποτέ, καθώς στη σημερινή εποχή είναι αρκετά τόσο τα περιστατικά της φτώχειας και της παιδικής εργασίας όσο και τα περιστατικά παιδικής κακοποίησης. 

Οι προβληματισμοί που δημιουργεί το παραμύθι είναι έντονοι και τουλάχιστον ευαισθητοποιούν τον αναγνώστη σε θέματα που μπορεί ο καθένας να συναντήσει μέσα στην καθημερινότητά του.

Παπαδοπούλου Ελένη – Ψυχολόγος

Διαβάστε εδώ ολόκληρο το παραμύθι.

πηγή-e-didaskalia

Διαβάστε περισσότερα... »

Το άναμμα του καντηλιού και ο συμβολισμός του

Το άναμμα του καντηλιού ενέχει τον συμβολισμό ότι προσφέρεται ως θυσία σεβασμού και τιμής προς τον Θεό και τους Αγίους του.

Συμβολίζει επίσης, το φώς του Χριστού που φωτίζει κάθε άνθρωπο, καθώς επίσης συμβολίζει και το γνωστό παράγγελμα του Κυρίου μας ότι πρέπει να είμαστε, οι χριστιανοί, τα φώτα του κόσμου.

Το έλαιον, το λάδι δηλαδή που καίει στα καντήλια μας,“τον του Θεού υπεμφαίνει έλαιον”, γράφει ο Άγ. Συμεών Θεσσαλονίκης, το έλεος του Θεού που φανερώθηκε όταν η περιστερά του Νώε επέστρεψε στην Κιβωτό για να σημάνει την παύση του κατακλυσμού, έχοντας στο ράμφος της κλάδο ελαίας, ή όταν ο Ιησούς, καθώς επροσηύχετο εκτενώς, επότιζε με τους θρόμβους του ιδρώτος του την ελιά, κάτω από τα κλαδιά της οποίας γονάτισε την μαρτυρική εκείνη νύχτα, στο Όρος των Ελαιών.

Βέβαια, όλοι ξέρουμε πως απείρως ανώτερος του υλικού φωτισμού είναι ο εσωτερικός, αγιοπνευματικός φωτισμός. Έγραφε λοιπόν ο Θεοφόρος Πατήρ Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός : “Φωτίσωμεν …γλώσσαν” και συμπληρώνει ο σχολιαστής του: Επετεύχθη τούτο

Το λάδι συμβολίζει το άπειρο έλεος του Θεού, αλλά και τα κανδήλια συμβολίζουν την Εκκλησία που είναι μεταδοτική Θείου ελέους και φωτιστική. Συμβολίζουν βέβαια τους ίδιους τους αγίους που το Φώς τους έλαμψε, κατά το λόγο του Κυρίου, «έμπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσι τα καλά έργα και δοξάσωσι τον Πατέρα τον εν τοίς ουρανοίς».

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους πρέπει οι Ορθόδοξοι να ανάβουμε το καντήλι όπως για παράδειγμα:

- για να μάς θυμίζει την ανάγκη για προσευχή,

- για να φωτίζει το χώρο και να διώκει το σκότος όπου επικρατούν οι δυνάμεις του κακού,

- για να μάς θυμίζει ότι ο Χριστός είναι το μόνο αληθινό Φώς και η πίστη σε Αυτόν είναι Φώς,

- για να μάς θυμίζει ότι η ζωή μας πρέπει να είναι φωτεινή,

- για να μάς θυμίζει ότι όπως το καντήλι απαιτεί το δικό μας χέρι για να ανάψει έτσι και η ψυχή απαιτεί το χέρι του Θεού, τη Χάρη Του δηλαδή,

- για να μάς θυμίζει ότι πρέπει το θέλημά μας να καεί και να θυσιαστεί

- για την αγάπη προς το Θεό.

πηγή-proskynitis

Διαβάστε περισσότερα... »

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ: Τα φυτά και τα ζώα, ως σύμβολα

Τά φυτά ως σύμβολα

Για να μπορεί το δέντρο να βλαστήσει, πρέπει να ριζώσει στη γη. Έτσι και ή ψυχή, πρέπει να είναι ριζωμένη στην πνευματική Βασιλεία των Ουρανών, γιατί εκείνη είναι ή δική της γη στην οποία ριζώνει και βλαστάνει.

Για να μπορέσει το δέντρο ν’ αναπτυχθεί πρέπει να ποτίζεται με νερό. Το ίδιο και ή ψυχή, πρέπει να αρδεύεται με τη χάρη του “Αγίου Πνεύματος για να είναι υγιής και ισχυρή. Λέει ό Άγ. Αντώνιος: καθώς τά δέντρα, αν δεν ποτίζονται με το φυσικό νερό δεν μπορούν να αναπτύσσονται, το ίδιο και ή ψυχή, δεν μπορεί ν’ αναπτυχθεί αν δεν πίνει από τις ουράνιες άπολαύσεις.

Για να μπορεί το δέντρο να δέσει καρπό, πρέπει να έχει φως και θερμότητα από τον ήλιο. Το ίδιο και ή ψυχή, πρέπει να φωτίζεται και να θερμαίνεται από τον Θεό, τον Ήλιο της αιώνιας δικαιοσύνης. Γιατί μονάχα μέσα στο φως και τη ζεστασιά -πού πηγάζουν από τον Θεό τον ζώντα και ζωοποιό- μπορεί ή ψυχή να ζήσει, να βλαστήσει και να δώσει καρπό.

Ό κρίνος είναι το σύμβολο της άμεριμνίας: καταμάθετε τά κρίνα του αγρού πώς αυξάνει” ου κόπια ουδέ νήθει. Λέγω δέ υμίν ότι ουδέ Σολομών εν πάση τη δόξα αυτού περιεβάλλετο ως εν τούτων (Μτ. 6, 28-29). Ό Νείλος ό Σιναΐτης γράφει για τον συμβολισμό τών κρίνων: για την τέλεια ψυχή είναι γραμμένο ότι, είναι σαν το κρίνο μέσα στα αγκάθια και αυτό σημαίνει την ψυχή πού ζει δίχως μέριμνες ανάμεσα σέ αυτούς πού είναι πολυμέριμνοι (Περί Φιλαργυρίας).

Ή ελαία είναι το σύμβολο της εν χάριτι εκλογής

Ό Κύριος επέλεξε τον λαό του Ισραήλ σαν ελαία ανάμεσα στα άγρια δέντρα για να γίνει ό εκλεκτός Του λαός (Ίερ. 11, 16). Ακόμα,ελαία ονομάζεται ό Ηλίας και ό Ενώχ οι όποιοι θα εμφανιστούν ως πρόδρομοι της Δευτέρας Ελεύσεως του Χριστού. Αυτούς προείδαν, ό προφήτης Ζαχαρίας και ό Αγ. Ιωάννης σέ όραμα, καθώς ίστανται ενώπιων του θρόνου της δόξης στους ουρανούς με τη μορφή δύο ελαιοδέντρων (Ζαχ. 4, 3 – Αποκ. 11, 4). 

Ώς το δέντρο πού δίνει το λάδι και ως το μακροβιότερο ανάμεσα στα φυτά της γης, ή ελαία συμβολίζει και κάθε χαριτωμένο άνθρωπο πού φωτίζεται με το έλεος και την αλήθεια του Πνεύματος του Θεού και διά της πίστεως ρίζωσε τον εαυτό του στην αιώνια ζωή.

Ό σπόρος είναι το σύμβολο του λόγου του Θεού

Ό αγρός είναι ό κόσμος, λέει ό Κύριος. Το δέ καλόν σπέρμα, ούτοι είσιν οι υιοί της βασιλείας” τά δέ ζιζάνιά είσιν οι υιοί του πονηρού (Μτ. 13, 37-38).

Ό σίτος σημαίνει τη διδαχή του Θεού, τη διδασκαλία του Χριστού, τον καλό σπόρο σέ αντίθεση με τά ζιζάνια πού συμβολίζουν το σπόρο του διαβόλου. Εν δέ τω καθεύδειν τούς ανθρώπους, ήλθεν αυτού ό εχθρός και έσπειρε ζιζάνια ανά μέσον του σίτου και άπήλθεν (Μτ. 13, 25). Οι Χριστιανοί πού θα διατηρήσουν έντός τους τη θεότητα του Χριστού και θα το καλλιεργήσουν μέχρι το θερισμό θα σωθούν, ενώ οι αμέριμνοι πού αντί για το σίτο καλλιεργούν μέσα τους την ήρα θα χαθούν.

