Το συγγραφικό έργο του Πλάτωνος: Πλατωνική Βίβλος - Η Βίβλος του Φιλοσόφου.

Κανόνας 36 Έργων σε εννέα τετραλογίες.

Το συγγραφικό έργο του Πλάτωνος θεωρείται ότι έχει σωθεί ακέραιο. Η παραδοθείσα ταξινόμηση του Έργου του σε εννέα τετραλογίες (9 χ 4) έγινε από τον λόγιο Θράσυλλο, που έζησε επί των χρόνων του αυτοκράτορος Τιβερίου (1ος αι. π.χ. -1ος αι. μ.χ.).

Η ταξινόμηση αυτή περιλαμβάνει τον τίτλο, που προκύπτει από το κύριο πρόσωπο του κάθε διαλόγου, τον υπότιτλο, ο οποίος αποδίδει το περιεχόμενο του έργου, και τον χαρακτηρισμό του (ηθικός, λογικός, κλπ.)

Στον Κανόνα της Πλατωνικής Βίβλου (Άπαντα του Πλάτωνος - Corpus Platonicum) περιλαμβάνονται: Τριάντα τέσσερις (34) Διάλογοι, Η Απολογία του Σωκράτους, και 13 Επιστολές του Πλάτωνος.

Οφείλουμε, προς αποφυγήν κάθε παρεξηγήσεως, να διευκρινίσουμε την χρησιμοποίηση του όρου Βίβλος. Ο όρος αυτός έχει εκλάβει στην αντίληψη του σημερινού ανθρώπου έναν αλλοτριωμένο χαρακτήρα, λόγω της καπηλεύσεώς του και της αποκλειστικής ταυτίσεώς του με την λεγομένη “Παλαιά Διαθήκη”. 

Ο όρος Βίβλος, όμως, σήμαινε και -στα πλαίσια μιας καθ΄ όλα θεμιτής και αναγκαίας νοηματικής ανατροφοδοτήσεως της Ελληνικής Γλώσσας- σημαίνει το σύνολο μιας συγγραφής όπου συστηματοποιείται μια Διδασκαλία, και κατ΄ αυτόν τον τρόπο παραδίδεται στις επόμενες γενιές. 

Γι΄ αυτό και μία Βίβλος αποτελείται από πολλά Βιβλία, είναι δηλ. ένα Μέγα Βιβλίον. 

-Ιδέ Αθήναιο, αρχή Δειπνοσοφιστών, όπου ονομάζει το σύνολο της συγγραφής του Βίβλο: Αθήναιος μεν ο της Βίβλου πατήρ... 

-Ολυμπιόδωρο: Φερεκύδης ο διδάσκαλος Πυθαγόρου, ου και Βίβλος θεολόγος φέρεται, 

-Νόννο και Ευστάθιο, οι οποίοι ομιλούν περί Ομηρικής Βίβλου: Βίβλος Ομήρου(Νόννος 1,42,181), Ιλιάς, Βίβλος δηλαδή (Ευστάθιος, Ιλιάς 1,8,1), αναπληροί δε πως και την Ιλιάδα η Βίβλος αυτή -η Οδύσσεια (Ευστάθιος, Οδύσσεια 1,2,35), 

-Μέγα Ετυμολογικόν: Αριστάρχειος Βίβλος, η του Αριστάρχου (1,29,55), αλλά και στον ίδιο 

-τον Πλάτωνα (Θεαίτητος 162 A) όπου μιλώντας για την Διδασκαλία του Πρωταγόρα, αναφέρει χαρακτηριστικά: εκ του αδύτου της Βίβλου εφθέγξατο...

Στην από αρχαιοτάτων χρόνων μαιανδρικώς ελισσόμενη γραμμή της Ελληνικής Παραδόσεως δεν έχουμε μόνο μία, αλλά πλειάδα Βίβλων, όπως:

Ορφική Βίβλος (Ιερός Λόγος σε 24 ραψωδίες - βιβλία, Ύμνοι, κλπ.) 

