Βοτανική προσέγγιση της "Σινδόνης του Τορίνο".

ΚΑΝΤΕ ¨ΚΛΙΚ¨ ΕΠΑΝΩ ΣΕ ΚΑΘΕ ΕΙΚΟΝΑ,
 ΓΙΑ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

                          Έρευνα-επιμέλεια: Δρ Δημήτρης Περδετζόγλου

Η γνωστή 'Σινδόνη του Τορίνου' είναι ένα λινό ύφασμα, που φέρει την εικόνα ενός άνδρα, η θέση και τα χαρακτηριστικά του οποίου ταιριάζουν με αυτά του Ιησού Χριστού.

Ευρίσκεται στο Τορίνο της Ιταλίας, για περισσότερο από 400 χρόνια και πολλοί πιστεύουν, ότι είναι το αυθεντικό Σάβανο του Ιησού Χριστού.

Το μέγεθός της Σινδόνης είναι 4,35 μέτρα μάκρος, 1,1 μέτρα πλάτος και είναι υφασμένη από λινό με ύφανση ψαροκόκαλου από ίνες κοινού λιναριού, που εχρησιμοποιείτο στην εποχή του Χριστού. Η εικόνα της Σινδόνης είναι η εμπρόσθια και η οπίσθια όψη ενός άνδρα, περίπου 30 ετών, γύρω στα 1,80 ύψος και βάρος περίπου 77 κιλά.

Επί της Σινδόνης υπάρχουν κηλίδες αίματος που ανταποκρίνονται σε άνθρωπο θανατωθέντα δια της σταυρώσεως. Επίσης φαίνονται τρύπες από καψίματα και μερικές σταγόνες νερού, από την πυρκαγιά του 1532.

Φαίνεται ότι η Σινδόνη εκτέθηκε στην Liery της Γαλλίας, από τον Geoffrey De Charney, το 1356 μ.Χ. Το 1452 το ύφασμα πουλήθηκε στον Δούκα του Σαβόϋ και το 1578 μεταφέρθηκε στο Τορίνο της Ιταλίας, όπου παραμένει μέχρι σήμερα.

Η επιστημονική έρευνα της Σινδόνης επικεντρώθηκε στο κατά πόσον η απεικόνιση είχε δημιουργηθεί φυσικά ή τεχνητά. Έχουν δαπανηθεί περισσότερες απο 500.000 ώρες επιστημονικής μελέτης, από 63 επιστημονικούς κλάδους, για την ενδελεχή, επισταμένη και συστηματική μελέτη της Σινδόνης. Περισσότερο εκτεταμένη ήταν η ανάλυση του 1978 από 40 επιστήμονες, επι 24ώρου βάσεως, για 5 ημέρες.

Υπάρχουν πολλές αντικρουόμενες απόψεις για την γνησιότητα ή μη της Σινδόνης. Στο παρόν συνοπτικό άρθρο, παρατίθενται στοιχεία από συστηματικής βοτανικής-φυτογεωγραφικής απόψεως, που συνηγορούν υπέρ της γνησιότητάς της και όχι βέβαια εάν το πρόσωπο που απεικονίζεται είναι το Πρόσωπο του Χριστού ή όχι!

Όσα όμως επιστημονικά στοιχεία και εάν βρεθούν, η αποδοχή της Σινδόνης ως αυθεντικής, είναι τελικά θέμα προσωπικής πίστεως. 

Και αυτό διότι τουλάχιστον έως ένα σημείο, η Σινδόνη είναι συνδεδεμένη με την θεολογική-μεταφυσική τοποθέτηση ενός εκάστου ανθρώπου, δηλαδή εν προκειμένω, με την αποδοχή του Ιησού Χριστού, ως ιστορικού προσώπου και κυρίως, ως του ενός και μοναδικού αληθινού αυτοαναστάντος Θεανθρώπου.

Γυρεόκκοκοι (συνολικά 58 διαφορετικών φυτικών ειδών) ευρέθησαν το 1973 και 1978 από τον Dr Max Frei Βοτανικό επιστήμονα και Εγκληματολόγο, μετά απο συστηματική, επισταμένη και ενδελεχή μελέτη της Σινδόνης του Τορίνο. 

