ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΡΙΕΡΓΑ... ΟΜΩΣ ΑΛΗΘΙΝΑ!

Δημητρίου Κ. Περδετζόγλου

Δρ Φαρμακοποιού

1

 Ένας από τους επιφανέστερους Έλληνες Αστρονόμους είναι ο Αυτόλυκος ο Πιττανεύς.  Δύο από τα έργα του, που σώθηκαν σε ελληνική αραβική και λατινική έκδοση, είναι τα παλαιότερα αστρονομικά συγγράμματα που υπάρχουν.

  Ο Αυτόλυκος μέτρησε επ’ ακριβώς, (άγνωστη μέχρι σήμερα η μέθοδος που ακολούθησε), τον όγκο της Γης και της Σελήνης, καθώς και την απόσταση που τις χωρίζει! Επί πλέον υποστήριζε ότι στην ΑΘΕΑΤΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΟΡΟΣΕΙΡΑ!!!

Οι ισχυρισμοί του Αυτόλυκου αποδίδονταν, ως δημιούργημα της οργιάζουσας φαντασίας του, ώσπου ο Γαλιλαίος (1564 – 1642), παρατηρώντας με το τηλεσκόπιό του την Σελήνη, διαπίστωσε ότι η επιφάνειά της, όντως είναι γεμάτη από βουνά και κοιλάδες. Αυτή ήταν η πρώτη επιβεβαίωση του Αυτόλυκου, έστω και καθυστερημένα.

Όταν, μάλιστα, αιώνες αργότερα οι Αμερικανοί αστροναύτες πέρασαν στην αθέατη πλευρά της Σελήνης, πράγματι, διαπίστωσαν την ύπαρξη εκείνης της μεγάλης οροσειράς. Σήμερα η οροσειρά αυτή ονομάζεται «Autolycus», από το όνομα του πρώτου ανθρώπου που την ανέφερε.  Όμως, και μόνο η αναφορά του Αυτόλυκου στην αθέατη πλευρά της Σελήνης και στην ύπαρξη της άγνωστης οροσειράς, θέτει πολλά ερωτηματικά.

•     Με ποίο τρόπο ο Έλληνας αστρονόμος διαπίστωσε την ύπαρξή της;

•     Πως έκανε παρατηρήσεις στην αθέατη πλευρά της Σελήνης;

•     Πως μπόρεσε να δει μια οροσειρά, που όχι μόνο είναι αόρατη δια γυμνού οφθαλμού, αλλά ταυτόχρονα βρίσκεται στην περιοχή εκείνη που είναι μονίμως στην πίσω πλευρά της Σελήνης; Ακόμα κι αν κάποιος διαθέτει το τελειότερο τηλεσκόπιο και πάλι θα ήταν αδύνατον να έχει οπτική επαφή με την πίσω πλευρά της Σελήνης.

   Ο Αυτόλυκος ο Πιτταναίος ή Πιττανεύς (περ. 360 π.Χ. – περ. 290 π.Χ.) ήταν ένας αρχαίος Έλληνας αστρονόμος, μαθηματικός και γεωγράφος.

«Αυτόλυκος» σημαίνει «αυτόφωτος», αυτός που έχει το δικό του φως.

     Ο Αυτόλυκος γεννήθηκε στην Πιττάνη της Αιολίδας, στη Μικρά Ασία. Δεν είναι γνωστό τίποτα από τη ζωή του. Τα έργα του φαίνεται ότι γράφτηκαν ή τουλάχιστον ολοκληρώθηκαν στην Αθήνα, ανάμεσα στα έτη 335 π.Χ. και 300 π.Χ.. Τα σωζόμενα έργα του Αυτολύκου περιλαμβάνουν ένα βιβλίο για τις σφαίρες, το «Περί της κινουμένης σφαίρας», που περιλαμβάνει δώδεκα ζητήματα περί σφαιρικής αστρονομίας και ειδικότερα περί της όψης του ουρανού και της θέσεως των περί  αυτόν κύκλων συναρτήσει του γεωγραφικού πλάτους του τόπου παρατήρησης και έτερο "Περί ανατολών και δύσεων των ουράνιων σωμάτων", που διαιρείται σε δύο μέρη. Στο πρώτο περιλαμβάνει δεκατρείς αστρονομικές προτάσεις, ενώ το δεύτερο αναφέρεται στη διαίρεση του ζωδιακού κύκλου σε δωδεκατημόρια. Το «Περί της κινουμένης σφαίρας» θεωρείται η αρχαιότερη μαθηματική πραγματεία που σώζεται στο σύνολό της.

