ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ: Στο ιστολόγιο 'ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΒΗΜΑ', το Σάββατο 5 Ιανουαρίου 2013, δημοσιεύτηκε το παρακάτω άρθρο του εξαιρετικού πατρός Βασιλείου Βολουδάκη, για τον Μεγάλο Αγιασμό, με θέμα:
ΜΕΓΑΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ- ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΡΜΑΚΟ
Εσφαλμένες Απόψεις που, δυστυχώς, κυριαρχούν στις μέρες μας
Του δημοσιεύματος ακολούθησαν μερικές γραπτές ενστάσεις ανωνύμου αναγνώστη, στον οποίο το ιστολόγιο έδωσε απαντήσεις.
Τα σχετικά δημοσιεύονται στην συνέχεια.
«Στις 5 Ιανουαρίου, τελείται στους Ορθοδόξους Ιερούς Ναούς η Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού και εν συνεχεία οι ιερείς θα αγιάσουν τα σπίτια όσων χριστιανών το επιθυμούν και το ζητήσουν.
Η ίδια Ακολουθία θα τελεσθεί και αύριο, εορτή των Θεοφανείων, κατά την οποία εορτή πανηγυρίζουμε με το γεγονός της Φανερώσεως επί της γης του Χριστού ως Μονογενούς Υιού και λόγου του Θεού Πατρός. Ταυτοχρόνως εορτάζουμε και τη φανέρωση της Αγίας Τριάδας, καθ’ ότι, όπως ψάλλει η Εκκλησία μας «Τριάδος η φανέρωσις εν Ιορδάνη γέγονεν».
Μερικοί, όμως, παρασυρόμενοι από το γεγονός ότι την παραμονή των Θεοφανείων παραλείπεται η ανάγνωση της πρώτης μεγάλης Ευχής, ισχυρίζονται ότι, ένεκα αυτής της ελλείψεως, ο αγιασμός της 6ης Ιανουαρίου είναι μεγαλυτέρας αγιαστικής χάριτος.
«Στις 5 Ιανουαρίου, τελείται στους Ορθοδόξους Ιερούς Ναούς η Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού και εν συνεχεία οι ιερείς θα αγιάσουν τα σπίτια όσων χριστιανών το επιθυμούν και το ζητήσουν.
Η ίδια Ακολουθία θα τελεσθεί και αύριο, εορτή των Θεοφανείων, κατά την οποία εορτή πανηγυρίζουμε με το γεγονός της Φανερώσεως επί της γης του Χριστού ως Μονογενούς Υιού και λόγου του Θεού Πατρός. Ταυτοχρόνως εορτάζουμε και τη φανέρωση της Αγίας Τριάδας, καθ’ ότι, όπως ψάλλει η Εκκλησία μας «Τριάδος η φανέρωσις εν Ιορδάνη γέγονεν».
Ο αγιασμός και των δύο ημερών, 5ης και 6ης Ιανουαρίου, είναι ίδιος. Δηλαδή έχει την ίδια αγιαστική δύναμη.
Μερικοί, όμως, παρασυρόμενοι από το γεγονός ότι την παραμονή των Θεοφανείων παραλείπεται η ανάγνωση της πρώτης μεγάλης Ευχής, ισχυρίζονται ότι, ένεκα αυτής της ελλείψεως, ο αγιασμός της 6ης Ιανουαρίου είναι μεγαλυτέρας αγιαστικής χάριτος.
Οι υποστηρικτές αυτής της απόψεως, δεν έχουν δίκιο, διότι η παραλειπομένη ευχή δεν είναι αγιαστική αλλά κηρυκτική.
Αναλύει θεολογικά το νόημα της εορτής χωρίς, όμως, να περιέχει επίκληση της αγιαστικής Θ. Χάριτος.
Πραγματική διαφορά αγιαστικής δυνάμεως υπάρχει, μεταξύ του Μεγάλου Αγιασμού και του Μικρού αγιασμού που τελείται στην αρχή κάθε μηνός.
Η διαφορά αγιαστικής Χάριτος Μικρού και Μεγάλου Αγιασμού δεν είναι ποιοτική, αλλά ποσοτική. Δεν διαφέρει η ποιότητα της Θ. Χάριτος, η οποία είναι η αυτή πάντοτε, αλλά διαφέρει η ποσότητα.