Πιστοποιείται έτσι ότι το συγκεκριμένο τμήμα υφάσματος «πέρασε» από τα Ιεροσόλυμα, αφού τα φυτά των ευρεθέντων γυρεόκκοκων ευρίσκονται στον ίδιο φυσικό βιότοπο με αυτό της Σταυρώσεως – Αποκαθηλώσεως του Ιησού Χριστού της Καινής Διαθήκης και της Ιστορίας.

Γράφει ο Καθηγητής Αvinoan Danin (BOTANY OF THE SHROUD, σελ. 46): "Από τις εκατοντάδες των εικόνων των ανθέων που ανακαλύφθηκαν στη Σινδόνη, επέλεξα πρώτα αυτά τα είδη που μπορεί να μας βοηθήσουν ως γεωγραφικούς δείκτες. Είδη που έχουν μάλλον περιορισμένη περιοχή γεωγραφικής κατανομής επί του παρόντος, έχουν μεγαλύτερη αξία ως γεωγραφικοί δείκτες για τον εντοπισμό της περιοχής όπου έλαβε χώρα η σκηνή σχετικά με την Σινδόνη. Είδος με σαφή μορφολογικά χαρακτηριστικά προτιμήθηκαν έναντι ειδών χωρίς συγκεκριμένα διαγνωστικά χαρακτηριστικά. Επιπροσθέτως αναγνωρισθέντα είδη που βρίσκονταν στο στάδιο της ανθοφορίας συμπεριλήφθηκαν, προκειμένου να αξιολογηθεί η εποχή του έτους που υποδεικνύεται από το άνθος τους.

Μία από τις πιο εμφανείς εικόνες που διακρίνονται πάνω από το κεφάλι του σώματος στην μετωπική εικόνα... είναι τρεις καρποί P. lentiscus επί μίας προεξοχής ενός μίσχου με τρείς ποδίσκους... Επιπλέον εκατοντάδες καρποί που υποθέτω ότι είναι η Pistacia atlantica και/ή η Pistacia palaestina φαίνονται παντού στο σώμα. Δεδομένου ότι οι καρποί αυτοί δεν βρίσκονται στους αγρούς το Μάρτιο και τον Απρίλιο..., θα μπορούσαν να έχουν μεταφερθεί εκεί από την αγορά. Τέτοιοι καρποί βρίσκονται σήμερα στα καταστήματα μπαχαρικών στην αγορά της παλιάς Ιερουσαλήμ.... Περίπου 2.600 τέτοιοι καρποί υπολογίστηκαν σε ολόκληρη τη σινδόνη... Δεν γνωρίζουμε γιατί αυτοί οι καρποί απλώθηκαν πάνω από το σώμα." .

Σύμφωνα με τον Αvinoan Danin (Α. Danin. Pressed flowers. Eretz Magazine, november-december 1997, pp. 35-37,69) τα επί της σινδόνης φυτά ήταν φρεσκοκομμένα. Ερευνητές [Whanger, M. & A., "The Shroud of Turin: An Adventure of Discovery" Providence House: Franklin TN, 1998, pp. 74-75, 80 και Iannone, J.C., 1998, "The Mystery of the Shroud of Turin: New Scientific Evidence" St Pauls: Staten Island NY, p.25-26] κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι εικόνες των επί της σινδόνης προσδιορισθέντων και ταυτοποιηθέντων ανθέων, ταιριάζουν περισσότερο με εκείνες που είχαν συλλεχθεί πριν από 24 έως 36 ώρες, από την στιγμή της τοποθέτησης τους επί της σινδόνης. Αυτό το χρονικό πλαίσιο είναι σύμφωνο με το σχηματισμό της εικόνας του σώματος, το οποίο συνέβη μέσα σε δύο έως τρεις ημέρες μετά την τοποθέτηση του σώματος μέσα στο περίβλημα της σινδόνης, λόγω της έλλειψης αποσύνθεσης.