        Ο Αυτόλυκος γεννήθηκε στην Πιττάνη της Αιολίδας, στη Μικρά Ασία. Δεν είναι γνωστό τίποτα από τη ζωή του. Τα έργα του φαίνεται ότι γράφτηκαν ή τουλάχιστον ολοκληρώθηκαν στην Αθήνα, ανάμεσα στα έτη 335 π.Χ. και 300 π.Χ.. Τα σωζόμενα έργα του Αυτολύκου περιλαμβάνουν ένα βιβλίο για τις σφαίρες, το «Περί της κινουμένης σφαίρας», που περιλαμβάνει δώδεκα ζητήματα περί σφαιρικής αστρονομίας και ειδικότερα περί της όψης του ουρανού και της θέσεως των περί  αυτόν κύκλων συναρτήσει του γεωγραφικού πλάτους του τόπου παρατήρησης και έτερο "Περί ανατολών και δύσεων των ουράνιων σωμάτων", που διαιρείται σε δύο μέρη. Στο πρώτο περιλαμβάνει δεκατρείς αστρονομικές προτάσεις, ενώ το δεύτερο αναφέρεται στη διαίρεση του ζωδιακού κύκλου σε δωδεκατημόρια. Το «Περί της κινουμένης σφαίρας» θεωρείται η αρχαιότερη μαθηματική πραγματεία που σώζεται στο σύνολό της.

    Ο Ευκλείδης αναφέρεται σε εργασίες του Αυτολύκου. Ο Αυτόλυκος υπήρξε δάσκαλος του Αρκεσιλάου. Ο Διογένης ο Λαέρτιος γράφει ότι ο Αρκεσίλαος συνοδεύθηκε από τον δάσκαλό του Αυτόλυκο σε ένα ταξίδι στις Σάρδεις. Ο Φραγκίσκος Μαυρόλυκος μετέφρασε τα σωζόμενα έργα του Αυτολύκου τον 16ο αιώνα. Οι αστρονομικοί όροι «ακρονύκτιος» και «κοσμική ανατολή των αστέρων», εισάχθηκαν από τον Αυτόλυκο.

    Στη Γεωμετρία, ο Αυτόλυκος μελέτησε τα χαρακτηριστικά και την κίνηση μιας σφαίρας στο ομώνυμο έργο του. Ο Θεοδόσιος της Βιθυνίας βασίσθηκε για το έργο του «Σφαιρικά» στην εργασία του Αυτολύκου. Ο Αυτόλυκος μελέτησε ακόμη τη σχέση ανάμεσα στην ανατολή και στη δύση των ουράνιων σωμάτων και έγραψε ότι «κάθε αστέρας που ανατέλλει και δύει, πάντα ανατέλλει και δύει στα ίδια σημεία στον ορίζοντα».

   Προς τιμή του Αυτολύκου, φέρει το όνομά του, ο ένας από τους τρεις μεγάλους κρατήρες στο βόρειο ημισφαίριο της Σελήνης, πάνω από τα σεληνιακά Απέννινα όρη, στη Θάλασσα των Βροχών. Η περιγραφείσα απο τον Αυτόλυκο οροσειρά, στην αθέατη (far side, dark side) πλευρά της σελήνης, έχει ύψος 6.500 m περισσότερο, απο την υψηλότερη κορυφή του  Mons Huygens (4,7 Km ύψος) της μεγαλύτερης οροσειράς Montes Apenninus, της ορατής (near side) πλευράς της σελήνης.

ΠΗΓΗ:
-el.wikipedia.org
-NASA

==============================================

2

    Στο Έργο του Πλάτωνος, «Φαίδων» ή «Περί Ψυχής» (110b, 6-7) «ακούμε» τον Σωκράτη να περιγράφει τον Πλανήτη Γη, όπως ακριβώς τον γνωρίζουμε σήμερα μέσα από τις κάμερες της σύγχρονης τεχνολογίας. Λέει ο Σωκράτης: Λέγεται λοιπόν ότι η Γη είναι, αν την έβλεπε κανείς από ψηλά, σαν τις σφαίρες (σφαίρες επίσκυρου, δηλ. μπάλες ποδοσφαίρου) εκείνες που είναι καμωμένες από δώδεκα κομμάτια διαφορετικά δέρματα. 

