Οι Σύβιλλες και το Εξάγραμμο

Οράτε οπωσδήποτε κι εδώ

Στην αρχαιότητα με τη λέξη Σίβυλλα χαρακτηριζόταν η οποιαδήποτε γυναίκα με μαντική ικανότητα που προφήτευε αυθόρμητα (χωρίς να ερωτηθεί), όταν περιερχόταν σε έκσταση, μελλοντικά συμβάντα (συνήθως δυσάρεστα ή φοβερά). Αυτό συνέβαινε, όπως πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, γιατί δεχόταν την επίσκεψη ενός θεϊκού πνεύματος. Οι Σίβυλλες δεν είχαν σχέση εργασίας με κάποιο μαντείο.

Η ετυμολογία του ονόματος "Σίβυλλα" δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα. Στην αρχαιότητα πίστευαν, όπως μας πληροφορεί ο Χριστιανός Λατίνος συγγραφέας Λακτάντιος (4ος αι. μ.Χ.), ότι η λέξη ήταν σύνθετη, από τον δωρικό τύπο του ουσιαστικού "θεός" (σιός) και τον αιολικό τύπο του ουσιαστικού "βουλή" = θέληση (βόλλα). 

Σίβυλλα, σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, σήμαινε επομένως εκείνη που αποκαλύπτει τη θέληση του Θεού. Η ετυμολογία ωστόσο αυτή δεν φαίνεται πιθανή από τη νεότερη έρευνα.

Η κύρια διαφορά ανάμεσα στις Σίβυλλες και στις προφήτιδες των διάφορων μαντείων είναι ότι οι δεύτερες, όπως π.χ. η Πυθία στο Μαντείο των Δελφών, προφήτευαν μόνο απαντώντας σε καλώς καθορισμένα ερωτήματα, ενώ οι Σίβυλλες προφήτευαν χωρίς να δεχθούν προηγουμένως ερωτήσεις. Οι παραδόσεις για τις Σίβυλλες είναι αρχαιότατες. Φαίνεται ότι σχετικές παραδόσεις από τις χώρες της Μέσης Ανατολής πέρασαν στον ελληνικό χώρο μέσα από τη Μικρά Ασία σε εποχή που επικρατούσαν μυστικιστικές τάσεις και δεν είχε ακόμα γεννηθεί ο φιλοσοφικός στοχασμός στα παράλια της Ιωνίας. 

Η πίστη των αρχαίων λαών στην ευαίσθητη και διαισθητική φύση της γυναίκας συνετέλεσε ώστε πολλά αποφθέγματα σε τύπο χρησμού ή προφητείας να τα αποδίνουν σε μια Σίβυλλα και έτσι σιγά-σιγά εμπλουτίσθηκε η παράδοση. Πολλές φορές τους αποδίδονταν προφητείες επινοημένες μετά από μεγάλα γεγονότα, κι επειδή αυτό ήταν πολύ εντυπωσιακό, έκανε τον πολύ κόσμο να δίνει προσοχή στις προφητείες της Σίβυλλας. Την ευπιστία αυτή του λαού, όπως ήταν φυσικό, την εκμεταλλεύθηκαν κατά καιρούς και διάφορες πολιτικοθρησκευτικές προπαγάνδες. Δημιουργήθηκε έτσι μια πλούσια συλλογή από σιβυλλικούς χρησμούς, των οποίων η επίδραση στον λαό ήταν αισθητή μέχρι τον Μεσαίωνα.

Η κάθε Σίβυλλα πιστευόταν ότι είχε το προφητικό χάρισμα από τη γέννησή της. Τη θεωρούσαν μια ύπαρξη ανάμεσα στον θεό και στο άνθρωπο. Δεν ήταν βέβαια αθάνατη, αλλά η διάρκεια της ζωής της ξεπερνούσε κατά πολύ τον μέσο όρο ζωής του ανθρώπου. Και όπως ο χρησμοδότης θεός Απόλλων κρατούσε τη λύρα, έτσι και η Σίβυλλα κρατούσε ένα άλλο έγχορδο μουσικό όργανο, τη σαμβύκη (είδος τριγωνικής λύρας). Η επαφή της Σίβυλλας με το θείο προϋπέθετε την παρθενία της.