Τα αποτυπωθέντα επί της Σινδόνης άνθη των φυτών (στεφάνη) αντιστοιχούν σε ώρα συλλογής 3-4 μ.μ. (απόγευμα), ώρα που κατ΄ εκτίμηση έγινε η Αποκαθήλωση του Ιησού Χριστού από το Σταυρό (Κατά Ματθαίον κζ΄ 59-61, Κατά Μάρκον ιε΄ 46-47, Κατά Λουκάν κγ΄ 53-54,  Κατά Ιωάννην ιθ΄ 39-42). [Antonacci, M., 2000, "Resurrection of the Shroud: New Scientific, Medical, and Archeological Evidence," M. Evans & Co: New York NY, p.113-114].

                                                   Chrysanthemum coronarium L.

                                                                Capparis aegyptia Lam.

Το φυτό  Capparis aegyptia Lam. φύεται μόνο στο Ισραήλ, την Ιορδανία και το Σινά (είναι δηλαδή ενδημικό φυτό της περιοχής).

Το εικονιζόμενο παρακάτω, συνοδευτικό του νεκρού ανδρός της Σινδόνης, φυτό Chrysanthemum coronarium L.,  [εδώ η στεφάνη (=σύνολο πετάλων)-κεφαλαιοειδής ταξιανθία, με τα επιδίσκια-κεντρικά ανθίδιά του (πράσινος κύκλος, μαζί με δύο σχέδια του φυτού εκατέρωθεν του πρωτοτύπου, για ευκολότερο βοτανικό προσδιορισμό-ταυτοποίηση)], είναι μία από τις πλέον χαρακτηριστικές εικόνες που έχουν αποτυπωθεί ανεξίτηλα και ανεξήγητα επάνω στη Σινδόνη του Τορίνο. 
Αυτό το χρυσάνθεμο, ανθίζει μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου εκάστου έτους, κάτι που δεικνύει την εποχή του έτους, που τοποθετήθηκε και μετά αποτυπώθηκε το φυτό επι της Σινδόνης. Βεβαίως η εποχή συμπίπτει απολύτως, με την εποχή της Σταυρώσεως – Αποκαθηλώσεως του Ιησού Χριστού.

Η Capparis aegyptia είναι σημαντική ως δείκτης της ώρας της ημέρας κατά την οποία συλλέχθηκαν τα άνθη της, καθώς οι ανθοφόροι οφθαλμοί της ("μπουμπούκια"), αρχίζουν να ανοίγουν περίπου το μεσημέρι και σταδιακά συνεχίζουν το άνοιγμά τους, μέχρι να ανοίξουν πλήρως περίπου μισή ώρα πριν το ηλιοβασίλεμα [Danin A., Whanger, A.D., Baruch, U. & Whanger, M., 1999, "Flora of the Shroud of Turin", Missouri Botanical Garden Press: St. Louis MO, p.22.]. 

Τα άνθη που φαίνονται στη Σινδόνη αντιστοιχούν σε αυτά που είχαν συλλεχθεί περίπου ώρα 3-4μ.μ. (Danin A. et al. ..., p.22), η οποία αντιστοιχεί στο χρόνο του θανάτου του Ιησού, "η ένατη ώρα" (Ματθαίος 27:45-50, Μάρκος 15:33-39, Λουκάς 23:44-46), δηλαδή στις 3 μ. μ. [Cole, R.A., 1989, "The Gospel According to Mark: An Introduction and Commentary" The Tyndale New Testament commentaries, Inter-Varsity Press Leicester: UK, Second edition, p.320].

[ http://theshroudofturin.blogspot.com/2013/04/the-shroud-of-turin-26-other-marks-4.html#para9

http://theshroudofturin.blogspot.com/2008/11/re-there-is-compelling-evidence-it-is.html ]

Ο συνδυασμός των φυτικών ειδών (taxa, ταξινομικών μονάδων) Gundelia tournefotii L. και Zygophyllum dumosum Boiss., συνυπάρχουν μόνο σε μία περιοχή του κόσμου, που ορίζεται από τις γραμμές που ενώνουν την Ιερουσαλήμ και τη Χεβρώνα στο Ισραήλ, με τα Madaba και το Karak, στην Ιορδανία.

ΧΑΡΤΗΣ

ΧΑΡΤΗΣ

Μετά απο λίαν προσεκτική μελέτη της Σινδόνης του Τορίνο με ειδική μεθοδολογία (Polarized Image Overlay Technique), ευρέθησαν αποτυπωμένα επι της Σινδόνης, άνθη 28 φυτικών ειδών (ταξινομικών μονάδων-taxa) από τα οποία, 20 φύονται στα Ιεροσόλυμα και τα 8 σε γειτονικά  μέρη της ερήμου της Ιουδαίας  ή στη Νεκρά Θάλασσα. 