Αυτό μαρτύρησε και ό Αγ. Ιωάννης ό Πρόδρομος λέγοντας ότι ό Θεός διακαθαριεί την άλωνα αυτού, και συνάξει τον σίτον αυτού εις την άποθήκην, το δέ άχυρον κατακαύσει πυρί άσβέστω (Μτ. 3, 12). Έτσι, ό σίτος συμβολίζει επίσης τούς γνήσιους Χριστιανούς, οι όποιοι διατήρησαν έντός τους το σπόρο του Θεού ενώ ή ήρα συμβολίζει τούς απίστους αμαρτωλούς. Ό Κύριος, ανέφερε τη σήψη του σπόρου κάτω από τη γη, ως εικόνα του θανάτου και της Αναστάσεως Του και ταυτόχρονα ως εικόνα απονέκρωσης του παλαιού και αναγέννησης του νέου ανθρώπου στον καθένα από εμάς (Ίω. 12, 24 – Α” Κορ 15, 36).

Το σταφύλι, και τ’ αγκάθια, το σύκο και τά τριβόλια είναι σύμβολα τών αγαθών και πονηρών ανθρώπων. Μήτι συλλέγουσιν από άκανθων σταφυλήν ή από τριβόλων σύκα; Όχι βέβαια, αλλά από το κλήμα και τη συκιά μαζεύουν καρπό καλό ενώ από τ’ αγκάθια και τούς τριβόλους καρπό κακό. Ούτω, παν δένδρον άγαθόν καρπούς καλούς ποιεί, το δέ σαπρόν δένδρο καρπούς πονηρούς ποιεί. 

Ού δύναται δένδρον άγαθόν καρπούς πονηρούς ποιείν, ούδέ δένδρον σαπρόν καρπούς καλούς ποιείν. Παν δένδρον μη ποιούν καρπόν καλον έκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται. Άραγε από τών καρπών αυτών έπιγνώσεσθε αυτούς (Μτ. 7, 16-20). Για ποιούς ομιλεί έδώ ό Κύριος; Για τά δένδρα ή για τούς ανθρώπους; Βεβαιότατα για τούς ανθρώπους. Τά δένδρα εκλαμβάνονται σαν σύμβολο τών ανθρώπων, αγαθών και πονηρών.

Ή άμπελος είναι σύμβολο του Χριστού και το κλήμα σύμβολο τών άκολούθων του Χριστού. Εγώ ειμί ή άμπελος, υμείς τά κλήματα (Ίω. 15, 5), είπε ό Κύριος στους μαθητές Του. Ή άμπελος είναι μερικώς ορατή και μερικώς κρυμμένη. Έτσι και ό Υιός του Θεού, είναι μερικώς γνωστός και μερικώς άγνωστος. Το κλήμα δίχως την άμπελο δεν μπορεί μήτε να αυξηθεί μήτε και να καρποφορήσει. Γι’ αυτό είπε πάλι Εκείνος: ότι χωρίς εμού ού δύνασθε ποιείν ουδέν. 

Οι αγαθοί άνθρωποι αντλούν ζωτικούς χυμούς από τον Χριστό, τρέφονται με Κείνον και φέρουν καρπό αγαθό σαν το καλό κλήμα στο αμπέλι. Ενώ οι κακοί άνθρωποι αποκόπτουν εαυτούς από τον Χριστό και απομένουν ξηροί και άκαρποι σαν τά κομμένα κλήματα. Γι’ αυτό και εκείνοι οι πρώτοι θα διατηρηθούν σαν καρποφόρα κλήματα ενώ αυτοί οι δεύτεροι, θα ριφθούν στο πυρ σαν τά ξηρά κλήματα.

Το φυτό του σιναπιού είναι σύμβολο της βασιλείας τών ουρανών, λόγω της ανάπτυξης του από μικρό σέ μεγάλο. Ό μικρότερος μεν εστί πάντων τών σπερμάτων, όταν δέ αύξηθή, μείζον πάντων τών λαχάνων έστί και γίνεται δένδρον, ώστε ελθείν τά πετεινά του ουρανού και κατασκηνούν εν τοις κλάδοις αυτού (Μτ. 13, 32). Έτσι και ή Βασιλεία τών ουρανών στην ανθρώπινη ψυχή, αυξάνει περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο μέσα στην ψυχή και με τά κλαδιά της εισέρχεται στους ουρανούς και οι άγγελοι του Θεού κατέρχονται στα κλαδιά της.

Ό φοίνικας και ή κέδρος του Λιβάνου είναι σύμβολα τών δικαίων ανθρώπων. Δίκαιος ως φοίνιξ ανθήσει, και ωσεί κέδρος ή εν τω Λιβάνω πληθυνθήσεται έτι πληθυνθήσονται εν γήρει πίονι και εύπαθοΰντες έσονται του άναγγεϊλαι (Ψ. 92, 13-15).

Ό βασιλικός και ό αμάραντος, κυρίως ό βασιλικός, είναι πιο αγαπητά φυτά για τούς ορθοδόξους Χριστιανούς στα Βαλκάνια. Είναι σύμβολα της ψυχής του δικαίου ή οποία ευωδιάζει από ουράνιο μύρο τόσο, όσο περισσότερο το σώμα γερνά και μαραίνεται. 

Επειδή, ταύτα τά δύο λουλούδια έχουν ωραιότερη μυρωδιά όταν μαραθούν και ξηραίνονται απ’ ότι χλοερά και πράσινα. Ό βασιλικός χρησιμοποιείται και στον αγιασμό του ύδατος και στην περίπτωση αυτή γίνεται σύμβολο χαριτωμένης ευλογίας του άνω κόσμου, ή όποια με τη δύναμη του Σταυρού συντηρεί το ύδωρ από την αλλοίωση.

Το χορτάρι και τά λουλούδια γενικά, είναι σύμβολο της παροδικότητας του σωματικού βίου και της εξωτερικής ανθρώπινης δόξας. Γράφει σχετικά με αυτό ό Απ. Πέτρος: διότι, πάσα σάρξ ως χόρτος, και πάσα δόξα ανθρώπου ως άνθος χόρτου έξηράνθη ό χόρτος και το άνθος αυτού εξέπεσε (Α’ Πέτρ. 1, 24). 

Κατά τον Ψαλμωδό, ή μοίρα του χόρτου είναι σύμβολο της μοίρας των άθέων. Εν τω άνατείλαι αμαρτωλούς ωσεί χόρτον και διέκυψαν πάντες οι έργαζόμενοι την άνομίαν, όπως αν έξολοθρευθώσιν εις τον αιώνα του αίώνος (Ψ. 92, 8). Και πάλι σέ άλλο σημείο λέει: μή παραζήλου εν πονηρευομένοις μηδέ ζήλου τούς ποιούντας την ανομίαν, ότι ωσεί χόρτος ταχύ αποξηρανθήσονται και ωσεί λάχανα χλόης ταχύ άποπεσούνται (Ψ. 37, 1-2). Οι δίκαιοι είναι σαν το χόρτο, μόνο κατά τη σωματική έννοια ενώ οι αμαρτωλοί, σέ κάθε περίπτωση μοιάζουν με παροδικό χόρτο.

Τά ζώα ως σύμβολα

Ή περιστερά είναι το σύμβολο του “Αγίου Πνεύματος. Το Πνεύμα το Αγιον έκανε ακόμα και εμφανίσεις με τη μορφή περιστεράς. Έτσι, όταν ό Κύριος βαπτίστηκε στον Ιορδάνη, είδε το Πνεύμα του Θεού καταβαίνον ωσεί περιστεράν και έρχόμενον επ’ αυτόν (Μτ. 3, 16).

Σημαίνοντας την ανεξικακία, ή περιστερά συμβολίζει το Πνεύμα του Θεού επειδή το περιστέρι είναι το πιο ανεξίκακο ζώο και με την ιδιότητά του αυτή συμβολίζει το Θεό-Πνεύμα στο όποιο δεν υπάρχει διόλου κακία.

Το φίδι είναι το σύμβολο του Σατανά. Υπηρέτησε σαν όργανο τον Σατανά, όταν εκείνος απάτησε την Εύα και την παρακίνησε στο αμάρτημα της ανυπακοής έναντι του Δημιουργού. Είναι το μοναδικό ζώο επί της γης το όποιο καταράστηκε ό Θεός: και είπε Κύριος ό Θεός τω όφει ότι έποίησας τούτο, επικατάρατος σύ από πάντων τών κτηνών και από πάντων τών θηρίων τών επί της γης (Γεν. 3, 14). 

