Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, η λέξη Στάδιο αναφέρεται σε μέτρηση της απόστασης. Στάδιο ήταν επίσης και το οικοδόμημα όπου οι θεατές παρακολούθησαν εκδηλώσεις αθλητικών κυρίως γεγονότων (Αγώνες) στενά συνδεδεμένες με τη θρησκεία.
Οι Αγώνες διοργανώνονταν κάθε δύο ή τέσσερα χρόνια προς τιμή μιας συγκεκριμένης θεότητας ή ημίθεου, όπως ο Δίας στην Ολυμπία , ο Απόλλων στους Δελφούς , ο Ποσειδώνας στα Ίσθμια και ο Οφέλτης στη Νεμέα. Αυτοί αποτελούσαν τους τέσσερις μεγάλους Πανελλήνιους Αγώνες.
Ωστόσο, και σε άλλες περιοχές στην Ελλάδα φιλοξενούνταν επίσης τακτικά αθλητικοί αγώνες. Αρχικά, τα στάδια ήταν απλά, μερικές φορές χτισμένα κοντά σε πρανή λόφων για να έχουν μια σαφή εικόνα των γεγονότων οι θεατές . Ωστόσο, από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. προστέθηκαν αρχικά τεχνητά αναχώματα (πρανή) και αργότερα προστίθεται εδώλια (καθίσματα) από πέτρα ή μάρμαρο.
Σήμερα χάρη στην αρχαιολογική σκαπάνη μπορούμε να θαυμάσουμε ορισμένα από αυτά τα μεγαλόπρεπη Στάδια που συνέδεσαν την ύπαρξη τους με τα λαμπρά αθλητικά γεγονότα της αρχαιότητας:
Αρχαίο στάδιο Ολυμπίας
Το στάδιο της Ολυμπίας είναι ο χώρος όπου τελούνταν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες, αλλά και τα Ηραία, αγώνες γυναικών προς τιμήν της Ήρας.
Αν και οι αγώνες ιστορικά ξεκίνησαν το 776 π.Χ το στάδιο απέκτησε τις σημερινές του διαστάσεις κατά τον 4ο αιώνα π.Χ λόγω της αυξητικής τάσης της εμβέλειας των αγώνων που συνεχώς συγκέντρωναν περισσότερους αθλητές αλλά και θεατές. Έτσι έφτασε να διαθέτει ένα στίβο με μήκος 212,54 μ. και πλάτος 30 μ.
Η απόσταση ανάμεσα στις δύο λίθινες βαλβίδες, που σηματοδοτούν τις αφέσεις, είναι 192,27 μ., δηλαδή ένα ολυμπιακό στάδιο.
Υπολογίζεται ότι το στάδιο χωρούσε περίπου 45.000 θεατές, ωστόσο δεν απέκτησε ποτέ λίθινα καθίσματα και οι θεατές κάθονταν κατά γης. Ελάχιστα λίθινα καθίσματα υπήρχαν μόνο για τους επισήμους
H μνημειακή είσοδος του σταδίου
Στα τέλη του 3ου αι. π.Χ. κατασκευάσθηκε η μνημειακή είσοδος του σταδίου, η λεγόμενη Κρυπτή, μία λίθινη καμαροσκεπής στοά μήκους 32 μ., από την οποία έμπαιναν στο στάδιο οι αθλητές.
Το στάδιο ήταν σε χρήση μέχρι και το 393 μ.Χ., όποτε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος εξέδωσε απαγόρευση τέλεσης των αγώνων ως παγανιστικούς.
Η πλήρης αποκάλυψη του μνημείου από την αρχαιολογική σκαπάνη έγινε την περίοδο 1952-1966 .
Αρχαίο στάδιο Δελφών
Το στάδιο είναι στενά δεμένο με την ιστορία των πανελλήνιων Πυθικών αγώνων, αφού εδώ διεξάγονταν τα αθλητικά αγωνίσματα. Η αρχική διαμόρφωσή του χρονολογείται στον 5ο αι. π.Χ., όπως μαρτυρεί η επιγραφή που βρέθηκε εντοιχισμένη στο νότιο αναλημματικό τοίχο του.
Στην πρώιμη μορφή του οι θεατές θα ήταν καθισμένοι στο έδαφος ή σε ξύλινα εδώλια. Μνημειώδη λίθινα εδώλια απέκτησε μόλις το 2ο αι. μ.Χ., χάρη σε δωρεά του πλούσιου Αθηναίου Ηρώδη Αττικού, ο οποίος παρήγγειλε για την κατασκευή τους ασβεστόλιθο Παρνασσού.