14 από τα 28 φυτά, φύονται μόνο στη Μέση Ανατολή και ποτέ στην Ευρώπη. Ακόμη από τα 28 φυτά, τα 27 ανθίζουν την άνοιξη (Μάρτιο και Απρίλιο), που περιλαμβάνει και το Εβραϊκό Πάσχα.

Gundelia tournefortii L. 

EIKONA

Λεπτομερή εξέταση της Σινδόνης απέδειξε τη παρουσία μεγάλου αριθμού (υψηλή πυκνότητα) γυρεόκκοκων του ακανθώδους φυτού Gundelia tournefortii L., που ανθίζει στο Ισραήλ, μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου. 

Τόση μεγάλη συγκέντρωση γυρεόκκοκων ενός εντομόφιλου φυτού, εξηγείται μόνο με τη φυσική επαφή του φυτού με τη Σινδόνη. 

Στο επάνω δεξιό μέρος της παραπάνω εικόνας, φαίνεται η κεφαλή ενός υπτίου νεκρού ανδρός. Στον ώμο του βρέθηκε η εικόνα του προαναφερθέντος ακανθώδους φυτού, που υποθέτουν πως είναι ο «στέφανος εξ ακανθών» που τοποθέτησαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες επί της κεφαλής του Ιησού Χριστού. 

Είναι πολύ πιθανόν, μαζί με την Gundelia tournefortii L., στη σύvθεση του ακάνθινου στέφανου του Χριστού, να υπήρxαν και κλαδιά απο τα ευρεθέντα ακανθώδη φυτά της Σινδόνης: Rhamnus lycioides L. και Ziziphus spina-christi (L.)Desf.

Rhamnus lycioides L. 

ΠΗΓΗ

Όσον αφορά τα ευρήματα των γυρεόκκοκων της Σινδόνης, αυτά ανακοινώθηκαν στις 2.8.1999 στο Saint Louis, σε Διεθνές Βοτανικό Συνέδριο από τον Ισραηλινό Καθηγητή Βοτανικής του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, Dr Avinoam Danim (τώρα Professor Emeritus of Botany, Department of Evolution, Systematics and Ecology, The Hebrew University of Jerusalem).

Η σχετική βιβλιογραφία είναι πολύ μεγάλη. 
Ενδεικτικά, στοιχεία/εικόνες ελήφθησαν από:

- http://www.youtube.com/watch?v=1fGD3zBmURo

- https://www.youtube.com/watch?v=XdqO21oVvaU

- https://www.youtube.com/watch?v=LDziyQdIbMI

- https://www.youtube.com/watch?v=2NEvm96MvMw

- https://biblearchaeology.org/research/the-shroud-of-turin/2332-the-shroud-of-turins-earlier-history-part-4-to-little-lirey?highlight=WyJtYXJ5IiwibWFyeSdzIl0=

- http://flora.org.il/en/books/plant-stories-2/chapter-o/useful_plants_01/

- http://flora.org.il/books/plant-stories-2/chapter-o/useful_plants_02/

- https://present5.com/avinoam-danin-flora-of-the-shroud-of/

-http://shrouduniversity.com/powerpoints/pollentrailconfirmsthehistoricaltrail_files/frame.htm

- http://shrouduniversity.com/botany.php

- http://www.people.fas.harvard.edu/~brach/Jerusalem_Flowers/

- http://www.shroud.com/menu.htm

- https://www.shroud.com/pdfs/daninx.pdf

- https://www.shroud.com/pdfs/Danin-refl.pdf

- https://www.shroud.com/danin.htm

- https://www.shroud.com/danin2.htm

- https://www.shroud.com/pdfs/FulbrightBotanyReview.pdf

- http://flora.org.il/en/botanic-library/

- http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.153.6916&rep=rep1&type=pdf

- https://boingboing.net/2012/01/02/the-botany-of-bible-lands-an.html

- https://www.sciencedaily.com/releases/1999/08/990803073154.htm

- https://www.the-scientist.com/news/xvi-international-botanical-congress-the-shroud-of-turin-controversy-returns-56363