Εξ αυτού και τούτη ή φρικιαστική έχθρα πού υπάρχει ανάμεσα στο φίδι και κάθε άλλο ζώο πάνω στη γη. Όταν ό Κύριος είπε στους μαθητές Του: γίνεσθε φρόνιμοι ως οι όφεις, εννοούσε την επιφυλακτικότητα με την οποία το φίδι κινείται. Αμέσως όμως προσέθεσε: και ακέραιοι ως αί περιστεραί (Ματ. 10, 16). Επειδή, λέει ό Χρυσόστομος, καμία ωφέλεια δεν πηγάζει από τή σοφία αν εκείνη δεν είναι ενωμένη με την ανεξικακία (Εις το κατά Ματθαίον). Αντίθετα, τέτοια φρόνηση φιδιού, γίνεται πολύ επικίνδυνη για τον άνθρωπο.

Ό Ισίδωρος Πηλουσιώτης ερμηνεύει έτσι το χωρίο αυτό: να φυλάττεις την πίστη καθώς το φίδι προφυλάσσει την κεφαλή του να αποβάλλεις και εσύ από επάνω σου τον παλαιό άνθρωπο καθώς το φίδι αποβάλλει από επάνω του το παλαιό δέρμα (Επιστολές).

Ή ασπίδα, αυτό το φοβερό και φαρμακερό φίδι, είναι σύμβολο του διαβόλου και όλων όσων ποιούν το θέλημα εκείνου. Ό Πρόδρομος ονόμασε τούς πρεσβυτέρους τών Εβραίων γεννήματα εχιδνών! 

Και το στόμα του Κυρίου το επανέλαβε (Μτ. 3, 7). Τέλος ό Κύριος είπε ξεκάθαρα προς τούς πονηρούς άρχοντες τών Εβραίων: υμείς εκ του πατρός του διαβόλου έστέ (Ίω. 8, 44). Γίνεται λοιπόν φανερό ότι ή ασπίδα σημαίνει τον διάβολο και τά γεννήματα της άσπίδος συμβολίζουν τά τέκνα του διαβόλου.

Ό αμνός, το πρόβατο και ό λύκος

Ό αμνός είναι το σύμβολο του Χριστού. Ίδε ό αμνός του Θεού! (Ίω. 1, 29), αναφώνησε ό Πρόδρομος βλέποντας το Χριστό. Ενώ ό θεόπτης Ιωάννης, είδε στο θρόνο της επουράνιας δόξης τον Χριστό ως αμνό. Τά πρόβατα συμβολίζουν τούς πιστούς άκολούθους του Χριστού ενώ οι λύκοι τούς απίστους και ειδωλολάτρες. Τά πρόβατα τά έμά, της φωνής μου ακούει, κάγώ γινώσκω αυτά και άκολουθουσί μοι (Ίω. 10, 27). Ιδού εγώ αποστέλλω υμάς ως πρόβατα εν μέσω λύκων (Μτ. 10, 16). Είναι ολοφάνερο ότι δεν γίνεται λόγος για πρόβατα και λύκους παρά για ανθρώπους.

Ό σκύλος και ό χοίρος, είναι σύμβολα του πείσμονος απίστου, του ανυποχώρητου και ισχυρογνώμονος. Ιδιαιτέρως οι σκύλοι, συμβολίζουν τούς άσωτους ενώ οι χοίροι τούς αδηφάγους.

Ή κλώσσα και τά κλωσσόπουλα. Καθώς ή κλώσσα με σπουδή μαζεύει τά πουλιά της, τά τρέφει και τά θερμαίνει, έτσι και ό Σωτήρας μαζεύει τούς πιστούς Του. Παρόμοια θέλησε να περισυλλέξει και με αγάπη να θρέψει και να ζεστάνει τούς υιούς Ισραήλ αλλά εκείνοι Του το αρνήθηκαν (Μτ. 23, 37). Με αυτή την έννοια λοιπόν, ή κλώσσα είναι σύμβολο του Χριστού ενώ τά κλωσσόπουλα σύμβολο τών αληθινών ακολούθων Του.

Το άλογο είναι σύμβολο του υπάκουου και πιστού δούλου. Γράφει ό Διονύσιος ό Αρεοπαγίτης ότι ό ίππος συμβολίζει την υπακοή. Στον Οκτώηχο κανόνα, οι Απόστολοι εξισώνονται με άλογα γοργοπόδαρα, με την έννοια της εμπίστου υπηρεσίας προς τον Θεό και της ταχύτητας με την οποία μεταφέρουν το Χαρμόσυνο Άγγελμα σέ όλη τη γη.

Ό άνθρωπος, το λιοντάρι, ό ταύρος και ό αετός είναι τά τέσσερα συμβολικά ζώα πού είδαν σέ όραμα ό προφήτης Ιεζεκιήλ και ό Άγ. Ιωάννης, να ίστανται ενώπιον του θρόνου του Ύψιστου (Ίεζ. 1, 5). Σύμφωνα με τούς ιερούς συγγραφείς, αυτά τά τέσσερα ζώα συμβολίζουν τις τέσσερις βασικές αρετές: σοφία, γενναιότητα, δικαιοσύνη, καθαρότητα. Το ότι ό άνθρωπος συμβολίζει τη σοφία και το λιοντάρι τη γενναιότητα είναι κατανοητό. Ό ταύρος συμβολίζει τη δικαιοσύνη επειδή είναι ζώο της θυσίας, ζώο πού θυσιαζόταν για αμαρτήματα δικαιοσύνης.

Ό αετός κατά την πτήση συμβολίζει την καθαρότητα επειδή ανεβαίνει σέ μεγάλα ύψη και στα ύψη βρίσκεται ή καθαρότητα. Ακόμα, τούτα τά τέσσερα συμβολικά ζώα, σημαίνουν τις ποικιλόμορφες πνευματικές Δυνάμεις γύρω από το θρόνο του Θεού οι όποιες νύχτα και ημέρα ψάλλουν: Άγιος, Άγιος, Άγιος, Κύριος Σαββαώθ!

Βάτραχοι, ψείρες και διάφορα έντομα με τά οποία ό Θεός επέταξε την αρχαία Αίγυπτο, συμβολίζουν τά διάφορα ανθρώπινα αμαρτήματα, είτε εν έργω είτε εν λόγω (Εξ. κεφ. 8). Ενώ τά αόρατα βακτήρια και μικρόβια, συμβολίζουν τις αδιόρατες αμαρτίες τών ανθρωπίνων λογισμών. Αν ό άνθρωπος δεν καταπνίξει σύντομα τούς κακούς λογισμούς μέσα του, εκείνοι πολλαπλασιάζονται και ισχυροποιούνται μέσα στην ψυχή -όμοια με τά μικρόβια στο σώμα- και επιφέρουν στην ψυχή βαριές και ακόμα και θανατηφόρες ασθένειες.

Τά άγρια θηρία γενικά, συμβολίζουν τά μεγάλα πάθη. Καθώς τά άγρια θηρία καταξεσχίζουν το σώμα, έτσι και τά πάθη ξεσχίζουν τις ψυχές. Ό Δημιουργός έδωσε στον Αδάμ την εξουσία επάνω σέ όλα τά πάθη: γι’ αυτό και εκείνος εξουσίαζε όλα τά θηρία ως σύμβολα τών παθών. Εκείνοι οι άγιοι άνθρωποι πού διά του νέου Αδάμ, του Χριστού, έλαβαν την εξουσία επί τών παθών, έλαβαν μαζί με αυτό και την εξουσία επί τών άγριων θηρίων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΟΜΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΑ.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΚΙΒΩΤΟΣ. ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΑΝΘΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑΡΤΙΣΜΟΥ. ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΒΟΣΤΩΝΗΣ.

http://tokandylaki.blogspot.gr/

πηγή-tostavroudaki

Διαβάστε περισσότερα... »

Το μάθημα από το φύλλο ενός δέντρου....

Ρώτησα το φύλλο αν ήταν φοβισμένο, επειδή ήταν φθινόπωρο και τα άλλα φύλλα έπεφταν. Το φύλλο μου είπε : 

«Όχι. Κατά τη διάρκεια όλης της άνοιξης και του καλοκαιριού ήμουν απολύτως ζωντανό. Δούλεψα σκληρά για να βοηθήσω το δέντρο να τραφεί. Και τώρα ένα μεγάλο μέρος μου είναι μέσα στο δέντρο. Δεν περιορίζομαι από αυτή τη μορφή. Είμαι επίσης ολόκληρο το δέντρο. Και όταν επιστρέψω στο χώμα, θα συνεχίσω να τρέφω το δέντρο. Επομένως, δεν ανησυχώ καθόλου. Καθώς αφήνω αυτό το κλαδί και πέφτω στο έδαφος, θα γνέψω στο δέντρο και θα του πω: Θα σε δω ξανά πολύ σύντομα.»

Εκείνη τη μέρα ο αέρας φυσούσε πολύ και, έπειτα από λίγο, είδα το φύλλο να αφήνει το κλαδί και να πέφτει στο έδαφος, χορεύοντας χαρωπά, επειδή καθώς έπεφτε, είδε τον εαυτό του εκεί, μέσα στο δέντρο. Ήταν τόσο ευτυχισμένο...