-Ομηρική Βίβλος ( Ιλιάς και Οδυσσειάς), αποτελούμενη από 48 ραψωδίες - βιβλία, 

-Ησιόδεια Βίβλος (Θεογονία και Έργα και Ημέραι), 

-Πλατωνική Βίβλος (κανών 36 έργων, σε 9 τετραλογίες), 

-Πλουτάρχεια Βίβλος ( Ηθικά και Βίοι), 

-Πλωτινική Βίβλος (κανών 54 έργων, σε 6 εννεάδες), 

-Απολλώνεια Βίβλος (βίος και έργα Απολλωνίου Τυανέως),

-Πρόκλεια Βίβλος, 

-Πληθώνεια Βίβλος (Νόμοι του Πλήθωνος), 

κ. α.

Κάθε μία από αυτές τις συστηματοποιημένες Διδασκαλίες - Βίβλους εξυπηρετούν πρωτίστως ανάγκες της εποχής κατά την οποία διατυπώθηκαν, αλλά ταυτοχρόνως αποτελούν και διαρκή παρακαταθήκη, βιοτικό σημείο αναφοράς και φιλοσοφικού προσανατολισμού για τις επερχόμενες γενεές.

Οι εννέα τετραλογίες είναι οι εξής:

Α΄ Τετραλογία

Ευθύφρων ή Περί του Οσίου.

Απολογία Σωκράτους, ηθικός.

Κρίτων ή Περί του Πρακτέου, ηθικός.

Φαίδων ή Περί Ψυχής, ηθικός.

Β΄ Τετραλογία

Κρατύλος ή Περί Ονομάτων Ορθότητος, λογικός.

Θεαίτητος ή Περί Επιστήμης, πειραστικός.

Σοφιστής ή Περί του Όντος, λογικός.

Πολιτικός ή Περί της Βασιλείας, λογικός.

Γ΄ Τετραλογία

Παρμενίδης ή Περί Ιδεών, λογικός.

Φίληβος ή Περί Ηδονής, ηθικός.

Συμπόσιον ή Περί Αγαθού, ηθικός.

Φαίδρος ή Περί Έρωτος, ηθικός.

Δ΄ Τετραλογία

Αλκιβιάδης Α ή Περί Ανθρώπου Φύσεως, μαιευτικός.

Αλκιβιάδης Β ή Περί Προσευχής, μαιευτικός.

Ίππαρχος ή Φιλοκερδής, ηθικός.

Ερασταί ή Περί Φιλοσοφίας, ηθικός.

Ε΄ Τετραλογία

Θεάγης ή Περί Φιλοσοφίας, μαιευτικός.

Χαρμίδης ή Περί Σωφροσύνης, πειραστικός.

Λάχης ή Περί Ανδρείας, ηθικός.

Λύσις ή Περί Φιλίας, μαιευτικός.

F΄ Τετραλογία

Ευθύδημος ή Εριστικός, ανατρεπτικός.

Πρωταγόρας ή Σοφισταί, επιδεικτικός.

Γοργίας ή Περί Ρητορικής, ανατρεπτικός.

Μένων ή Περί Αρετής, πειραστικός.

Z΄ Τετραλογία

Ιππίας μείζων ή Περί του Καλού, ανατρεπτικός.

Ιππίας ελάσσων ή Περί του Ψεύδους, ανατρεπτικός.

Ίων ή Περί Ιλιάδος, πειραστικός.

Μενέξενος ή Επιτάφιος, ηθικός.

H΄ Τετραλογία

Κλειτοφών ή Προτρεπτικός, ηθικός.

Πολιτεία ή Περί Δικαίου, πολιτικός.

Τίμαιος ή Περί Φύσεως, φυσικός.

Κριτίας ή Ατλαντικός, ηθικός.

Θ΄ Τετραλογία

Μίνως ή Περί Νόμου, πολιτικός.

Νόμοι ή Περί Νομοθεσίας, πολιτικός.

Επινομίς ή Νυκτερινός Σύλλογος, πολιτικός.

Επιστολαί, ηθικαί.

Στον Πλάτωνα αποδίδονται και τα παρακάτω επτά έργα, που ενώ χαρακτηρίσθηκαν από την φιλολογική κριτική ως “νόθα”, εντούτοις η εκδοτική πρακτική τα συμπεριλαμβάνει στο Corpus Platonicum.

Αυτά είναι τα εξής:

-Περί Δικαίου,

-Περί Αρετής,

-Δημόδοκος,

-Σίσυφος,

- Ερυξίας,

- Αξίοχος,

- Αλκυών.

