Η κβαντική περιγραφή του κόσμου και η διαμάχη υλισμού και ιδεαλισμού - Β΄ Μέρος: Η Ιδεαλιστική Δυναμική

Το Α' μέρος, εδώ

Οι δύο αυτές βασικές φιλοσοφικές σχολές, ο Ιδεαλισμός και ο Υλισμός, αποτελούν θεωρητική μεταφυσική βάση για την ανάπτυξη πολιτικών πεποιθήσεων (θεωριών) καθώς και απόψεων γύρω από την ανθρώπινη υπόσταση και τη σχέση της με το Θεό.

Ο Hegel (Έγγελος) για παράδειγμα ως Ιδεαλιστής φιλόσοφος και υποστηρικτής της πνευματοκρατικής θεώρησης του κόσμου εκκινώντας από την ευαγγελική ρήση: "Και ο Λόγος σάρξ εγένετο" και στηριζόμενος στους Αρχαίους Έλληνες Ιδεαλιστές φιλοσόφους, Πλάτωνα και Αριστοτέλη, κατέληξε στην εξής θεώρηση:

Η Ιδέα (Λόγος, Θείο Πνεύμα) ως πρωταρχική αυθύπαρκτη "καθαρή" πνευματική οντότητα μετασχηματίζεται σε υλική φύση και κατά αυτήν την έννοια δημιουργεί το Σύμπαν. Στη συνέχεια από την σύνθεση των δύο αυτών αντίθετων οντολογικών πόλων, Θείου Πνεύματος (Ιδέα) και Υλικού Σύμπαντος, δημιουργείται η νοήμων ύλη και μέσω αυτής εκδηλώνεται η ανθρώπινη νόηση ως έμμεση εκδήλωση του απολύτως "καθαρού" (άνευ ύλης) Θείου Πνεύματος (Ιδέα, Λόγος).

Στή συνέχεια η ανθρώπινη νόηση εκφράζεται μέσω της Φιλοσοφίας, της Επιστήμης καθώς και της Τέχνης. Ο Hegel θέτει ως πρωταρχικό Λογικό και Οντολογικό Νόμο, ο οποίος παράγεται από τον Θεό (Λόγος), αλλά και διέπει την ανωτέρω περιγραφείσα δημιουργική διαδικασία, το Λογικό και Οντολογικό Νοητικό σχήμα:

"ΘΕΣΗ" + "ΑΝΤΙΘΕΣΗ" = "ΣΥΝΘΕΣΗ"

Ήταν δηλαδή υποστηρικτής της Οντολογικής Διαλεκτικής του Ηρακλείτου. Ο Ηράκλειτος υποστηρίζει ότι η αέναη μάχη μεταξύ των Αντιθέτων στην Δημιουργία υπό την Οντολογική διοίκηση του Λόγου (Θεός κατά τον Ηράκλειτο) ως συμπαντικού Ρυθμιστή είναι ο βασικός μηχανισμός παραγωγής και ροής "γίγνεσθαι". 

Η δημιουργικότητα στην φύση προέρχεται από την "εναρμόνιση" (Σύνθεση κατά Hegel) των υπαρχόντων στο Σύμπαν αντιθέτων υπό την διαρκή δράση του Λόγου. Βάσει αυτών ο Hegel υποστήριξε τον Διαλεκτικό και τον Ιστορικό Ιδεαλισμό.

Ο Διαλεκτικός Ιδεαλισμός υποστηρίζει ότι η διαλεκτική διαδικασία ως Λογική και Νοητική διεργασία έχει Οντολογική υπόσταση και διέπει όλη την Συμπαντική Δημιουργία και τον Άνθρωπο.

Πηγή βεβαίως της Διαλεκτικής διαδικασίας είναι ο αρχικός Λόγος (Θεϊκός Νους). Τα παραπάνω υπό μίαν μορφή πίστευε και ο Πλάτων, αφού η Διαλεκτική διαδικασία στον Άνθρωπο του επιτρέπει να αποκτά Γνώση του πλέγματος των Ιδεών και των σχέσεων μεταξύ τους που ουσιαστικά είναι τα Νοητικά Αρχέτυπα τα οποία παραγόμενα από τον Θεό σχηματοποιούν και διαμορφώνουν την ύλη σε αισθητή Πραγματικότητα. Ο δε Αριστοτέλης αντικαθιστά την Διαλεκτική διαδικασία και τους νόμους της, με την Λογική διαδικασία και τους Λογικούς Νόμους.

 

Η Αριστοτελική Λογική, όπως αυτή διατυπώνεται στο Όργανον ("Αναλυτικά Πρότερα", "Αναλυτικά Ύστερα") καθώς και οι Λογικοί Νόμοι, έχουν ουσιαστική Οντολογική Υπόσταση αφού αποτελούν την βάση της Λογικής και Αιτιακής Δομής του Κόσμου και διέπουν ολόκληρο το έν-υλον Είδος (Μορφή) που τον σχηματοποιεί και τον κάνει αισθητό στον άνθρωπο μέσω των αισθήσεων.