Υποκλίθηκα, ξέροντας ότι είχα πολλά να μάθω από το φύλλο....

Thich Nhat Hanh 

Αλιευθέν από εδώ

πηγή-mythagogia

Διαβάστε περισσότερα... »

Η δύναμη του συμβόλου και του Μύθου

Η δύναμη του συμβόλου, και η χρησιμοποίηση της ιερογλυφικής γραφής απο τον Πλωτίνο

ΧΛΕΤΣΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ 

 

... Συσχετίστε τις φυσικές ιδιόητητες ενός εκάστου ζώου, με την θεότητα την οποία αυτό εν μέρη συμβόλιζε :

«Είτε ως αποτέλεσμα επακριβών ερευνών, είτε ενστικτωδώς όταν μετέδιδαν στην σοφία τους, οι Αιγύπτιοι σοφοί, δεν χρησιμοποιούσαν, προκειμένου να εκφράσουν την διδασκαλία τους και τα διδάγματα τους, γραπτά σύμβολα που να αποτελούν μιμήσεις της φωνής και του λόγου. Αντίθετα χάρασσαν εικόνες στις εγχαράξεις των ναών τους , εικονίζοντας την σκέψη που ταίριαζε σε κάθε ένα ξεχωριστό πράγμα, έτσι ώστε κάθε εικόνα να είναι ένα αντικείμενο που ενσωματώνει την γνώση και την σοφία σε μία ενότητα , χωρίς καμία εξήγηση ή σχόλιο. Αργότερα, το περιεχόμενο της εικόνας εξάγεται και εκφράζεται σε λέξεις και ανακαλύπτεται ο λόγος που αυτό είναι έτσι και όχι αλλιώς.» 

Συσχετίστε επίσης τα σύμβολα υπό την μυθολογική αφήγηση, όπως την αποκαλύπτει ο Σαλλούστιος. (Σερήνος Σαλλούστιος, Νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 4ου μ.Χ. αιώνος, σύγχρονος και προσωπικός φίλος και συμβουλάτορας του Αυτοκράτορα Ιουλιανού του λεγόμενου "Παραβάτη"):

«Επειδή λοιπόν κάθε όν χαίρεται με ό,τι είναι όμοιό του και αποστρέφεται το ανόμοιο, είναι λογικό και οι αφηγήσεις για τους θεούς να είναι όμοιες με εκείνους, ώστε να γίνουν αντάξιες της ουσίας των θεών και να γίνουν οι θεοί, ευμενείς προς εκείνους που τις αφηγούνται. Όλα αυτά επιτυγχάνονται μόνο δια μέσου των μύθων.

Οι μύθοι λοιπόν μιμούνται τους ίδιους τους θεούς, ως προς την ρητή και άρρητη πλευρά τους, την αφανή και φανερή φύση τους, το σαφές και το ακατάληπτο τους, όπως και μιμούνται την αγαθότητα των θεών, καθώς όπως ακριβώς κι εκείνοι εχάρισαν σε όλους τα αγαθά που παράγουν οι αισθήσεις, αλλά τα αγαθά που παράγει η νόηση στους έμφρονες μόνο, έτσι και οι μύθοι ανακοινώνουν σε όλους ότι υπάρχουν οι θεοί, αλλά μόνο στους ικανούς να δουν βαθύτερα φανερώνουν το ποιοι ακριβώς είναι αυτοί και ποιες είναι οι δυνάμεις τους.

Και τις ενέργειες των θεών παρουσιάζουν επίσης οι μύθοι. 

Θα μπορούσαμε μάλιστα να ονομάσουμε Μύθο και αυτόν τον ίδιο τον Κόσμο, καθώς μέσα του τα σώματα και τα πράγματα είναι φανερά, ενώ αποκρύπτονται οι ψυχές και οι νόες.

Επιπροσθέτως, αν θελήσει κάποιος να διδάξει σε όλους τους ανθρώπους την αλήθεια για τους θεούς, θα προκαλέσει από την μία τον καγχασμό των ανόητων λόγω της αδυναμίας τους να την κατανοήσουν και από την άλλη την ραθυμία των συγκροτημένων.  

Ενώ η συγκάλυψη της αληθείας με τους μύθους, δεν επιτρέπει στους πρώτους να καγχάσουν, τους δε δεύτερους εξαναγκάζει στο να φιλοσοφούν.» 

πηγή-xletsos-basilhs (απόσπασμα)

Διαβάστε περισσότερα... »

Η Σοφία των Ομηρικών Παραβολών

ΑΘΗΝΑ

Η Νοητική εξέλιξη των Ελλήνων

Οι Έλληνες, ο πρώτος λαός που κατέκτησε τη λογική σκέψη και διατύπωσε καθολικούς νόμους για τη λειτουργία του σύμπαντος, έπλασαν μια θεά που προσωποποιούσε την εξυπνάδα και τη φρόνηση. Η θεά της στρατηγικής και του πολέμου που συνδυάζει τη δύναμη και τη γενναιότητα με τη σύνεση και την εξυπνάδα.

Άλλωστε, ακόμη και ο τρόπος γέννησης της ήταν τέτοιος που μαρτυρούσε τις ιδιότητές της αυτές. Γι΄αυτό ο Όμηρος την αποκαλεί Τριτογένεια δηλ. αυτή που γεννήθηκε σε αυτόν τον κόσμο από άλλη Τρίτη αιτία, και το όνομα της αντηχούσε σε όλον τον Ελληνικό κόσμο και την επικαλούντο πάντα για κάτι ανώτερο και δύσκολο.

Η γαλανομάτα κόρη ξεπήδησε από το κεφάλι του παντοδύναμου και πάνσοφου Δία, με μία τσεκουριά του Ήφαιστου πάνοπλη. Κρατούσε ασπίδα, φορούσε περικεφαλαία και κουνούσε απειλητικά το δόρυ της. Η Γλαυκώπις λάμπουσα θεά ,που διαπερνάει με τα φλογερά της μάτια τα σκοτάδια, όταν σήμαινε η ώρα να εμφανιστεί στον κόσμο, ξεπήδησε χορεύουσα με πανοπλία έβγαλε μια πολεμική κραυγή που έκανε τον Όλυμπο να σειστεί ολόκληρος και έφτασε ως τα πέρατα του κόσμου. 

Αντιλάλησε όλη η γη, ενώ η αναταραχή της θάλασσας και τα πελώρια κύματα που σηκώθηκαν προμήνυαν ότι κάτι σημαντικό συμβαίνει.

Ο Ήλιος σταμάτησε το ολόχρυσο άρμα του και παρακολουθούσε τη θεά μέχρι να βγάλει την πανοπλία της.  Όταν σταμάτησε η κοσμοχαλασιά που προκάλεσε η γέννηση της θεάς, και φύση ολόκληρη γαλήνεψε, βλέποντας τον Δία, πέταξε στα πόδια του τα όπλα της , και τότε χάρηκε ο πολύνοος Ζεύς.

Παλαιότεροι τύποι του ονόματος της θεάς ήταν οι τύποι Αθάνα (δωρικός) και Αθήνη, το δε όνομα Αθηνά, που τελικά επικράτησε, προέκυψε από το επίθετο Αθαναία, που συναιρέθηκε σε Αθηνάα Αθηνά. Στον Κρατύλο ο Πλάτων ετυμολογεί το όνομα από το Α-θεο-νόα ή Η-θεο-νόα, δηλαδή η νόηση του Θεού. 

Συνδύαζε τη δύναμη και τη γενναιότητα με τη σύνεση και την εξυπνάδα.

Η Αθηνά αγαπούσε τις πολεμικές και τις καλές τέχνες και ασχολούνταν διαρκώς μ’ αυτές. Δεν είχε καθόλου ερωτικές περιπέτειες και συμβόλιζε την αιώνια παρθενία. Γι’ αυτό άλλωστε οι Αθηναίοι ονόμασαν το ναό της θεάς πάνω στην Ακρόπολη, Παρθενώνα. 

Η αιώνια νεότητά της προερχόταν από την αγνότητά της γι΄ αυτό και ο Τειρεσίας τυφλώθηκε όταν την είδε γυμνή. Μόνο μια φορά λένε προσπάθησε να την ενοχλήσει ερωτικά ο Ήφαιστος, μα η θεά αντιστάθηκε παλικαρίσια. Από το σπέρμα του θεού που έπεσε στη γη γεννήθηκε ο Εριχθόνιος, ένας ονομαστός ήρωας της Αθήνας, που η θεά του συμπεριφερόταν σαν να ήταν γιος της.