Η Πέτρα της Σίβυλλας, Αρχαιολογικός χώρος Δελφών. 

Σύμφωνα με την παράδοση, η Ηροφίλη έλεγε πάνω σε αυτή την πέτρα τους χρησμούς της όταν επισκεπτόταν τους Δελφούς.

Τα αρχαιότερα ελληνικά κείμενα κάνουν λόγο για μία και μοναδική Σίβυλλα. Γράφουν έτσι για τη Σίβυλλα, ως μία συγκεκριμένη μορφή, πρώτος ο Ηράκλειτος, ύστερα ο Ευριπίδης και ο Πλάτων. Ο πρώτος που κάνει λόγο για "Σίβυλλες" στον πληθυντικό είναι ο Αριστοτέλης. Ο Παυσανίας γράφει ότι η αρχαιότερη από όλες τις Σίβυλλες ήταν η Ηροφίλη, που έζησε πριν από τον Τρωικό Πόλεμο, κόρη του Δία και εγγονή του Ποσειδώνα. 

Νεότερή της ήταν μια άλλη Ηροφίλη, που κατοικούσε κοντά σε μια πηγή νερού στις Ερυθρές της Μικράς Ασίας (Ηράκλειτος, fr. 92). 

Οι μετά τον Αριστοτέλη πηγές αναφέρουν τρεις, 4 ή και 10 Σίβυλλες. Σύμφωνα με αρχαίους θρύλους, υπήρξαν συνολικά 12 Σίβυλλες σε όλη την αρχαιότητα. 

Από αυτές, οι πιο διάσημες ήταν:

Η Ιδαία Σίβυλλα ή Σίβυλλα της Μαρπησσού ή Ελλησποντία
Η Σαμία Σίβυλλα
Η Ερυθραία Σίβυλλα, η Ηροφίλη
Η Δελφική Σίβυλλα
Η Κυμαία Σίβυλλα, η Δημώ ή Δημοφίλη
Λιγότερο γνωστές Σίβυλλες ήταν:

Η Αιγυπτία Σίβυλλα
Η Θεσπρωτίς Σίβυλλα
Η Θετταλή Σίβυλλα, που ταυτίζεται με τη Μαντώ
Η Κιμμερία Σίβυλλα
Η Σίβυλλα της Κολοφώνας ή Λάμπουσα
Η Λιβυκή Σίβυλλα
Η Περσική Σίβυλλα
Η Ροδία Σίβυλλα
Η Σαρδιανή Σίβυλλα
Η Σικελή Σίβυλλα
Η Φρυγική Σίβυλλα
Η Χαλδαϊκή Σίβυλλα

Στην ύστερη αρχαιότητα προστέθηκαν άλλες δύο Σίβυλλες, η "Ιουδαία Σίβυλλα" και η "Βαβυλωνία Σίβυλλα". Η δεύτερη αναφέρεται και με το όνομα Σάββη, αλλά η Σάββη είχε επίσης εβραϊκή καταγωγή. 

Ακόμα και η Βασίλισσα του Σαβά έχει αναφερθεί ως Σίβυλλα. 

Από την Κυμαία Σίβυλλα (το όνομα αναφέρεται στην Κύμη της Καμπανίας στην Ιταλία) είχε αγοράσει ο βασιλιάς των Ρωμαίων Ταρκύνιος τα βιβλία των "σιβυλλικών χρησμών", τα οποία φυλάγονταν στη Ρώμη και συγκεκριμένα στον ναό του Δία στο Καπιτώλιο. 

Αυτά τα βιβλία, εκ των οποίων μόνο κάποια αποσπάσματα έχουν διασωθεί, δεν πρέπει να συγχέονται με τους "Σιβυλλικούς Χρησμούς", 12 βιβλία με προφητείες που εικάζεται ότι έχουν συγγραφεί σε ιουδαιοχριστιανικό περιβάλλον.