- https://www.ewtn.com/catholicism/library/botanical-findings-tell-story-of-shroud-1304

- http://www.shroud-enigma.com/wall_1/Pollens/turin_shroud_pollens_max_frei.html

- http://www.shroud.com/pdfs/daninx.pdf

-http://theshroudofturin.blogspot.com/2008/11/re-there-is-compelling-evidence-it-is.html

- https://www.sciencedaily.com/releases/1999/08/990803073154.htm

- https://flora.org.il/en/plants/CAPAEG/

https://pdfs.semanticscholar.org/05b6/e84155bac983525a68cd6b38350b0323a697.pdf

- https://books.google.gr/books?id=mz_OOVknlBAC&pg=PA113&lpg=PA113&dq=blooming+time+of+flowers+of+shroud&source=bl&ots=FzEgOlLfeF&sig=ACfU3U3m7njVMokdnj86fVFdV9HUwofvEQ&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwj588fi5O_oAhWhxMQBHWKPAHAQ6AEwDXoECAsQLw#v=onepage&q=blooming%20time%20of%20flowers%20of%20shroud&f=false

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΙΚΡΟ ΔΕΙΓΜΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ,

 ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΙΝΔΟΝΗ ΤΟΥ ΤΟΡΙΝΟ, ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 

BBC NEWS – ONLINE NETWORK, 3.8.1999. Sci/Tech Plants shed light on Turin Shroud. 
BORTIN, V.,1980. cience and the Shroud of Turin - Biblical Archaeologist, Spring, σελ. 109-17. 
ACCETTA, J.S. - J.S. BAUMGART, 15.6.1980. nfrared Reflectance Spectroscopy and Thermographic Investigations of the Shroud of Turin - Applied Optics, Vol. 19, No. 12, σελ. 1921-1929. 
ADLER, A.D., 1996. Updating Recent Studies on the Shroud of Turin - American Chemical Society, Symposium Series No. 625, Chapter 17, σελ. 223-228. 
ALCOCK, J.E., 7/1983. Comment to: MEACHAM, W. - The authentication of the Turin Shroud: An Issue in Archaeological Epistemology - Current Anthropology, Vol. 24, No. 3, σελ. 295. 
ALEXEFF, I., 7-8/1984. Letter - The Shroud of Turin - Biblical Archaeology Review, σελ. 25. 
ALLEN, P.S., 3-4/1982. Archaeology Films - The Silent Witness: An Investigation into the Shroud of Turin - Archaeology, σελ. 80-81. 
ALLEN, N.P.L., 11.11.1993. Is the Shroud of Turin the first recorded photograph? - South African Journal of Art History, 11, , σελ. 23-32. 
CNN.COM, 15.6.1999. Polen, plant traces bolster case for Shroud of Turin. Jerusalem CNN.
CULLITON, B. J., 21.7.1978. The Mystery of the Shroud of Turin Challenges 20th-Century Science - Science 201, σελ. 235-39. 
CULLITON, B. J., 10/1978. The Turin Shroud - Omni, σελ. 92-96. 
DALE, W.S.A., 11/1987. The Shroud of Turin : Relic or Icon ? - Nuclear Instruments And Methods In Physics Research, Vol. B29, No.1,2, σελ. 187-192. 
DANIN A., 1997. Where did the Shroud of Turin Originate? A Botanical Quest. ERETZ Magazine, November/December .
DANIN A., BARUCH U., 6.6.1998. Floristic indicators for the origin of the Shroud of Turin. 3rd  International Congress on the Shroud. Italy.  
DANIN A., WHANGER A.D., BARUCH U., WHANGER M., Flora of the Shroud of Turin. Missouri Botanical Garden Press. New York. 
DERRETT J.D.M., 1982.The Anastasis: The Resurrection of Jesus as an Historical Event, Shipton-on-Stour, Warwickshire: Drinkwater.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Α., 1990. Αναφορά στη Σινδόνη του Τορίνου, Εκδ. Τήνος, Αθήνα   