Θεά της δράσης, του θάρρους και της ανδρείας, αντιμετώπισε τον Γίγαντα Εγκέλαδο στην σύρραξη Γιγάντων και θεών, και τον έριξε κάτω από το τέθριππο άρμα της.

Η πολεμική θεά στάθηκε στο πλευρό πολλών γνωστών ηρώων όπως ο Ηρακλής που τον βοήθησε στη δοκιμασία των δώδεκα άθλων. Του χάρισε τα κύμβαλα που ήταν έργο του Ήφαιστου και χτυπώντας τα ο ήρωας τρόμαξε τις Στυμφαλίδες όρνιθες που πέταξαν από τις κρυμμένες φωλιές τους και έτσι τις σκότωσε με τα βέλη του. Για να την ευχαριστήσει της αφιέρωσε τα χρυσά μήλα που έκοψε από τον κήπο των Εσπερίδων.

Με τη βοήθεια της θεάς ο Περσέας κατάφερε να εξοντώσει τη Γοργόνα, ένα τέρας που αντί για μαλλιά, είχε φίδια και τα τρομερά της μάτια προκαλούσαν φριχτό πανικό σ’ όποιον τα αντίκριζε ή τον απολίθωναν. Ο ήρωας αντιμετώπισε το τέρας με τη γυαλιστερή ασπίδα που του έδωσε η Αθηνά και την αποκεφάλισε, παρακολουθώντας την πάνω σε αυτή. Πρόσφερε το φοβερό κεφάλι της, που ακόμη και κομμένο διατηρούσε τις ιδιότητές του, στην Αθηνά. Η θεά τοποθέτησε το λεγόμενο «γοργώνειο» πάνω στην αιγίδα που της είχε κάνει δώρο ο πατέρας της και έγινε ένα από τα σύμβολά της.

Μάζεψε το αίμα που πετάχτηκε από τις φλέβες του τέρατος και το έδωσε στον Ασκληπιό, ο οποίος το χρησιμοποίησε σαν γιατρικό.

Ο Περσέας όταν σκότωσε την Μέδουσα ξεπήδησε από το σώμα της ο Πήγασος, το άλογο των ποιητών. Ο Βελλερεφόντης ζήτησε την βοήθεια του μάντη Πολύδωρου, και της Αθηνάς που του έδωσε το χαλινάρι για να το τιθασεύσει.

Η θεά της στρατηγικής και του πολέμου είχε ενεργό δράση στον Τρωικό πόλεμο, όπου και προστάτευε την παράταξη των Ελλήνων.

Αγαπημένοι της πολεμιστές ήταν ο Διομήδης, ο Αχιλλέας και ο Οδυσσέας. Στάθηκε στο πλάι τους σ’ όλες τις δύσκολες στιγμές. Όταν μάλιστα υπήρχε μεγάλος κίνδυνος, κατέφευγε σε θαύματα για να τους σώσει. Έκανε θεϊκή φωτιά να βγαίνει από την περικεφαλαία του Διομήδη και σκέπασε με πύρινο σύννεφο το κεφάλι του Αχιλλέα. 

Μάλιστα, στις πιο δύσκολες στιγμές μεταμορφωνόταν η ίδια σε Τρώα πολεμιστή και πήγαινε στις συγκεντρώσεις των αντίπαλων στρατηγών, δίνοντάς τους λανθασμένες συμβουλές. Αλλά και όταν υπήρχαν διχόνοιες και διαφωνίες στο στρατόπεδο των Ελλήνων, πάντοτε κατάφερνε να προλάβει τα χειρότερα· όπως όταν δεν άφησε τον Αχιλλέα να σκοτώσει τον Αγαμέμνονα αν και τον είχε προσβάλει βαρύτατα.

Βοήθησε τον πολυμήχανο Οδυσσέα τόσο κατά τη διάρκεια του πολέμου όσο και κατά το δεκάχρονο ταξίδι της επιστροφής του. Στην Οδύσσεια, η Αθηνά παρεμβαίνει με μεταμορφώσεις. Παίρνει τη μορφή του Μέντορα και δίνει πολύτιμες συμβουλές και οδηγίες στον Τηλέμαχο.

Στέλνει επίσης όνειρα. Εμφανίζεται στον ύπνο της Ναυσικάς και τη συμβουλεύει να πάει να πλύνει τα ρούχα της στο ποτάμι, τη μέρα που ο Οδυσσέας πλησιάζει στο νησί των Φαιάκων.

Εμφανίζεται επίσης και στον ύπνο της Πηνελόπης και την συμβουλεύει να οργανώσει τον διαγωνισμό του Τόξου.

Προικίζει τον προστατευόμενο της με υπερφυσική ομορφιά για να γοητεύσει τη βασιλοπούλα και να τον φιλοξενήσει στο ανάκτορο του πατέρα της.

Σ’ άλλες περιπτώσεις ξεσηκώνει τον Δία να βοηθήσει τον Οδυσσέα. Με δική της παρέμβαση η Καλυψώ παίρνει εντολή ν’ αφήσει ελεύθερο τον ήρωα και να του δώσει μέσο για να ξαναβγεί στο πέλαγος.

Ο Ορέστης, ο γιος του Αγαμέμνονα, για να εκδικηθεί το φόνο του πατέρα του σκότωσε τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο. Όμως οι Ερινύες τον καταδίωξαν και εκείνος ήρθε στην Αθήνα και ζήτησε καταφύγιο στο ναό της θεάς. Στο δικαστήριο στον Άρειο Πάγο για να κριθεί , πρόεδρος ήταν η ίδια η θεά και αθωώθηκε, γιατί η ψήφος της Αθηνάς, που ήταν αθωωτική, θεωρήθηκε διπλή. Από τότε θεσπίστηκε ο νόμος ότι η ισοψηφία στο δικαστήριο μετρούσε υπέρ του κατηγορουμένου.

Προστάτευε όλους γενικά τους τεχνίτες και τους βιοτέχνες. Η ίδια ήταν καταπληκτική υφάντρα

Η Αθηνά – Παλλάδα συμβόλιζε μερικά από τα πιο σημαντικά ιδεώδη του αρχαιοελληνικού πνεύματος. Συνδύαζε τη δύναμη και τη γενναιότητα με τη σύνεση και την εξυπνάδα. Αγαπημένα της σύμβολα ήταν η αιγίδα, το δόρυ, η κουκουβάγια και η ελιά.

Το Παλλάδιο είναι ένα ξύλινο αγαλματάκι στην Αιγίδα της Αθηνάς που το είχε φτιάξει προς τιμή της νύμφης Παλλάδος και το έριχνε η θεά σε διάφορες πόλεις . Το ΠΑΛΛΑΔΙΟ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ που είχε τρία μέτρα ύψος το κατασκεύασε η ίδια και είναι δώρο του Δία προς τον Δάνδανο βασιλιά των Τρώων . 

Υπάρχει και μία άλλη εκδοχή ότι ο Πάρις έκλεψε το Παλλάδιο που το είχε φτιάξει η Αθηνά με τα οστά του Πέλοπα ,μαζί με την ωραία Ελένη .

Ο Μάντης Τειρεσίας μάλιστα είχε πει ότι όσο αυτό το άγαλμα θα βρίσκεται μέσα στο Ίλιον οι Έλληνες δεν θα νικούσαν, γι΄αυτό ο Οδυσσέας με τον Διομήδη το πήραν και μετά η Τροία έπεσε για πάντα. Υπάρχει και μία άλλη εκδοχή ότι ο Πάρις έκλεψε το Παλλάδιο που το είχε φτιάξει η Αθηνά με τα οστά του Πέλοπα, μαζί με την ωραία Ελένη.

Η Μήτις, πρώτη σύζυγος του Δία και μητέρα της Αθηνάς ήταν για τους Έλληνες η προσωποποίηση της Φρόνησης, αλλά είναι και Κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, συνεπώς μετέχει του υδάτινου στοιχείου, του συναισθηματικού-θυμικού μέρους της ψυχής, ώστε η σύνεσις να μην είναι στερημένη και αποξηραμένη στοργής και τρυφερότητας.

Τό αρχαιότατο “γνώθι σ’ αυτόν” συνοδεύετο από την θεά της σοφίας, την Παρθένο Αθηνά. Απόλλων και Αθηνά είναι οι Παιώνιοι θεοί, θεραπευτές του Ολυμπιακού Δωδεκαθέου, οι οποίοι από κοινού παρουσιάζουν τις ιδιότητες και τα σύμβολά των διά να αντιμετωπίσουμε τα πάθη της ψυχής μας τα οποία διά της υπερβολής και της οπτικής αναπαράστασης σε μυθολογικά τέρατα, στους ναούς, στα αγάλματα και στα αγγεία, μας αφυπνίζουν και μας αναγκάζουν να καθαρίσουμε την ψυχή μας.