Η Κβαντική Φυσική από την μεριά της φαίνεται να υποστηρίζει την Ιδεαλιστική θεώρηση του κόσμου.Για την κβαντική θεωρία όλες οι μικροσκοπικές υλικές (φυσικές) διεργασίες κάθε άλλο παρά μηχανιστικές είναι.

Όπως ήδη ελέχθη (στο Α΄Μέρος του άρθρου), ένα κβαντικό σύστημα είναι "καθαρή" πληροφορία και περιγράφεται πάντα εν σχέσει με τον παρατηρητή. Μάλιστα η πράξη παρατήρησης του κβαντικού συστήματος από τη μεριά μας καθορίζει όχι μόνο τη φυσική του υπόσταση αλλά και την συμπεριφορά του.

 Η πληροφορία ενός κβαντικού συστήματος (κβαντική πληροφορία), εκφράζεται μέσω των q-bits(κβαντικά bits) που υπακούουν σε μια άλγεβρα παρόμοια (γενικευμένη) με την άλγεβρα Boole, στην οποία υπακούουν τα bits(κλασσική πληροφορία). 

Οι κβαντικές φυσικές διεργασίες (συμπεριφορά κβαντικών συστημάτων), εκφράζονται σαφώς και αυτές μέσω των q-bits, αφού όπως και οι κλασσικές (μακροσκοπικές) φυσικές διεργασίες δεν είναι τίποτα άλλο άπό ανταλλαγή και επεξεργασία πληροφορίας μεταξύ φυσικών συστημάτων μέσω μίας εισόδου (input) και μίας εξόδου (output).

Τα παραπάνω περιγράφονται από την θεωρία Δυναμικών συστημάτων (Dynamical Systems) και την επιστήμη της Κυβερνητικής (Cybernetics).

Ως εκ τούτου το υλικό Σύμπαν είναι μία γιγάντια πληροφοριακή δομή.

Η παραγόμενη πληροφορία εκκινώντας από την μικροσκοπική κλίμακα (υποατομική, ατομική, μοριακή) εισρέει και δομεί την Νανο-κλίμακα [σύνθετες μοριακές δομές, βιολογικά μακρομόρια (DNA,RNA,πρωτεϊνες κλπ...)] και τέλος αναδύεται στην μακροσκοπική κλίμακα την οποία σχηματοποιεί σε αισθητή πραγματικότητα. Όλες οι φυσικές διεργασίες δόμησης και οριοθέτησης του Κόσμου είναι άκρως λογικές (Νοητικές) και αποτελούν την βάση της φυσικής πολυπλοκότητας. 

Οι σύνθετες πληροφοριακές δομές (βιολογικά όντα), δηλαδή το φαινόμενο της ζωής ( γενετικό υλικό, δίκτυο νευρώνων) δεν προέκυψε κατά τύχη, αλλά αποτελεί αναπόφευκτο στάδιο της εξελικτικής πορείας επεξεργασίας της πληροφορίας, όπως αυτή ορίζεται και πηγάζει από την κεντρική πηγή (Θεός, Λόγος).

Την ανωτέρω διαδικασία ανέλυσε ο Αριστοτέλης μέσω του σχήματος Δυνάμει Ον-Ενεργεία Ον-Εντελεχεία Ον.

Η διαδικασία αυτή η οποία εφαρμόζεται σε βιολογικά και μη όντα (συστήματα) έχει ως εξής:

Το Είδος, δηλαδή ο πληροφοριακός ενεργητικός πυρήν των όντων, διαμορφώνεται και διαβιβάζεται μέσω ενεργητικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των όντων. Πώς όμως ένα όν λαμβάνει το Είδος του;

Στην αρχή βρίσκεται στην δυναμική κατάσταση (Δυνάμει Ον), έχει δηλαδή την δυνατότητα να δεχτεί το εν λόγω Είδος. Στην συνέχεια δέχεται την επενέργεια ενός άλλου όντος το οποίον έχει ήδη λάβει Είδος (Ενεργεία Ον).

Δια της επενέργειας αυτής μεταβιβάζεται το Είδος (ενεργητική πληροφορία) από το ήδη έχον Είδος ον (Ενεργεία Ον) στο μη έχον Είδος ον (Δυνάμει Ον) και συμβαίνει η μετάβαση του δυνάμει όντος σε ενεργεία ον (ενεργητική κατάσταση - ανάπτυξη).