DUTTON, D., 24.3.1988. Letter - The Shroud of Turin - Nature, Vol. 332, σελ. 300. 
EDWARDS, W.D. - W.J. GABEL - F.E. HOSMER, 21.3.1986. On the Physical Death of Jesus Christ - JAMA (Journal of the American Medical Association), Vol. 255, No.11, σελ. 1455-1463. 
EMILIANI, C., 1991. Letter - Shroud of Turin - Nature, Vol. 353, Oct. 17, σελ. 598. 
HARRIS M.J., 1990. From Grave to Glory, Resurrection in the New Testament, Zondervan, Grand Rapids.    
HELLER, J.H. - A.D. ADLER, 1980. Blood on the Shroud of Turin - Applied Optics, Vol. 19, No. 16, August 15, σελ. 2742-2744. 
HELLER, J.H. - A.D. ADLER, 1981. A Chemical Investigation of the Shroud of Turin - Canadian Society of Forensic Sciences Journal, Vol. 14, No. 3, σελ. 81-103. 
HOOD, W.E., 3/ 1987. How Old Is The Shroud Of Turin? - CQ, σελ. 42-44. 
HOOD, W.E., 1/1988. The Shroud Of Turin Inside The Tandem Accelerator - CQ, σελ. 34-37. 
JACKSON, J.P. - Comment to: MEACHAM, W., 6.1983. The authentication of the Turin Shroud: An Issue in Archaeological Epistemology - Current Anthropology, Vol. 24, No. 3, σελ. 297. 
JACKSON, J.P. - E.J. JUMPER - W.R. ERCOLINE, 15.7.1984. Correlation of Image Intensity on the Turin Shroud with the 3-D Structure of a Human Body Shape - Applied Optics, Vol. 23, No. 14, σελ. 2244-2270. 
JENNINGS, P., 14.2.1988. Shroud of Turin to Undergo Radiocarbon Testing - Our Sunday Visitor, σελ. 3. 
JENNINGS, P., 23.10.1988. Art Historian Not Convinced the Shroud is a Fake -Our Sunday Visitor, σελ. 24. 
JOHNSON, D., 1979. Letter - More shroud talk - Science News, Vol. 115, No. 3, Jan. 20, σελ. 35. 
JOHNSON, R.J., 12/1979. The Shroud of Turin - Industrial Research/Development, σελ. 74-78. 
JOHNSON, R.J., 2/1980. Scientists examine The Shroud of Turin - Industrial Research/Development, σελ. 145-150. 
JULL, A.J.T. - D.J. DONAHUE - P.E.DAMON, 1996. Factors Affecting the Apparent Radiocarbon Age of Textiles: A Comment on "Effects of fires and biofractionation of carbon isotopes on results of radiocarbon dating of olt textiles: the Shroud of Turin", by D.A. Kouznetsov et al. - Journal of Archaeological Science, 23, σελ. 157-160. 
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ Ε., 1997. Επιστημονικές απόψεις για το Θείον Πάθος, Περιοδικό Το Περισκόπιο της Επιστήμης 205:171-78.
LAKE K., 1907. The Historical Evidence for the Resurrection of Jesus, Putnam, New York.
LATHAM H., 1917. The Risen Master, Bell, Cambridge.
ΜΑΚΡΗ Γ. Σ., 1978. Η επιστήμη μπροστά στη Σταύρωση και στην Ανάσταση του Ιησού Χριστού, Διάλεξη δοθείσα εντός του Πανεπιστημιακού χώρου εις φοιτητικήν ευκαιρίαν, Αθήνα. 
ΜΑΚΡΗ Γ. Σ., 1992. Η επιστήμη μπροστά στη Σταύρωση και στην Ανάσταση του Ιησού Χριστού, Έκδοση Γ΄ "Ορθόδοξη Ζωή", Κύπρος.
ΜΑΝΙΑΤΕΑ Γ., Η Σινδόνη του Τορίνο, Εκδ. Μανιατέας, Αθήνα 
MCDOWELL, J., Η υπόθεση του άδειου τάφου, Χριστιανική Κίνηση Αγάπης, Θεσσαλονίκη.
ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Κ., TOREY R.A., 1984. Ο ιστορικός Ιησούς και οι συγκλονιστικές αποδείξεις της σωματικής Του ανάστασης, Έκδοση Β΄, Αθήνα. 