Τότε διαμορφώθηκε και η μνημειώδης τοξωτή θριαμβική είσοδος, η μοναδική σε αρχαίο στάδιο στην Ελλάδα.
Τα ερείπια της τοξωτής εισόδου του Σταδίου.
Το μήκος του στίβου είναι 177,55 μ., ενώ το πλάτος του είναι 25,50 μ.
Το στάδιο είναι κατασκευασμένο στη φυσική πλαγιά. Η βόρεια πλευρά του είναι φυσικά διαμορφωμένη, ενώ η νότια σχηματιζόταν με τεχνητή επίχωση, την οποία συγκρατούσε αναλημματικός τοίχος.
Τα εδώλια της βόρειας πλευράς, εκτείνονται σε 12 σειρές, ενώ της νότιας πλευράς μόνο σε 6 σειρές, λόγω της μεγάλης κλίσης του εδάφους. Υπολογίζεται ότι σε αυτή τη μορφή του το στάδιο είχε χωρητικότητα 5.000 θεατών.
Αρχαίο στάδιο Νεμέας
Στο Στάδιο κάθε δύο χρόνια γίνονταν οι πανελλήνιοι αγώνες Νέμεα ή Νέμεια προς τιμήν του Οφέλτη, γιου του βασιλιά της Νεμέας Λυκούργου . Οι αγώνες αυτοί καθιερώθηκαν το 573 π.Χ.
Το Στάδιο κατασκευάσθηκε στην σημερινή του μορφή στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ
Υπολογίζεται δε ότι χωρούσε περίπου 35.000- 40.000 θεατές.
Ο στίβος του, συνολικού μήκους 178 μ., πλαισιωνόταν από λίθινο αγωγό με λίθινες λεκάνες κατά διαστήματα για συγκέντρωση πόσιμου νερού. Στη νότια πλευρά του υπάρχει η λίθινη αφετηρία.
Οι αθλητές και οι κριτές εισέρχονταν στο Στάδιο από την μνημειώδη θολωτή στοά.
Η μνημειώδη θολωτή στοά του Σταδίου.
Οι θεατές κάθονταν σε πρόχειρα βαθμιδωτά επίπεδα, λαξευμένα στο μαλακό πέτρωμα, ενώ λίθινα καθίσματα βρίσκονται σε δύο ή τρεις σειρές μεταξύ αφετηρίας και στοάς.
Γύρω στο 270 π.Χ., οι αγώνες μεταφέρθηκαν στο Άργος, παρόλο που ο Άρατος ο Σικυώνιος το 235 π.Χ. επιχείρησε την επιστροφή των αγώνων στη Νεμέα. Μετά από ένα διάστημα, κατά το οποίο γίνονταν εναλλάξ στη Νεμέα και στο Άργος, οι αγώνες σύντομα μεταφέρθηκαν οριστικά στο Άργος.
Το Στάδιο ανεσκάφη κατά τα έτη 1974-81 από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών.
Αρχαίο στάδιο Επιδαύρου
Στο Στάδιο του Ιερού του Ασκληπιείου της Επιδαύρου, τελούνταν οι αθλητικοί αγώνες προς τιμήν του Ασκληπιού.
Η πρωιμότερη φάση κατασκευής του οικοδομήματος χρονολογείται στον πρώιμο 5ο αιώνα π. Χ. Το Στάδιο διαμορφώθηκε αρχικά σε μια φυσική κοιλότητα του εδάφους. Από αυτή τη φάση σώζονται καθίσματα από πηλό και μικρούς λίθους, τα οποία εντοπίστηκαν κάτω από τα μεταγενέστερα λίθινα εδώλια. Τα λίθινα εδώλια, που κάλυπταν μόνο το κεντρικό τμήμα των πρανών, άρχισαν να τοποθετούνται από τον 3ο αιώνα π.Χ.
Κοντινή άποψη των αναστηλωμένων λίθινων εδωλίων του Σταδίου.
Ο στίβος για τους αγώνες δρόμου είχε 181.30 μήκος και 21,50 μ. πλάτος. Για τους αγώνες της πάλης, της πυγμαχίας και του άλματος προοριζόταν ο χώρος πίσω από τη γραμμή εκκίνησης / τερματισμού, μήκους περ. 15μ. Στη βόρεια πλευρά του Σταδίου υπήρχε υπόγεια θολωτή δίοδος, η οποία συνέδεε το στίβο με την παλαίστρα, όπου προπονούνταν οι αθλητές πριν τους αγώνες. Από τη θολωτή δίοδο εισέρχονταν εντυπωσιακά οι αθλητές στον στίβο.