Πραγματική διαφορά αγιαστικής δυνάμεως υπάρχει, μεταξύ του Μεγάλου Αγιασμού και του Μικρού αγιασμού που τελείται στην αρχή κάθε μηνός.
Η διαφορά αγιαστικής Χάριτος Μικρού και Μεγάλου Αγιασμού δεν είναι ποιοτική, αλλά ποσοτική. Δεν διαφέρει η ποιότητα της Θ. Χάριτος, η οποία είναι η αυτή πάντοτε, αλλά διαφέρει η ποσότητα.
Το ίδιο συμβαίνει και με την Ιερωσύνη. Και οι τρεις βαθμοί της, Επίσκοπος, Πρεσβύτερος, Διάκονος έχουν λάβει την ίδια ποιότητα Θ. Χάριτος, αλλά όχι την ίδια ποσότητα και γι’ αυτό υπάρχει διαφορά στην ενέργεια των τριών βαθμίδων της Ιερωσύνης.
Ο Μέγας Αγιασμός είναι το σπουδαιότερο φάρμακο της Εκκλησίας μας μετά τη Θ. Κοινωνία και γι’ αυτό μεταλαμβάνουμε του αγιασμού, πριν να λάβουμε το αντίδωρο, ενώ, αντιθέτως, ο μικρός Αγιασμός, ως τέταρτος κατά σειράν δυνάμεως, λαμβάνεται μετά το αντίδωρο.
Ο Μέγας Αγιασμός είναι το σπουδαιότερο φάρμακο της Εκκλησίας μας μετά τη Θ. Κοινωνία και γι’ αυτό μεταλαμβάνουμε του αγιασμού, πριν να λάβουμε το αντίδωρο, ενώ, αντιθέτως, ο μικρός Αγιασμός, ως τέταρτος κατά σειράν δυνάμεως, λαμβάνεται μετά το αντίδωρο.
Μέγα Αγιασμό λαμβάνουν και όσοι δεν έχουν τις προϋποθέσεις και την ανάλογη προετοιμασία για τη Θ. Μετάληψη.
Ο Μέγας Αγιασμός συνδέεται άμεσα με το μυστήριο της Μετανοίας και την Εξομολόγηση, καθ’ ότι η αρχή του ανάγεται στο βάπτισμα μετανοίας του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, το οποίο ενεργοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε με την Παρουσία και την Βάπτιση του Κυρίου μας στον Ιορδάνη ποταμό.
Η σύνδεση του Μ. Αγιασμού με το μυστήριο της Μετανοίας επιτάσσει να προηγείται της μεταλήψεως του Μεγάλου Αγιασμού νηστεία άνευ ελαίου, δεδομένου ότι η νηστεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μετάνοια. Η ανέλαιος νηστεία για την μετάληψη του Μ. Αγιασμού τηρείται πάντοτε και όχι μόνο κατά την παραμονή των Θεοφανείων, εφ’ όσον μετάληψη Μεγάλου Αγιασμού γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Μερικοί επιμένουν να πιουν Μ. Αγιασμό την παραμονή των Θεοφανείων, χωρίς να έχουν νηστέψει το λάδι, συνεπικουρούμενοι και από κάποιους ιερείς που τους εξοπλίζουν με το τάχα… ακαταμάχητο επιχείρημα: «Μα, γιατί να χρειάζεται να νηστέψουμε το λάδι για να πιούμε Μ. Αγιασμό, αφού με αυτόν ραντίζουμε τους τοίχους και τον χύνουμε στο έδαφος;».
Οι άνθρωποι που προτάσσουν αυτό το επιχείρημα, πρέπει να γνωρίζουν ότι μόνο δύο ημέρες (5 και 6 Ιανουαρίου) το χρόνο ο Μέγας Αγιασμός ρίπτεται στο έδαφος και ραντίζεται και αυτό, για να αγιασθεί το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε και κινούμεθα εμείς οι άνθρωποι. Το πάτωμα και τα πλακάκια δεν μπορούν να νηστέψουν! Οι πιστοί, όμως, μπορούμε και πρέπει να νηστέψουμε, γιατί, όπως προείπαμε, ο Μέγας Αγιασμός συνδέεται με το μυστήριο της Μετανοίας.