Δηλαδή είναι πολύχρωμη σφαίρα και τα μέρη της ξεχωρίζουν από τα χρώματα που έχει το καθένα, και τα χρώματα που χρησιμοποιούν οι ζωγράφοι μας εδώ, δεν είναι παρά απομιμήσεις εκείνων των χρωμάτων. Από κει λοιπόν βλέπουμε ότι η γη είναι χρωματισμένη απ αυτά τα χρώματα, που είναι πιο λαμπερά και καθαρά από τα εδώ. Οι κοιλότητες παίρνουν μια απόχρωση λαμπρή μέσα στην ποικιλία των άλλων χρωμάτων ώστε να δίνει εντύπωση ενιαίας εικόνας πολύχρωμης. Αυτή λοιπόν η γη είναι στολισμένη με διάφορα πετράδια και ωραία χρώματα, και ακόμα με χρυσάφι ασήμι και άλλα παρόμοια ώστε να είναι απόλαυση για καλότυχους θεατές. 

Δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε, πως ο Σωκράτης γνώριζε όλες αυτές τις λεπτομέρειες. Το βέβαιο είναι ότι για να κάνει κάποιος μια τέτοια περιγραφή, δυο ερμηνείες υπάρχουν. Ή να έχει προσωπική εμπειρία, ή να είναι περιγραφή εμπειρίας κάποιου άλλου…

ΚΕΙΜΕΝΟ

[110b] έγεται τοίνυν, ἔφη, ὦ ἑταῖρε, πρῶτον μὲν εἶναι τοιαύτη

ἡ γῆ αὐτὴ ἰδεῖν, εἴ τις ἄνωθεν θεῷτο, ὥσπερ αἱ δωδεκάσκυ-τοι σφαῖραι, ποικίλη, χρώμασιν διειλημμένη, ὧν καὶ τὰἐνθάδε εἶναι χρώματα ὥσπερ δείγματα, οἷς δὴ οἱ γραφῆς

[110 [110c] καταχρῶνται. ἐκεῖ δὲ πᾶσαν τὴν γῆν ἐκ τοιούτων εἶναι, καὶ πολὺ ἔτι ἐκ λαμπροτέρων καὶ καθαρωτέρων ἢ τούτων∙ τὴν

μ μὲν γὰρ ἁλουργῆ εἶναι [καὶ] θαυμαστὴν τὸ κάλλος, τὴν δὲ χρυσοειδῆ, τὴν δὲ ὅση λευκὴ γύψου ἢ χιόνος λευκοτέραν,καὶ ἐκ τῶν ἄλλων χρωμάτων συγκειμένην ὡσαύτως, καὶ ἔτι

πλειόνων καὶ καλλιόνων ἢ ὅσα ἡμεῖς ἑωράκαμεν. καὶ γὰρ

α αὐτὰ ταῦτα τὰ κοῖλα αὐτῆς, ὕδατός τε καὶ ἀέρος ἔκπλεα

[110 [110d] ὄντα, χρώματός τι εἶδος παρέχεσθαι στίλβοντα ἐν τῇ τῶν

ἄλλων χρωμάτων ποικιλίᾳ, ὥστε ἕν τι αὐτῆς εἶδος συνεχὲς

ποικίλον ποικίλον φαντάζεσθαι.

Ο ισχυρισμός αυτός του Σωκράτη, μέχρι πρόσφατα, προβλημάτιζε τους μελετητές των πλατωνικών έργων, αφού ναι μεν γνωρίζουμε πλέον το σφαιρικό σχήμα της Γης, όμως το ότι η γήινη σφαίρα είναι και «δωδεκάσκυτος»; Μεταγενέστερα διαπιστώθηκε, ότι ο γήινος φλοιός «επιπλέει» πάνω σε δώδεκα μεγάλες τεκτονικές πλάκες, αποτέλεσμα των οποίων είναι οι σεισμοί. 

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Λέγεται λοιπόν, ω συνομιλητή, πως η γη είναι, αν την έβλεπε 

κανείς από ψηλά, σαν τις σφαίρες (μπάλες ποδοσφαίρου)* 

που είναι από δώδεκα κομμάτια διαφορετικού δέρματος . 

Δηλαδή είναι πολύχρωμη σφαίρα και τα μέρη της ξεχωρίζουν 

από τα χρώματα που έχει το καθένα, ενώ τα χρώματα που

χρησιμοποιούν οι ζωγράφοι μας εδώ,δεν είναι παρά απομιμήσεις 

εκείνων των χρωμάτων.