Ο Πίνδαρος αναφέρει την τέλεση γυμνικών αγώνων στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου ήδη από τον πρώιμο 5ο αιώνα. Αθλητικοί αγώνες αλλά και αγώνες ραψωδίας, μουσικής και δράματος αποτελούσαν τμήμα του τελετουργικού που ελάμβανε χώρα κατά τη διάρκεια της γιορτής προς τιμήν του Ασκληπιού που διοργανωνόταν κάθε 4 χρόνια, των Μεγάλων Ασκληπιείων.
Αρχαίο στάδιο Μεσσήνης
Η αρχική κατασκευή του Σταδίου χρονολογείται από επιγραφικά ευρήματα στον 3ο αι. π.Χ. Στα χρόνια του Παυσανία (β΄ μισό του 2ου αι. μ.Χ.) διατηρούσε ακόμη στοιχεία της αρχιτεκτονικής μορφής του των Ελληνιστικών χρόνων, καθώς και τον γλυπτικό του διάκοσμο.
Στο Στάδιο τελούνταν, πιθανότατα, γυμνικοί αγώνες (παίδων και εφήβων) προς τιμήν του Ασκληπιού (Ασκληπιεία) και του Διός Ιθωμάτα (Ιθωμαία), και αργότερα προς τιμήν του Αυγούστου και της Ρώμης (Ρωμαία ή Καισάρεια).
Το πεταλόσχημο βόρειο τμήμα του σταδίου (σφενδόνη), κατασκευασμένο από ντόπιο ασβεστόλιθο, καταλαμβάνεται από 19 σειρές λίθινων καθισμάτων (εδώλια) ,τα οποία έχουν χωρητικότητα 8000 έως 10000 θεατές, και περιβάλλεται από δωρικές στοές. Στο νότιο τμήμα του τα πρανή είναι διαμορφωμένα από απλό χώμα.
Οι κίονες από τις δωρικές στοές που περιβάλλουν το Στάδιο
Ο στίβος του Σταδίου, έχει μήκος 180 μ.περίπου.
Την ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο προστέθηκε στο νότιο μέρος καμπύλος τοίχος. Τότε ο στίβος μετατράπηκε σε ελλειψοειδή αρένα για μονομαχίες και θηριομαχίες (τέλη 3ου και 4ος αι. μ. Χ.).
Ενα χαμηλό στηθαίο και μεταλλικό κιγκλίδωμα έφραξαν το κάτω διάζωμα του πετάλου, για να προστατεύονται οι θεατές από τα όπλα των μονομάχων και από τα άγρια θηρία. Την εποχή αυτή δε χρησιμοποιούνταν πλέον τα χωμάτινα πρανή του Σταδίου.
Αρχαίο στάδιο Ρόδου
Στο Στάδιο τελούνταν τα «Μικρά Αλίεια» και τα «Μεγάλα Αλίεια», μεγάλοι αθλητικοί αγώνες προς τιμήν του θεού Ήλιου - Απόλλων, του πολιούχου του νησιού.
Τα «Μικρά Αλίεια» εορτάζονταν ετησίως ενώ τα «Μεγάλα Αλίεια» κάθε 4 χρόνια και τελούνταν συνεχώς από το 300 π.χ. ως το 300 μ.χ. Οι εορτές περιελάμβαναν αθλητικούς, μουσικούς και ιππικούς αγώνες με τη συμμετοχή και γυναικών. Το έπαθλο για τους νικητές των «Μεγάλων Αλιείων» ήταν ένα στεφάνι από φύλλα λεύκης.
Το αρχαίο Στάδιο περιτριγυρισμένο από δέντρα.
Η πρώτη οικοδομική φάση του Σταδίου της Ρόδου έγινε τον 4ο αι.π.Χ.. Η δεύτερη οικοδομική φάση έγινε το 227 π.Χ., έπειτα από τον μεγάλο σεισμό και η τρίτη τοποθετείται στον 2ο αι. μ.Χ., στην ρωμαϊκή περίοδο. Σήμερα το Στάδιο διατηρεί σχεδόν ακέραια τα λίθινα εδώλια του μετά από την ανακατασκευή που του έγινε.
Οι διαστάσεις του Στάδιου είναι 210 μ μήκος και 35 μ. πλάτος.
ΠΗΓΕΣ :
http://el.wikipedia.org/
www.golden-greece.gr
http://www.lhepka.gr/
odysseus.culture.gr
Επιμέλεια Διόνυσος.
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου