Εντοπίστηκε ο Ιππόδρομος των Δελφών

Εκεί που έτρεξε ο Ηνίοχος

Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Εντοπίστηκε ο Ιππόδρομος των Δελφών, εκεί που εστέφθη νικητής ο Ηνίοχος το 478 π.χ. στα Πύθια.

Ο ιππόδρομος βρίσκεται στη θέση Γωνιά, μεταξύ των λόφων Αγ. Αναργύρων και Γλα, και η ίδρυσή του ανάγεται στην αρχαϊκή εποχή, όπως ανέφερε μιλώντας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για τη σημαντική αυτή ανακάλυψη ο καθηγητής Αρχαιολογίας Πάνος Βαλαβάνης, επισημαίνοντας μάλιστα πως δεν είναι εκείνος ο πρώτος που επεσήμανε τη θέση, αλλά ένας τοπικός λόγιος και δημοσιογράφος από την Αμφισσα.

Τους τελευταίους δύο αιώνες πολοί προσπαθούσαν να λύσουν το μυστήριο, πού ακριβώς γίνονταν οι περίφημες αρματοδρομίες στο πλαίσιο των εορτών των Δελφών, καθώς η γεωμορφολογία του εδάφους, το απόκρημνο του ιερού, δεν βοηθούσε στην ανακάλυψη της θέσης.

Οι εορτές των Πυθίων αρχικά περιελάμβαναν μόνο μουσικούς αγώνες, αφιερωμένους στον μουσιγέτη Απόλλωνα. Το 586 π.Χ. εμπλουτίστηκαν με αθλητικούς αγώνες και μία ιπποδρομία, κατ' απομίμησιν της Ολυμπίας. Ετσι, στην επόμενη Πυθιάδα, το 582 π.Χ., εισήχθησαν δύο αρματοδρομίες, με τέθριππο και συνωρίδα, δηλαδή με 4 και 2 άλογα αντιστοίχως. «Αρα από την εποχή αυτή, από τη δεύτερη δεκαετία του 6ου αι. π.Χ., στους Δελφούς υφίσταται ιππόδρομος», σύμφωνα με τον κ. Βαλαβάνη.

Τις ακριβέστερες πληροφορίες για τη θέση του ιπποδρόμου θεωρεί ο ίδιος πως τις έχει δώσει ο περιηγητής Παυσανίας, ο οποίος το 160 μ.Χ. έπειτα από επίσκεψη στους Δελφούς γράφει:

«Ες δε την Κίρραν το επίνειον των Δελφών, οδός μεν σταδίων εξήκοντα εστίν εκ Δελφών. Καταβάντι δε ες το πεδίον, ιππόδρομός τε εστί και αγώνα Πύθια άγουσιν ενταύθα τον ιππικόν».

Ετσι περίμεναν ο ιππόδρομος να βρεθεί στο Κρισσαίον ή Κιρραίον πεδίον, δηλαδή στην πεδιάδα μεταξύ του Χρισσού (αρχαία Κρίσσα) και της Ιτέας (δίπλα στην αρχαία Κίρρα). Η περιοχή αυτή σήμερα καλύπτεται από ελαιώνα. Στην αρχαιότητα ήταν μέρος της ιεράς χώρας των Δελφών και απαγορευόταν κάθε καλλιέργεια.

Ο Πίνδαρος, λάτρης των Δελφών και τακτικός επισκέπτης, αναφέρει στον 5ο Πυθιόνικο ότι ο ιππόδρομος «ήταν στο κοιλόπεδον νάπος», δηλαδή σε δασωμένη κοιλάδα ή κοίλη πεδιάδα, ενώ στον 6ο, τοποθετείται «εν πολυχρύσω Απολλωνία νάπα». 

Από την Ηλέκτρα του Σοφοκλέους (420 π.Χ.) όμως μαθαίνουμε ότι η αρματοδρομία των Πυθίων, στην οποία έλαβε μέρος και σκοτώθηκε ο Ορέστης, έγινε εις το Κρισσαίον πεδίον.

Ο πρώτος που ασχολήθηκε με τη θέση του ιπποδρόμου των Δελφών ήταν ο Αγγλος συνταγματάρχης και πατέρας της ιστορικής τοπογραφίας William Martin Leake, ο οποίος τον τοποθέτησε μετά τους Δελφούς, κάτω από το σημερινό Χρισσό. 

Διαβάζοντας πριν από ένα χρόνο ο κ. Βαλαβάνης ένα βιβλίο για τους αρχαιολογικούς χώρους της Παρνασσίδος στάθηκε στην υπόμνηση ότι ο αρχαίος ιππόδρομος των Δελφών θα μπορούσε να βρίσκεται στη θέση Γωνιά. Ετσι, τον Απρίλιο του 2012, Μεγάλη Παρασκευή, με τη βοήθεια ενός φίλου του που ξέρει την περιοχή, του Στάθη Παρασκευά, ανέβηκε στο λόφο των Αγίων Αναργύρων στα βόρεια του νεκροταφείου της Ιτέας απ' όπου είδε τη Γωνιά.

«Ανοιξη, λοιπόν, και ο τόπος ήταν γεμάτος κίτρινα λουλούδια από τα σπάρτα και τις ασφάκες. Καθώς κάναμε την πρώτη αναγνωριστική επόπτευση, ακριβώς απέναντι από εκεί που βρισκόμασταν, και προς Βορράν, η ματιά μας στάθηκε σε ένα σημείο πάνω από το δάσος των ελαιών όπου τα κίτρινα λουλούδια φαίνονταν αραδιασμένα σε καμπύλες σειρές, η μία πάνω από την άλλη.

Το πρανές είχε σχεδόν θεατρική όψη, παραπέμποντας αμέσως στη σφενδόνη του ιπποδρόμου. Κοντινότερες λήψεις, επιβεβαίωσαν την αρχική μας εκτίμηση. Βέβαια, αλγεινή εντύπωση μας προξένησε ένα ανενεργό πλέον λατομείο, ακριβώς δίπλα, στην καμπύλη διαμόρφωση του λόφου, καθώς και ένα μικρό εργοστάσιο που έχει χτιστεί στο επίπεδο μέρος, μπροστά στο λατομείο, τα οποία αλλοιώνουν σε μεγάλο βαθμό το φυσικό τοπίο».

Επειτα κατέφυγαν στην τεχνολογία. Πήραν και εξέτασαν τις δορυφορικές λήψεις του Google Earth. 

«Από ψηλά φαίνεται η καμπύλωση του κοίλου, ξεχωρίζει η καμπύλη του αγροτικού δρόμου, οι καμπύλες σειρές των ελαιοδένδρων, τα καμπύλα αναλήμματα που ακολουθούν το φυσικό πρανές. Από ψηλά φαίνονται ακόμα καλύτερα όλα τα χαρακτηριστικά που απαιτούσε ένας ιππόδρομος». 

Η νέα θέση βρίσκεται μέσα στην ιερά χώρα των Δελφών και έχει άμεση οπτική επαφή με το ιερό. Ο άνθρωπος που πρώτος ταύτισε τη θέση του ιπποδρόμου ήταν ο τοπικός λόγιος Θεοχάρης Μελισσάρης, στο βιβλίο του «Η ιστορία της Αμφίσσης και των πέριξ πόλεων και χωρίων» (έκδ. 1923). Γράφει ότι τα Πύθια «ετελούντο εις την Γωνιάν της Ιτέας».

Δείτε κι εδώ

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Τρίτη 19 Μαρτίου 2013

πηγή-enet.gr