Ο καλύτερος καθαρμός είναι “ο κριτικός έλεγχος των κινήτρων των πράξεων και της συμπεριφοράς μας”, λέγει ο Σωκράτης στον διάλογο “Σοφιστή”, και στο φυσικό πεδίο τα συναισθηματικά πάθη των υπερβολών και των ελλείψεών μας, είναι της δικαιοδοσίας του Ποσειδώνος. Τέκνα Ποσειδώνος, τα θαλάσσια τέρατα, γεννήματα φαντασιώσεων (Ανταίος, Κερκύων, Βούσιρις, Άμυκος, Πολύφημος, Προκρούστης, Έρυξ κ. ά.) εξέρχονται απειλητικά και ύπουλα από την θάλασσα της ζωής για να μας καταπνίξουν.

Όμως οι ορθές επιλογές είναι της δικαιοδοσίας της θεάς Αθηνάς, τελευταίο θεϊκό τέκνο του Διός, κατά τον Ησίοδο. Μόνο η σοφία της Αθηνάς μπορεί να καθοδηγήσει τη λογική μας, περιορίζοντας τη δράση του Ποσειδώνος, δηλ. τα συναισθηματικά μας τέρατα, όταν η τρίαινά του συνταράσσει διά της τρικυμίας των παθών την ψυχή μας.

Η θεά Αθηνά συνοδεύει τις ηρωϊκές ψυχές Ηρακλή, Θησέα, Περσέα, Οδυσσέα…, που δίδουν την καθημερινή μάχη της ζωής στον πλανήτη μας, με επίγνωση του νόμου της ανταποδοτικής δικαιοσύνης. Και εμείς, καθ’ ομοίωσίν των, είμεθα ηρωικές ψυχές, όταν προσπαθούμε να απαλλαγούμε από τα τέρατα της ψυχής μας και να αποθεραπευτούμε με την βοήθεια της λογικής/Αθηνάς.

Πώς όμως θα δοθεί η μάχη αυτή, για να καταστεί αυτοθεραπεία και να μη καταλήξει σε αυτοκαταστροφή, περίπτωση Βελλεροφόντη;

Η θεά Αθηνά γεννάται πάνοπλος. Η πανοπλία της – το κράνος, η ασπίς και το ακόντιο – αφ’ ενός την προστατεύει και αφ’ ετέρου την καθιστά άκρως μαχητική, όπως περιγράφονται στον Ομηρικό Ύμνο.

Η οργή της Αθηνάς είναι η οργή της διανοίας μας, όταν “αίφνης” αντιλαμβανόμεθα την άμεσο επερχομένη καταστροφή. Είναι η υπόδειξή της, ότι μόνον με την χρήση της πανοπλίας θα σωθούμε από τον όλεθρο , συνέπεια της αφροσύνης, των ελλείψεων και των υπερβολών .

Η πανοπλία της Αθηνάς έχει τις εξής προληπτικές ιδιότητες κατά των ασθενειών:

Το κράνος προστατεύει την διάνοια από την εξωτερική φαντασίωση και τους υποβολιμαίους, ασύστατους φόβους, αλλά και ταυτοχρόνως απαιτεί την επαγρύπνησή μας, διότι η θεά σπανίως εμφανίζεται άνευ κράνους, και μας συμβουλεύει να μη το εγκαταλείπουμε ποτέ, ώστε να μη βυθισθούμε στον ύπνο της αδιαφορίας, της προσωπικής ευμάρειας και του εφησυχασμού.

Η ασπίς θωρακίζει το συναισθηματικό μας είναι, από τις φοβίες/π ά θ η που ταράζουν τους βιολογικούς μας κύκλους, προξενώντας φυσικές ασθένειες στο σώμα μας και έχουν την αιτία τους στον ασταθή συναισθηματικό μας κόσμο, στα ποσειδώνια τέρατα του συναισθηματικού μας βίου που πλανώνται στα σπλάχνα μας (π λ ά ν α τα σ π λ ά χ ν α) απορρυθμίζοντας το συμ – π α θ η – τικό και το παρα – συμ – π α θ η – τικό μας σύστημα, το συμ + π ά σ χ ο ν με την ψυχή μας

Το ακόντιο, “…. σείσασ’ οξύν άκοντα”. Η διάνοιά μας σείει το οξύ ακόντιο, εναντίον εκείνων, που επιβουλεύονται την υγεία μας, τόσο την σωματική, όσον και την ψυχονοητική. Δηλώνομε, διά του ακοντίου της Αθηνάς, ότι δεν θα επιτρέψουμε την παραπλάνησή μας και είμεθα έτοιμοι διά πόλεμο μέχρις εσχάτων.

Ο ά κ ω ν είναι ένα είδος ακοντίου, βραχύτερο και ελαφρότερο , ενώ Το ά κ ο ς είναι ιαματικό ή θεραπευτικό μέσον, γιατρικό

Με αυτό το επιθετικό όπλο, το α κ ό ν τ ι ο, εμφανίζεται για πρώτη φορά στην διάνοιά μας, η δυνατότης να φονεύσουμε το τέρας των παθών μας, αλλά και με το ά κ ο ς/γιατρικό να αποθεραπευτούμε διά της σοφίας της, που είναι η σοφία του όφεως. Ο όφις είναι το κατ’ εξοχήν σύμβολο επί του αγάλματός της, της Παρθένου Αθηνάς, του φιλοτεχνηθέντος υπό του Φειδίου εντός του Παρθενώνος εις τον Ιερόν Βράχο της Ακροπόλεως.

Η μεγαλύτερη γιορτή της πόλης των Αθηνών πραγματοποιούνταν τον μήνα Εκατομβαιώνα (Ιούλιο-Αύγουστοο) και ήταν τα Παναθήναια. Ο Φειδίας την αποτύπωσε στη ζωφόρο του Παρθενώνα, εκφράζοντας τον θαυμασμό του γι΄αυτή την γιορτή.

Η θεά Αθηνά, προστάτιδα της πόλης της Αθήνας, ήταν η αγαπημένη θεά των κατοίκων. 

Προς τιμήν της, οι Αθηναίοι οργάνωναν κάθε καλοκαίρι τα Μικρά Παναθήναια και κάθε τέσσερα χρόνια τα Μεγάλα Παναθήναια που διαρκούσαν δώδεκα μέρες. Ο εορτασμός των Μεγάλων Παναθηναίων ήταν λαμπρός και μεγαλοπρεπής. Γινόταν μεγάλη γιορτή με μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις, αθλητικούς αγώνες, αλλά και θρησκευτικές τελετές και θυσίες.

Όλο το χρόνο, τέσσερις κοπέλες από καλές οικογένειες της Αθήνας, οι εργαστίνες, ύφαιναν το ιερό πέπλο. Το πέπλο αυτό ήταν κίτρινο και κεντημένο με σκηνές από τη Γιγαντομαχία. Έπειτα το πέπλο μεταφερόταν γύρω-γύρω στην πόλη πάνω σε μια καρότσα με μορφή καραβιού, την οποία ακολουθούσε μία μεγαλοπρεπής, εορταστική πομπή. Τα Μεγάλα Παναθήναια κρατούσαν δώδεκα ημέρες. 

Όλος ο κόσμος ξεσηκωνόταν. Άνδρες και γυναίκες από την Αθήνα, αλλά και ξένοι από άλλα μέρη της Ελλάδας, έρχονταν να τιμήσουν τη θεά Αθηνά και να πάρουν μέρος στη γιορτή. Κατά τη διάρκεια των δώδεκα αυτών ημερών, γίνονταν αθλητικοί αγώνες, όπως αγώνες δρόμου, πυγμαχία, πένταθλο, πάλη, αρματοδρομίες, ιπποδρομίες, ακοντισμός.

Πραγματοποιούνταν αγώνας πυρρίχιου χορού, στον οποίο συμμετείχαν ένοπλοι άντρες κάθε ηλικίας.

Γίνονταν επίσης και μουσικές εκδηλώσεις, στο περίφημο Ωδείο, που είχε χτίσει ο Περικλής. Σε όλες αυτές τις εκδηλώσεις προσφέρονταν πλούσια έπαθλα, όπως χρήματα, τρόφιμα, στεφάνια από κλαδιά ελιάς στολισμένα με χρυσάφι. 

Η πιο σπουδαία μέρα απ’ όλες ήταν η τελευταία, γιατί τότε γινόταν η μεγάλη πομπή του ιερού πέπλου προς την Ακρόπολη. Η πομπή ξεκινούσε από το Δίπυλο -κοντά στον Κεραμεικό, τη γειτονιά των αγγειοπλαστών- και προχωρώντας μέσα από την Αγορά έφτανε στους πρόποδες της Ακρόπολης. Εκεί, οι εργαστίνες κατέβαζαν το πέπλο από το “καράβι” και το έδιναν με σεβασμό στους ιερείς, που θα στόλιζαν μ’ αυτό το ιερό, ξύλινο ξόανο της θεάς Αθηνάς. Η παράδοση του ιερού πέπλου συνοδευόταν από θυσίες και προσευχές στο βωμό της Αθηνάς, όπου βρισκόταν, παλιά, ο αρχαίος ναός της.