Εκεί λοιπόν όλη η γη είναι χρωματισμένη απ' αυτά τα χρώματα,

που είναι πιο λαμπεράκαι καθαρά από τα εδώ. Κάποιο μέρος της είναι πορφυρό και καταπληκτικό στηνομορφιά, ένω άλλο χρυσωπό, άλλο λευκότερο από το γύψο και το χιόνι, και έτσι είναι χρωματισμένη και με τα άλλα χρώματα, και ακόμα περισσότερα, και ωραιότερα από όσα εμείς έχουμε δει. 

Γιατί ακόμα και οι κοιλότητες της που είναι γεμάτες αέρα και νερό, παίρνουν μια απόχρωση λαμπερή μέσα στην ποικιλία των άλλων χρωμάτων, ώστε να δίνει την εντύπωση μιας ενιαίας εικόνας πολύχρωμης.

* Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε το Επίσκυρον, παιχνίδι με σφαίρες (δηλαδή με μπάλες) περίπου ίδιο με το σημερινό ποδόσφαιρο

Δηλαδή, παραπάνω ο Πλάτων αναφέρει ότι ο Σωκράτης έλεγε «αν κάποιος έβλεπε τη Γη από ψηλά, θα διαπίστωνε ότι μοιάζει με τις μπάλες που έχουν φτιαχτεί από δώδεκα χρωματιστά είδη δέρματος».

Η λιθόσφαιρα (το εξωτερικό τμήμα του στερεού φλοιού της Γης) χωρίζεται σε μικρό αριθμό πλακών που "επιπλέουν" και κινούνται ανεξάρτητα πάνω στο μανδύα της γης.

Οι πλάκες αυτές ονομάζονται τεκτονικές πλάκες. Tο μεγαλύτερο μέρος της σεισμικής δραστηριότητας της Γης συμβαίνει στα όρια αυτών των πλακών.

Η εξωτερική λιθόσφαιρα συντίθεται από δώδεκα μεγάλες τεκτονικές πλάκες (και αρκετές μικρότερες). 

Διπλό "κλίκ" επι της εικόνας, για μεγέθυνση

πηγή (άνευ επεξεργασίας)

                  ΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΣΗΜΕΡΑ 
12 ΜΕΓΑΛΕΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ

==============================================

 3 

Η ΠΡΩΤΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΒΑΡΥΤΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΝΕΥΤΩΝΑ !

             Έργο ΠΛΑΤΩΝΟΣ «ΦΑΙΔΩΝ» ή περί ψυχής (109a)

 Αρχαίο κείμενο:

Πέπεισμαι τοίνυν, ἦ δ' ὅς, ἐγὼ ὡς πρῶτον μέν, 
εἰ ἔστιν ἐν μέσῳ τῷ οὐρανῷ περιφερὴς οὖσα, μηδὲν αὐτῇ δεῖν μήτε ἀέρος πρὸς τὸ μὴ πεσεῖν μήτε 
ἄλλης ἀνάγκης μηδεμιᾶς τοιαύτης, ἀλλὰ ἱκανὴν εἶναι αὐτὴν ἴσχειν 
τὴν ὁμοιότητα τοῦ οὐρανοῦ αὐτοῦ ἑαυτῷ πάντῃ καὶ τῆς γῆς αὐτῆς τὴν ἰσορροπίαν. 
ἰσόρροπον γὰρ πρᾶγμα ὁμοίου τινὸς ἐν μέσῳ τεθὲν οὐχ ἕξει μᾶλλον οὐδ' ἧττον οὐδαμόσε κλιθῆναι, 
ὁμοίως δ' ἔχον ἀκλινὲς μενεῖ.πρῶτον μὲν τοίνυν, ἦ δ' ὅς, τοῦτο πέπεισμαι.

Μετάφραση:

Εχω πεισθεί λοιπόν , ότι η γη είναι σφαιρική και δεν έχει ανάγκη ούτε αέρος ούτε άλλου στηρίγματος δια να μην πέσει. Αλλά αρκεί δια να συγκρατείται η ομοιογένεια του ουρανού αυτού, προς εαυτόν σε όλα τα σημεία και η ισορροπία αυτής της ίδιας της γης,επειδή κάθε πράγμα που ισορροπεί εντός ομοιογενούς περιβάλλοντος που και αυτότελεί εν ισορροπία δεν μπορεί να κλίνει προς καμία πλευρά και θα παραμείνει ακλινές, δηλ. αμετακίνητο.

(Νευτώνειος Νόμος βαρύτητος: F=G*m1m2/r^2)