Ο χαρακτηρισμός “νόθα” (λατ. spuria, δηλ. σποραί, έργα σποράδην, εσπαρμένα, αγνώστου πατρός -αλλά γνωστής μητρός;) που αποδόθηκε στα έργα αυτά, είναι εντελώς αδόκιμος, παραπλανητικός και, σε κάθε περίπτωση, εσφαλμένος, διότι: Ένα συγγραφικό έργο, ένα Βιβλίο, προέρχεται από αμήτορα γέννηση -όπως η Θεά της Σοφίας Αθηνά από την κεφαλή του Διός. 

Γι΄ αυτό, όταν δεν γνωρίζουμε τον συγγραφέα ενός βιβλίου, το ορθόν είναι να πούμε ότι είναι “αγνώστου η ανωνύμου συγγραφέως” και όχι “νόθο”· το “νόθο” εξυπονοεί ότι γνωρίζουμε τον συγγραφέα, αλλά κάποιος η κάποιοι άγνωστοι νόθευσαν, αλλοίωσαν ή πλαστογράφησαν το περιεχόμενό του... Κάτι τέτοιο, όμως, δεν συμβαίνει με τα παραπάνω έργα.

Τα έργα αυτά δεν εγράφησαν από τον Πλάτωνα, αλλά από κάποιους Διαδόχους ή Μαθητές της Σχολής του. Αν και για ορισμένα από αυτά μάλιστα, έχουμε συγκεκριμένες αναφορές. Για παράδειγμα, το Λεξικόν Σούδα αποδίδει τον “ Ερυξία” στον Αισχίνη, ενώ το “Περί Δικαίου”, θα μπορούσε να αποδοθεί στον Ξενοκράτη, ή τον Ηρακλείδη, αφού και αυτοί είχαν γράψει έργα με τον ίδιο τίτλο.

Συνεπώς, όλη αυτή η δήθεν φιλολογική “νοθο-λογία” Περί ορισμένων έργων της Ελληνικής Γραμματείας, αποτελεί είτε πλάνη των φιλο-λόγων είτε διαστρέβλωση των μισο-λόγων... Διότι, έχουν γνώσιν οι Φύλακες πώς: Ό,τι δεν μπόρεσαν να κάψουν και να εξαφανίσουν οι Καταστροφείς, το “καίνε” οι Πνευματικοί Επικυρίαρχοι τόσο με τον τρόπο που το παρουσιάζουν, όσο και με τους περί όνου σκιάς στημένους διαξιφισμούς τους! Αλλά, είναι προφανές ότι πρόκειται περί διαφωνίας όνων σε ξένον αχυρώνα, κατά το παροιμιωδώς λεγόμενον... 

Όπως επανειλημμένα έχουμε τονίσει σε δημόσιες διαλέξεις μας, όλα αυτά θα πάψουν να συμβαίνουν μόνον όταν ο διασωθείς πνευματικός θησαυρός της Ελληνικής Γραμματείας ανακτηθεί και τύχει επεξεργασίας από Έλληνες... από αυτούς, δηλαδή, στους οποίους ουσιαστικώ Πνευματικώ Δικαιώματι ανήκει!

Εν συνεχεία, προς διευκόλυνση των αναγνωστών στην προσέγγιση και κατανόηση του μεγίστης αξίας Πλατωνικού Έργου, παραθέτουμε δύο αλφαβητικές ταξινομήσεις: 

α) κατά Τίτλους, 

β) κατά Περιεχόμενο.

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΙΣ ΚΑΤΑ ΤΙΤΛΟΥΣ:

1.- Αλκιβιάδης Α΄ η Περί Ανθρώπου Φύσεως, μαιευτικός.

2.- Αλκιβιάδης Β΄ ή Περί Προσευχής, μαιευτικός.

3.- Απολογία Σωκράτους, ηθικός.

4.- Γοργίας ή Περί Ρητορικής, ανατρεπτικός.

5.- Επινομις ή Νυκτερινος Σύλλογος, πολιτικός.

6.- Επιστολαί, ηθικαί.

7.- Ερασταί ή Περί Φιλοσοφίας, ηθικός.

8.- Ευθύδημος ή Εριστικός, ανατρεπτικός.

9.- Ευθύφρων ή Περί του Οσίου.

10.- Θεάγης ή Περί Φιλοσοφίας, μαιευτικός.