Στον Μαραθώνα και την Κόρινθο τελούσαν λαμπαδηφορίες προς τιμήν της ελλωτίδος θεάς, που σημαίνει την λάμψη του ήλιου.

Μακριά η πορεία του ανθρώπου, δύσκολη η διαδρομή που απαιτεί ευσέβεια, διάκριση, σύνεση, στρατηγική, όλη δηλ. την ψυχική πανοπλία της θεάς Αθηνάς, για την ανέλιξή του, προς την «εντελέχειά» του.

Άμυνα η Ασπίδα, επίθεση το δόρυ της και έπαθλο της ορθής κατανόησης η περικεφαλαία της που προστατεύει το Νου, το στρατηγικό κέντρο των συλλογισμών από κάθε ξένη επιβουλή.

Οι Έλληνες μέσα από μία μακρόχρονη περιπλάνηση σε αφιλόξενα μέρη σε ερημικά νησιά, αντιμετωπίζοντας φοβερά και εχθρικά τέρατα, κολυμπώντας σε φουρτουνιασμένες θάλασσες, ήρθε ο καιρός να επανακτήσουν τη μνήμη τους, νέα και απαστράπτουσα, ένη και νέα. 

Να ξαναβρούν τις χαμένες έννοιες, αρετές και αλήθειες της μυθιστορίας τους, με προεξάρχουσα τη Δικαιοσύνη και να οργανώσουν, να καθιερώσουν μία μεγαλειώδη πομπή για τη θεά τους, την Αθηνά-Σοφία που είναι το επιστέγασμα των ιδιοτήτων-τέκνων του Διός, επιστρέφοντας νικητές σε μία φωτεινή πατρίδα, βαδίζοντας τον δρόμο που οδηγεί προς τον ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ, το λαμπρότερο μνημείο όλων των εποχών στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού.

πηγή-autochthonesellhnes

Διαβάστε περισσότερα... »

Ο Συμβολισμός του κεριού στην Εκκλησία

Όλα τα πράγματα που βρίσκονται εντός του Ναού έχουν και το συμβολισμό τους.

Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά: «Πάσα τελετή και παν επί μέρους στοιχείον αυτής, και το πλέον έτι φαινομενικώς μικρόν και ασήμαντον είναι σύμβολον και εγκρύπτει την υπέρ λόγον αλήθειαν, την οποίαν συμβολίζει, και ως εκ τούτου έχει δύναμιν και λόγους και σημασίαν». Ένα τέτοιο σύμβολο που λέγει ο Άγιος Πατήρ είναι και το κερί η η λαμπάδα.

Οι πρώτοι χριστιανοί χρησιμοποιούσαν το κερί ως μέσο φωτισμού στις συνάξεις τους. Όταν τον 4ο αιώνα ο Μ. Κωνσταντίνος παύει τούς διωγμούς εναντίον των χριστιανών, έχομε και την ανέγερση Ναών όπου η Εκκλησία για να διασώσει ένα τμήμα από την ύπαρξή της εντάσσει στη λατρεία το κερί στο οποίο αποδίδει τούς εξής συμβολισμούς:

α) Το προσφερόμενο κερί, μας υπενθυμίζει την εσωτερική μας μεταμόρφωση την οποία πρέπει να επιδιώκομε.

β) Το άναμμα του κεριού, μας παρακινεί να ζητήσωμε από τον Θεο τη Χαρη του Αγίου Πνεύματος, και

γ) Η φλόγα του κεριού, μας υπενθυμίζει ότι πρέπει να γίνομε φλογεροί ποιητές της πίστεώς μας, της αγάπης, της ειρήνης και της ανεξικακίας. Το κερί όμως το συναντάμε και σε όλα τα μυστήρια της Εκκλησίας και κάθε φορά με διαφορετικό συμβολισμό.

Στην Θ. Ευχαριστία, συμβολίζει το φως του Χριστού που δια του Ευαγγελίου λάμπει στις ψυχές μας. Στο Άγιο Βαπτισμα, έχομε την αναμμένη λαμπάδα που συμβολίζει ότι το νεοφώτιστο πρέπει να βλέπει τα καλά έργα και να δοξάζει τον Θεο. «Ούτω λαμψάτω το φως υμών έμπροσθεν των άνθρώπων, όπως ίδωσιν υμών τα καλά έργα και δοξάσουσιν τον πατέρα υμών τον εν τοις ουρανοίς».

Στο Μυστήριο του Γάμου, το άναμμα των λευκών λαμπάδων συμβολίζει την αγνότητα των ψυχών των νεονύμφων.

Επίσης το κερί το συναντάμε και στα μνημόσυνα, το οποίο συμβολίζει την παράκλησή μας υπέρ των κεκοιμημένων.

Να τούς αναπαύει ο Κυριος εν τόπω φωτεινώ. Απ' όλα αυτά καταλαβαίνομε ότι το άναμμα του κεριού δεν είναι απλώς μια τυπική, αλλά μια σπουδαία πράξη στην οποία πρέπει να δώσομε το ενδιαφέρον που της αξίζει.

Πηγή: athos.gr,
agiosmgefiras.blogspot.com/
πηγή-ahdoni

Διαβάστε περισσότερα... »

Ο συμβολισμός των πουλιών στην Ιλιάδα

"Τα πουλιά στην Ιλιάδα βοηθούν τους πολεμιστές και τους βασιλείς στη λήψη δύσκολων αποφάσεων και για να ικανοποιήσουν τη βασική ανθρώπινη ανάγκη της αυτοεκτίμησης και της ασφάλειας".

Αυτό είναι το συμπέρασμα μια νέας διδακτορικής διατριβής από το Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ που αναλύει 35 περιπτώσεις εμφάνισης πτηνών, όπως παρουσιάζονται στην Ιλιάδα του Ομήρου.

Στο αρχαίο έπος, οι θεοί χρησιμοποιούν τα πτηνά να μεταμφιέζονται και να γίνονται πομποί μηνυμάτων για τον άνθρωπο.

Ομοίως, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα πτηνά, όπως και τα σημεία και τα σύμβολα για ερμηνεία ως προς τις προθέσεις των θεών, αλλά και των ανθρώπων, για το μέλλον.

Ως εκ τούτου, τα πουλιά έχουν ένα πολύ σημαντικό διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ των ανθρώπων και των θεών τους.

«Τα πουλιά έχουν κεντρικό σκοπό στη δομή της Ιλιάδας. Συχνά εμφανίζονται σε επικίνδυνες και σημαντικές καταστάσεις του πολέμου και πριν από διενέργεια επικίνδυνων επιχειρήσεων. Λαμβάνοντας ένα θετικό μήνυμα από τους θεούς μέσω των πουλιών, οι πολεμιστές, ενισχύουν το πολεμικό τους πνεύμα και την ικανότητα για αίσια έκβαση του πολέμου και παρέχεται η αίσθηση ότι το πνεύμα του Θεού είναι μαζί τους», σημειώνει η συντάκτης της διατριβής Καρίν Γιόχανσον.

Στη διδακτορική διατριβή της, η Johansson, προσδιορίζει τα διαφορετικά είδη πουλιών που περιλαμβάνονται στην Ιλιάδα και έχουν επιλεγεί προσεκτικά για να ταιριάζουν στις ιδιαίτερες συνθήκες που εμφανίζονται.

Τα πιο κοινά είδη είναι ο Πετρίτης (είδος γερακιού που απαντάται σε όλη την Ελλάδα), αγριοπερίστερα των βράχων, ο χρυσαετός, αλλά και ο λεγόμενος γυπαετός, που δεν συναντάται συχνά σήμερα.

«Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι τα πουλιά χρήζουν προσοχής στην συμπεριφορά και στα χαρακτηριστικά τους. Τα συγκεκριμένα που επιλέγονται μεταφέρουν συγκεκριμένες πληροφορίες. Αν παραμελήσουμε αυτές τις λεπτομέρειες χάνουμε πολύ σημαντικά τμήματα των μηνυμάτων», τονίζει η Karin Johansson.

Η έρευνα για τα πουλιά που αναφέρονται από τον Όμηρο είναι μοναδική, δεδομένου ότι η προηγούμενη έρευνα είχε εστιασθεί κυρίως στον συμβολισμό των λειτουργιών των πουλιών και για το πώς ένα πουλί μετασχηματίζεται σε θεό ή πρέπει να ερμηνευθεί με μεταφορική έννοια.