Η δυτική χριστιανική τέχνη εμπνεύσθηκε πολλές φορές από τις Σίβυλλες, στις οποίες αποδινόταν συμβολικός χαρακτήρας. Ο Μιχαήλ Άγγελος στις γνωστές τοιχογραφίες του της Καπέλα Σιξτίνα, στο Βατικανό, έχει ζωγραφίσει 5 Σίβυλλες, την καθεμιά με διαφορετική μορφή και σε διαφορετική στάση, που θεωρούνται από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του. 4 Σίβυλλες ζωγράφισε και ο Ραφαήλ στις τοιχογραφίες στον ναό της Παναγίας της Ειρήνης στη Ρώμη.

Οι Σίβυλλες του Μιχαήλ Άγγελου

Το άγαλμα της Σίβυλλας της Λιβύης και το ΕξάγραμμοΗ Σίβυλλα της Λιβύης, η Φημονόη, κόρη του Δία και της Λάμιας. Θεωρείται ότι έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στη Σάμο και ότι το όνομα Σίβυλλα της δόθηκε από τους Λίβυους.

Το άγαλμα της Σίβυλλας της Λιβύης του William Westmore Story (1868). Αξιοπρόσεκτο το κόσμημα στο λαιμό της με το εξάγραμμο.

Μισή θεά μισή θνητή γεννήθηκα

από νύμφη αθάνατη και πατέρα σιτοφάγο.

(Παυσανίας)

Το Εξάγραμμο αντιπροσωπεύει την φόρμουλα και την επίτευξη του 'Μεγάλου Έργου' στον υλικό και τον πνευματικό κόσμο. 

Αποτελείται από τα σύμβολα της Φωτιάς και του Νερού και ταυτίζεται με το σύμβολο του Ρόδου και του Σταυρού, του Ήλιου και της Σελήνης ενωμένους καθώς και του Σταυρού μέσα στον Κύκλο. 

Αντιπροσωπεύει την ένωση των δυο αντιθέτων στην Φύση, αρσενικό – θηλυκό, φως – σκοτάδι, ενεργητικό – παθητικό.

Το σύμβολο αυτό στην ταντρική παράδοση ορίζεται ως εξής: Το "ορθό" τρίγωνο αντιπροσωπεύει το λίνγκαμ, ενώ το τρίγωνο που δείχνει προς τα κάτω το γιόνι. Όταν τα δυο τρίγωνα διαπλέκονται, έχουμε την ένωση των ενεργητικών ενεργειών με τις παθητικές, επομένως μέσω της σεξουαλικής ένωσης έχουμε την αρμονία και την ισορροπία του Σύμπαντος.

Το Εξάγραμμο "υιοθετήθηκε" στη συνέχεια από τον Ιουδαϊσμό (το αστέρι του Δαυϊδ), την Καμπάλλα, τον Τεκτονισμό (το σύμβολο του γνώμονα και του διαβήτη είναι μια κεκαλυμμένη εκδοχή του σχήματος του Εξαγράμμου), αλλά και τον Νεοπαγανισμό (Wicca).

Στο Εξάγραμμο δεν περιέχονται μόνο τα στοιχεία της Φωτιάς και του Νερού. Αν συγχωνεύσουμε αυτά τα δυο τρίγωνα, δημιουργούνται επίσης και τα σύμβολα των στοιχείων του Αέρα και της Γης, τα οποία είναι ίδια με τα σύμβολα των στοιχείων της Φωτιάς και του Νερού, αλλά με μια οριζόντια γραμμή μέσα τους. 

Επομένως, πρόκειται για μια απεικόνιση των 4 στοιχείων της Φύσης.

Όπως αναφέρθηκε, το Εξάγραμμο αντιπροσωπεύει την φόρμουλα και την επίτευξη του Μεγάλου Έργου στον υλικό και τον πνευματικό κόσμο. Απεικονίζει την τέλεια ισορροπία και αρμονία της ανθρώπινης και της θείας θέλησης. 

Στην Αλχημεία είναι ένα γεωμετρικό σύμβολο της Φιλοσοφικής Λίθου, της ένωσης του Ήλιου με την Σελήνη, αυτό που αποκαλείται "το Μυστήριο των Μυστηρίων" και το "Μυστικό των Μυστικών".

πηγή-knight-of-creation (προσαρμογή)