ΠΑΛΟΥΚΑ ΠΑΥΛΟΥ, 1996. Η Ανάσταση του Χριστού υπο το φώς της πίστεως, της λογικής και της επιστήμης, Εκδόσεις  Paulus, Αθήνα.
ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ Γ., 1939. Η Ανάσταση του Ιησού τρανώς και ακαταγωνίστως αποδεικνυομένη, Αθήνα.
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Γ. Α., 1996. Ο ιστορικός Ιησούς Χριστός και οι αποδείξεις της Αναστάσεως Του, Εκδόσεις "Ο Λόγος", Αθήνα. 
ΣΑΚΚΟΥ Ν. Σ., 1994. Αληθώς ανέστη ο Κύριος. Εκδόσεις "Χριστιανική Ελπίς", Θεσσαλονίκη.
SHULTZ, L.T., 7-8/1984. Letter - The Shroud of Turin - Biblical Archaeology Review, σελ. 22. 
SIEGEL J., 14.4.1997. Local plant evidence supports authenticity of Shroud of Turin. The Jerusalem Post.
SMITH, D.M., 1983. Mark 15:46. The Shroud of Turin as a Problem of History and Faith - Biblical Archaeologist 46, σελ. 251-254. 
SMITH, L.P., 7-8/1984. Letter - The Shroud of Turin - Biblical Archaeology Review, σελ. 23. 
SOX, D., 23.7.1988. Focus on the Shroud - The Tablet, σελ. 837-838. 
STRAITON, M., 8/1989. The Man in the Shroud - A 13th century crucifixion action-replay - Catholic Medical Quarterly, σελ. 135-143. 
TAMBURELLI, G., 11/1981. The results in the processing of the Holy Shroud of Turin - IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence 3, No. 6, σελ. 670-76. 
THE TURIN SHROUD-PAST, PRESENT AND FUTURE. 2000. International Scientific Symposium, Sindon.  
THOMSEN, D.E., 23 & 30.12.1978. A Shroud of Unknowing - Science News, Vol. 114, σελ. 442-444 και 455. 
THOMSEN, D.E., 1981. Turin Shroud: Nature and Supernature - Science News, Vol. 120, No. 14, October 3, σελ. 211. 
TITE, M.S., 1987, Letter - Turin Shroud - Nature, Vol. 327, June 11, σελ. 456. 
TITE, M., 7.4.1988. Letter - Turin Shroud - Nature, Vol. 332, σελ. 482. 
TOURYAN, K.J., 1978. Letter - The Mistery of the Shroud - Science, Sept. 1, σελ. 74 
TRIBBE, F.C., 7-8/1984. Letter - The Shroud of Turin - Biblical Archaeology Review, σελ. 25 και 76. 
TYRER, J., 3/1989. Is it really a fake? - Textile Horizons, σελ. 51-52. 
VAN HAELST, R., 7-8.9.1989.  Radiocarbon dating and the Shroud of Turin - Symposium Scientifique International de Paris sur le Linceul de Turin, σελ. 1-29. 
VIGNON, P., 1937. The problem of the Holy Shroud - Scientific American 156, σελ. 162-64. 
WARNER, M., 1989. The Shroud of Turin - Analytical Chemistry, Vol. 61, No. 2, Jan.15, σελ. 101-103. 
WAY, D.R., 7-8/1984. Letter - The Shroud of Turin - Biblical Archaeology Review, σελ. 76. 
WEAVER, K. F., 1980. The mystery of the Shroud - National Geographic 157, No. 6, σελ. 730-53. 
WIJFFELS, J.M., 1988. Medical aspects of roman Crucifixion - Typescript, Maastricht, σελ. 1-19. 
WILD, R.A., 3-4/1984. The Shroud of Turin, Probably the Work of a 14th Century Artist or Forger - Biblical Archaeology Review 10, No. 2, σελ. 30-46. 
WILSON I., 1980. Το Σάβανο του Ιησού. Εκδ. Κονιδάρη. Αθήνα.

WILCOX R., 1977. Η Σινδόνη. Εκδ. Επτάλοφος ΕΠΕ. 

https://www.amazon.com/Botany-Shroud-Avinoam-Danin/dp/9659152000

https://www.amazon.co.uk/Flora-Shroud-Turin-Avinoam-Danin/dp/0915279762