Στις ορνιθολογικές ταυτότητες και συμπεριφορές, καθώς και τα χαρακτηριστικά των πουλιών, δεν είχε δοθεί μεγάλη προσοχή κατά το παρελθόν.

Η διατριβή της Γιόχανσον ρίχνει φως στο πώς τα πουλιά στην Ιλιάδα αμφισβητώντας τη σύγχρονη επιστημονική διαίρεση της «φύσης» και του «πολιτισμού» και σε κάποιον βαθμό τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, δεδομένου ότι στα πουλιά αποδίδεται πέρα από την σύγχρονη ζωολογική έννοια το βαθύτερο νόημα των σημείων και των συμβόλων ταυτόχρονα.

«Εστιάζοντας την προσοχή μας στα πτηνά της Ιλιάδος, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τις βαθύτερες επιθυμίες, τα ανάγλυφα και τους φόβους των ανθρώπινων χαρακτήρων, βοηθούν, επίσης, να κατανοήσουμε πόσο βαθιά ριζωμένα είναι τα πουλιά στην ατομική ζωή του ανθρώπου και στον τρόπο της σκέψης του.

Οι καταστάσεις και τα γεγονότα στην Ιλιάδα εστιάζονται γύρω από τον πόλεμο αλλά και τους κινδύνους στη ζωή, και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως τα πουλιά είναι πολύ σημαντικά στους χαρακτήρες των ανθρώπων σε τέτοιες καταστάσεις», σημειώνει η Γιόχανσον.

--

University of Gothenburg – summary of the thesis Karin Johansson

--

© mikres-ekdoseis- Γιῶργος Ἐχέδωρος

Διαβάστε περισσότερα... »

O συμβολικός ρόλος της φωτιάς, στην αρχαιότητα

Η φωτιά είναι το θεμέλιο της πολιτισμένης ζωής: παρέχει στην ανθρωπότητα την τεχνολογία για τη ζεστασιά, το φως και την προστασία από τους εχθρούς και τα στοιχεία -και όμως, επίσης, μπορεί να είναι η πηγή της ολοκληρωτικής καταστροφής της. 

Ακόμη και οι πιο ισχυρές, πιο προηγμένες τεχνολογικά ανθρωπογενείς δομές μπορούν να καταρρεύσουν σε τίποτα παραπάνω από καπνό και στάχτη από τη δύναμη της φωτιάς. 

Όπως εξηγεί ο Θεόφραστος στο σύγγραμμά του για τη φωτιά: «η φωτιά έχει από τις απλές ουσίες την πιο ιδιαίτερη δύναμη». 

Και έτσι η φωτιά παίζει ρόλο σχεδόν σε κάθε θρησκευτική πράξη των Ελλήνων - ανάβει τη φλόγα που καίει στο βωμό ενός θεού, τη νεκρική πυρά σε μια ανθρώπινη ταφή, καθώς και τη δάδα που φωτίζει πολλές νυκτερινές γιορτές και μυστηριακές λατρείες. 

Η καρδιά ενός θρησκευτικού ιερού είναι ο βωμός του και η φλόγα που καίει διαρκώς προσφέρει απτή απόδειξη της συνεχούς παρουσίας του θεού. Την ίδια στιγμή, η πιθανή καταστροφική δύναμη της φωτιάς παρέχει μια σταθερή υπενθύμιση της ιδιοτροπίας της θείας βούλησης. 

Η φωτιά που καίει στο κέντρο του σπιτιού ενσαρκώνει τη συνέχεια στην ανθρώπινη σφαίρα. Η Εστία είναι η θεά της εστίας της οικογένειας, ένα σύμβολο της συνέχειας και της ταυτότητας του νοικοκυριού πέρα από γενιές και γεωγραφικά σύνορα. Ένας αναμμένος δαυλός συνοδεύει τη νεαρή νύφη, φέρνοντας φωτιά από την εστία του πατέρα της σ’ εκείνη του συζύγου της. 

Ομοίως, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, μια φλόγα από το πολιτικό κέντρο της μητρόπολης συνοδεύει τους εποίκους που ξεκινούν μια αποικιακή αποστολή και τελικά ανάβει την πρώτη φωτιά της νέας αποικίας. Η συνέχεια της φωτιάς παρέχει μια συμβολική σύνδεση ανάμεσα σε δύο νοικοκυριά ή δύο πόλεις και ούτε στα σπίτια ούτε στα ιερά η φωτιά αφήνεται να πεθάνει. 

Σε σημαντικές στιγμές, όμως, ο σκόπιμος αφανισμός και η αναζωπύρωση της φωτιάς συμβόλιζε τον καθαρμό και μια νέα αρχή. Στο Άργος, όταν ένα μέλος της οικογένειας πέθαινε, η φωτιά της εστίας έσβηνε και στη συνέχεια ξανάναβε. 

Στη Λήμνο, σε μια συγκεκριμένη εποχή του χρόνου, όλες οι φωτιές στο νησί έσβηναν για μια περίοδο εννέα ημερών έως ότου το ιερό πλοίο επανέφερε νέα φωτιά από το νησί της Δήλου. Μετά τη μάχη των Πλαταιών ο Πλούταρχος μας λέει ότι οι Έλληνες έσβησαν τις φωτιές σε όλη τη χώρα, έτσι ώστε να μπορέσουν να αναζωπυρωθούν από την ιερή φωτιά στους Δελφούς. 

Οι Έλληνες διοικητές ανάγκασαν όλους όσους χρησιμοποιούσαν φωτιά να τη σβήσουν. Στο μεταξύ κάποιος άντρας ονόματι Ευχίδας στάλθηκε από τις Πλαταιές στους Δελφούς με όλη του την ταχύτητα για να φέρει τη νέα καθαρή φωτιά πίσω. Μόλις πήρε τη φωτιά από το βωμό στους Δελφούς, άρχισε να τρέχει πίσω προς στις Πλαταιές και έφτασε εκεί πριν δύσει ο ήλιος, πραγματοποιώντας ολόκληρο το ταξίδι μετ' επιστροφής σε μία μόνο ημέρα. Χαιρέτησε τους συμπατριώτες του, τους παρέδωσε τη φωτιά και πέθανε επί τόπου (Αριστείδης 20). 

Η ιστορία υπογραμμίζει την τελετουργική σημασία της φωτιάς ως συμβόλου της επιβίωσης μιας πόλης σε περίοδο κρίσης και μερικοί μελετητές έχουν προτείνει ότι αυτή η πρακτική μάς δίνει ένα πλαίσιο για την ερμηνεία της λαμπαδηδρομίας ως τελετουργικής αναπαράστασης της ανάγκης, σε περιόδους κρίσης, να αναζωπυρωθεί η ιερή φωτιά μιας πόλης. 

Ο προσωκρατικός φιλόσοφος Ηράκλειτος επισημαίνει ότι όλα τα πράγματα ανταλλάσσονται με τη φωτιά και η φωτιά με όλα τα πράγματα, όπως ακριβώς και τα αγαθά με τον χρυσό και ο χρυσός με τα αγαθά (DK 22 B90). 

Αυτή η έννοια της φωτιάς, ως του απόλυτου μηχανισμού ανταλλαγής, είναι ιδιαίτερα ενδεικτική της αμοιβαίας σχέσης μεταξύ των θεών και των ανθρώπων. Παρά το σημαντικό ρόλο της στις θρησκευτικές πρακτικές των Ελλήνων, η ίδια η φωτιά δεν έγινε θεός, ούτε ο πρωταρχικός στόχος της λατρείας, όπως σε άλλες παραδόσεις. 

Αντ' αυτού, όπως βλέπουμε από την ησιόδεια επεξεργασία του μύθου του Προμηθέα, η φωτιά λειτουργεί ως το βασικό μέσο για την επικοινωνία ανάμεσα στον θεϊκό και τον ανθρώπινο κόσμο. 

Χάρη στο τέχνασμα του Προμηθέα στην Mηκώνη, η φωτιά, μεταφέρει τα δώρα των ανθρώπων στους θεούς μέσω της θυσίας, αλλά είναι αυτή η ίδια φωτιά, κλεμμένη κρυφά από τον Δία, που μαγειρεύει τα γεύματά τους. 

Με άλλα λόγια, όπως και ο ίδιος ο Προμηθέας, οι τελετουργίες που σχετίζονται με τη φωτιά, ιδιαίτερα η θυσία, επιτρέπουν την αμφίδρομη επικοινωνία ανάμεσα σε θεούς και ανθρώπους, μολονότι ενισχύει ταυτόχρονα τον διαχωρισμό των κόσμων τους.


[Πηγή: Dougherty, Prometheus, Routledge 2006]

πηγή-heterophoton

Διαβάστε περισσότερα... »