Τέλος, όταν η ανάπτυξη του όντος (βιολογική ή μη) έχει πλήρως επιτευχθεί και το ον έχει λάβει Είδος, τότε είναι Εντελεχεία Ον.
" ἀεὶ γὰρ ἐκ τοῦ δυνάμει ὄντος γίγνεται τὸ ἐνεργείᾳ ὂν ὑπὸ ἐνεργείᾳ ὄντος", γράφει ο Αριστοτέλης.

Για να μετετραπεί δηλαδή το δυνάμει ον σε ενεργεία ον χρειάζεται η επενέργεια ενός ενεργεία όντος. Αυτό αναλύεται και μέσα από τα τέσσερα οντολογικά αίτια ερμηνείας του " γίγνεσθαι" όπως αναπτύχθηκαν από τον Αριστοτέλη. 

Πάσα φυσική μεταβολή που πιθανόν και να οδηγεί στον σχηματισμό φυσικού όντος ερμηνεύεται μέσω του υλικού αιτίου (άμορφη ύλη - δυνάμει ον), του εις αυτήν εισρέοντος Είδους ( Ειδητικόν αίτιον - ενεργεία ον), του αιτίου ένερξης της μεταβολής( αίτιον αρχικόν - κινητικόν) από το οποίο ως ενεργεία ον, απορρέει το εισρέον Είδος και τέλος το τελικόν αίτιον ( σκοπός της μεταβολής - " ου ένεκα " ). Είναι φανερόν ότι η Αριστοτελική φυσική δυναμική είναι τελεολογική και εμπεριέχει ως σκοπόν οριζόμενον από τον Θεόν το Τέλειον και το Άριστον.

Τους αριστοτελικούς όρους Δυνάμει και Δυναμική δανείστηκε η επιστήμη των Δυναμικών Συστημάτων ( Dynamical Systems) που περιγράφει ακριβώς την δυναμική εξέλιξη διαφόρων ειδών συστημάτων (φυσικών, βιολογικών, οικονομικών, κοινωνικών κτλ...).

Κατά την αριστοτελική θεωρία, το παραπάνω σχήμα περιγράφει την μεταβολή του γίγνεσθαι και διέπει την διαδικασία μεταβίβασης και διάδοσης του Είδους στο Σύμπαν. Η διάδοση αυτή συνεπάγεται και μεταφορά ενέργειας αφού κατά τον Αριστοτέλη η ενέργεια είναι Είδος και το Είδος ενέργεια. 

Είναι ενδιαφέρων ο παραλληλισμός της Ύλης κατά τον Αριστοτέλη με το κβαντικό " κενό". Κατά τον Αριστοτέλη η Ύλη είναι το εντελώς δυνάμει ον, το εντελώς αόριστον (άνευ Είδους), άμορφον " υλικόν" που υφίσταται στον χώρο και είναι δεκτικόν Είδους ώστε να μετατραπεί σε Ενεργεία ον.

Το κβαντικό κενό, ο " κενός " συμπαντικός χώρος ουσιαστικά, όπως προκύπτει ακριβώς από την Κβαντική Θεωρία Πεδίου ( Quantum Field Theory), βρίσκεται σε έναν διαρκή δυναμικό αναβρασμό. Κάθε χρονική στιγμή σε κάθε σημείο του χώρου δημιουργούνται και καταστρέφονται " δυνάμει" σωματίδια, όπως τα ονομάζουν οι φυσικοί ή αλλοιώς " virtual" (εικονικά). Τα σωματίδια αυτά είναι εξαιρετικά βραχύβια και υφίστανται όσο δεν γίνονται αντιληπτά από τον παρατηρητή, αφού η ύπαρξή τους παραβιάζει την αρχή διατήρησης της Ενέργειας. 

Οι ενεργειακές διακυμάνσεις του κβαντικού κενού, οι οποίες αντιστοιχούν σε σωματίδια (ηλεκτρόνια, φωτόνια.κτλ...) υφίστανται σε όλον τον χώρο. Η εισροή όμως πληροφορίας ( Είδους) στο κβαντικό κενό (δυνάμει ον), ακόμα και μέσω μεταφοράς ενέργειας (αρχικόν αίτιον μεταβολής), μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ενός πραγματικού σωματιδίου (ενεργεία σωματίδιο), όπως π.χ ένα πρωτόνιο. 

Η πηγή από όπου εισρέει το ενεργητικό Είδος στο Σύμπαν είναι ο Θεός ( Ακίνητον Κινούν), ο οποίος ως " καθαρόν" Είδος και " καθαρά" Ενέργεια, μεταβάλλει, διαμορφώνει, σχηματοποιεί και ζωοδοτεί το Σύμπαν.

Όσον αφορά τον Ιστορικό Ιδεαλισμό κατά Hegel, αυτός υποστηρίζει ότι τα Ανθρώπινα Νοητικά παράγωγα, οι Ιδέες όπως τις ονομάζει ο Hegel, είναι αυτές οι οποίες καθορίζουν την ροή της ανθρώπινης Ιστορίας.