11.- Θεαίτητος ή Περί Επιστήμης, πειραστικός.

12.- Ιππαρχος ή Φιλοκερδής, ηθικός.

13.- Ιππίας ελάσσων ή Περί του Ψεύδους, ανατρεπτικός.

14.- Ιππίας μείζων ή Περί του Καλού, ανατρεπτικός.

15.- Ίων ή Περί Ιλιάδος, πειραστικός.

16.- Κλειτοφών ή Προτρεπτικός, ηθικός.

17.- Κρατύλος ή Περί Ονομάτων Ορθότητος, λογικός.

18.- Κριτίας ή Ατλαντικός, ηθικός.

19.- Κρίτων ή Περί του Πρακτέου, ηθικός.

20.- Λάχης ή Περί Ανδρείας, ηθικός.

21.- Λύσις ή Περί Φιλίας, μαιευτικός.

22.- Μενέξενος ή Επιτάφιος, ηθικός.

23.- Μένων ή Περί Αρετής, πειραστικός.

24.- Μίνως ή Περί Νόμου, πολιτικός.

25.- Νόμοι ή Περί Νομοθεσίας, πολιτικός.

26.- Παρμενίδης ή Περί Ιδεών, λογικός.

27.- Πολιτεία ή Περί Δικαίου, πολιτικός.

28.- Πολιτικός ή Περί της Βασιλείας, λογικός.

29.- Πρωταγόρας ή Σοφισταί, επιδεικτικός.

30.- Σοφιστής ή Περί του Όντος, λογικός.

31.- Συμπόσιον ή Περί Αγαθού, ηθικός.

32.- Τίμαιος ή Περί Φύσεως, φυσικός.

33.- Φαίδρος ή Περί Έρωτος, ηθικός.

34.- Φαίδων ή Περί Ψυχής, ηθικός.

35.- Φίληβος ή Περί Ηδονής, ηθικός.

36.- Χαρμίδης ή Περί Σωφροσύνης, πειραστικός.

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΙΣ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ:

1.- Απολογία Σωκράτους.

2.- Ατλαντικός - Κριτίας.

3.- Επιστολαί.

4.- Επιτάφιος - Μενέξενος.

5.- Εριστικός - Ευθύδημος.

6.- Νυκτερινός Σύλλογος - Επινομίς.

7.- Περί Αγαθού - Συμπόσιον.

8.- Περί Ανδρείας - Λάχης.

9.- Περί Ανθρώπου Φύσεως - Αλκιβιάδης Α΄ .

10.- Περί Αρετής - Μένων.

11.- Περί Δικαίου - Πολιτεία.

12.- Περί Επιστήμης - Θεαίτητος.

13.- Περί Έρωτος - Φαίδρος.

14.- Περί Ηδονής - Φίληβος.

15.- Περί Ιδεών - Παρμενίδης.

16.- Περί Ιλιάδος - Ίων.

17.- Περί Νομοθεσίας - Νόμοι.

18.- Περί Νόμου - Μίνως.

19.- Περί Ονομάτων Ορθότητος - Κρατύλος.

20.- Περί Προσευχής - Αλκιβιάδης Β΄.

21.- Περί Ρητορικής - Γοργίας.

22.- Περί Σωφροσύνης - Χαρμίδης.

23.- Περί της Βασιλείας - Πολιτικός.

24.- Περί του Καλού - Ιππίας μείζων.

25.- Περί του Όντος - Σοφιστής.

26.- Περί του Οσίου - Ευθύφρων.

27.- Περί του Πρακτέου - Κρίτων.

28.- Περί του Ψεύδους - Ιππίας ελάσσων.

29.- Περί Φιλίας - Λύσις.

30.- Περί Φιλοσοφίας - Ερασταί.

31.- Περί Φιλοσοφίας - Θεάγης.

32.- Περί Φύσεως - Τίμαιος.

33.- Περί Ψυχής - Φαίδων.

34.- Προτρεπτικός - Κλειτοφών.

35.- Σοφισταί - Πρωταγόρας.

36.- Φιλοκερδής - Ίππαρχος.

Γιώργος Λαθύρης 

(Από την Εισαγωγή του βιβλίου "Οι Όροι του Σπευσίππου. Λεξικόν Εννοιών της Πλατωνικής Φιλοσοφίας"). 

πηγή