Η διαμόρφωση της ανθρώπινης κοινωνίας, Πολιτείας καθώς και Οικονομίας ορίζεται από την ανθρώπινη διανοητική ενέργεια ( Σκέψη ) παράγωγα της οποίας είναι οι Φιλοσοφικές, Επιστημονικές, Πολιτικές Ιδέες ακόμα και η Τέχνη. 

Όπως έλεγαν σαφώς και οι Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι, πλην των Σοφιστών, ο άνθρωπος είνια κοινωνικόν, οικονομικόν αλλά κυρίως Πολιτικόν ον. Δημιουργεί δηλαδή εκ φυσικής παρορμήσεως Πολιτεία όπου αυτή δεν είναι παρά μία κοινότητα Ιδεών. 

Συνοψίζοντας η σχολή των Ιδεαλιστών Φιλοσόφων υποστηρίζει την Πνευματοκρατία της Δημιουργίας, Υλικής και μη. Ο Θεός (Λόγος, Θείος Νους) μέσω της διανοητικής του Ενέργειας παράγει, διαμορφώνει, μεταβάλλει και σχηματοποιεί τον Κόσμο, καθώς μέσω του από Αυτόν εκπορευομένου Ειδητικού, Νοητικού, Ενεργητικού Πληροφοριακού πυρήνα τον καθιστά (τον Κόσμο) αυτό που ονομάζουμε αισθητή Πραγματικότητα.

Η Πληροφορία παράγεται από τον Θεό, εισρέει στον Κόσμο, τον διαμορφώνει, συγκεντρώνεται και δημιουργεί σύνθετες πληροφοριακές δομές όπως βιολογικά όντα και τελικά Ευφυία στον Άνθρωπο. 

Ο άνθρωπος δια των αισθήσεων του συγκεντρώνει εισρέουσα πληροφορία και αφού την επεξεργαστεί διανοητικά (Λογικά) την εκφράζει δια μέσω των ανθρωπίνων σχέσεων ( δυναμικά κοινωνικά δίκτυα) και τελικά μέσω της Φιλοσοφίας, Επιστήμης, Τεχνολογίας, Πολιτικής και Τέχνης. Δηλαδή ο Θεός είναι ο πομπός της πληροφορίας και ο Άνθρωπος ή οι κατά την Χριστιανική Παράδοση Άγγελοι (Νόες των σφαιρών κατά Αριστοτέλη) είναι οι δέκτες αλλά και οι διαχειριστές αυτής.

Η Τέχνη βέβαια ως ανθρώπινο νοητικό παράγωγο, περιέχει και το ανθρώπινο συναίσθημα. Ο άνθρωπος δια της ικανότητος βίωσης συναισθήματος και μέσω της δια των αισθήσεων εισρέουσας πληροφορίας αντιλαμβάνεται και βιώνει την αισθαντικότητα των πραγμάτων, η οποία στη βάση της καθορίζεται από τον Θεό, πολλές φορές όμως διαμορφώνεται (αλλοιώνεται) λόγω της αντίστοιχης ανθρώπινης ψυχικής κατάστασης. 

Εν παραδείγματι, η αισθητική Ωραιότητα της Υλικής Δημιουργίας (Φύση), αντικειμενικά καθορίζεται από τον Θεό, στατιστικά ωστόσο παρατηρούνται διαφοροποιήσεις στη αισθητική της απόλαυση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Φαίνεται πάντως ότι η Δημιουργία είναι Ενέργεια, Πληροφορία, Συναίσθημα.

Τέλος ο σχηματισμός κοινωνίας, οικονομίας και τελικά Πολιτείας είναι έμφυτη τάση στον άνθρωπο και μέσω αυτής (της Πολιτείας), η οποία είναι οργάνωση των ανθρώπων επί τη βάσει κοινού νοητικού πλαισίου και ως εκ τούτου αποτελεί Κοινότητα Ιδεών, οι άνθρωποι ανταλάσσοντας Νοητικό Υλικό υπό την μορφή Επιστήμης, Φιλοσοφίας και Συναισθήματος δια μέσω των διαπροσωπικών σχέσεων, κοινωνικών δομών και δικτύων, βιώνουν έκαστος εξ αυτών δια μέσω του κοινού Όλου ψυχική και πνευματική ανάπτυξη και εξέλιξη. 

Σκοπός φυσικά της Πολιτείας ως πνευματικός οργανισμός κατά τους Ιδεαλιστές φιλοσόφους Πλάτωνα και Αριστοτέλη είναι η επίτευξη δια έκαστον εκ των Πολιτών, η ψυχική και πνευματική ολοκλήρωση. Αυτά πρεσβεύει ο Ιδεαλισμός ως θεωρητική βάση.

πηγή

                                                                       Το Α' μέρος, εδώ