Εξαίρεση στην ανέλαιο νηστεία γίνεται αν συμπέσει η παραμονή των Θεοφανείων, ημέρα Σάββατο ή Κυριακή, οπότε γίνεται κατάλυση ελαίου, διότι ποτέ δεν νηστεύουμε το λάδι, τα Σάββατα και τις Κυριακές παρεκτός μόνο το Μέγα Σάββατο.
Οι αγιαστικές Ευχές καθιστούν το νερό του Μ. Αγιασμού ισοδύναμο με το νερό της βαπτίσεως και γι’ αυτό ο Μ. Αγιασμός χρησιμοποιείται για την βάπτιση βρεφών, που είναι ετοιμοθάνατα, ή βαρειά άρρωστα προς συντόμευση της Ακολουθίας της Βαπτίσεως. Επίσης, εάν τελεσθεί βάπτιση την ημέρα των Θεοφανείων χρησιμοποιείται στην κολυμβήθρα Μέγας Αγιασμός, χωρίς να αναγνωσθεί η Ευχή του Αγιασμού του ύδατος αλλά μόνο τα λόγια, που αφορούν στον βαπτιζόμενο.
Ο Μέγας Αγιασμός συνδέεται άμεσα με το μυστήριο της Μετανοίας και την Εξομολόγηση, καθ’ ότι η αρχή του ανάγεται στο βάπτισμα μετανοίας του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, το οποίο ενεργοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε με την Παρουσία και την Βάπτιση του Κυρίου μας στον Ιορδάνη ποταμό.
Η σύνδεση του Μ. Αγιασμού με το μυστήριο της Μετανοίας επιτάσσει να προηγείται της μεταλήψεως του Μεγάλου Αγιασμού νηστεία άνευ ελαίου, δεδομένου ότι η νηστεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μετάνοια. Η ανέλαιος νηστεία για την μετάληψη του Μ. Αγιασμού τηρείται πάντοτε και όχι μόνο κατά την παραμονή των Θεοφανείων, εφ’ όσον μετάληψη Μεγάλου Αγιασμού γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Μερικοί επιμένουν να πιουν Μ. Αγιασμό την παραμονή των Θεοφανείων, χωρίς να έχουν νηστέψει το λάδι, συνεπικουρούμενοι και από κάποιους ιερείς που τους εξοπλίζουν με το τάχα… ακαταμάχητο επιχείρημα: «Μα, γιατί να χρειάζεται να νηστέψουμε το λάδι για να πιούμε Μ. Αγιασμό, αφού με αυτόν ραντίζουμε τους τοίχους και τον χύνουμε στο έδαφος;».
Οι άνθρωποι που προτάσσουν αυτό το επιχείρημα, πρέπει να γνωρίζουν ότι μόνο δύο ημέρες (5 και 6 Ιανουαρίου) το χρόνο ο Μέγας Αγιασμός ρίπτεται στο έδαφος και ραντίζεται και αυτό, για να αγιασθεί το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε και κινούμεθα εμείς οι άνθρωποι. Το πάτωμα και τα πλακάκια δεν μπορούν να νηστέψουν! Οι πιστοί, όμως, μπορούμε και πρέπει να νηστέψουμε, γιατί, όπως προείπαμε, ο Μέγας Αγιασμός συνδέεται με το μυστήριο της Μετανοίας.
Εξαίρεση στην ανέλαιο νηστεία γίνεται αν συμπέσει η παραμονή των Θεοφανείων, ημέρα Σάββατο ή Κυριακή, οπότε γίνεται κατάλυση ελαίου, διότι ποτέ δεν νηστεύουμε το λάδι, τα Σάββατα και τις Κυριακές παρεκτός μόνο το Μέγα Σάββατο.
Οι αγιαστικές Ευχές καθιστούν το νερό του Μ. Αγιασμού ισοδύναμο με το νερό της βαπτίσεως και γι’ αυτό ο Μ. Αγιασμός χρησιμοποιείται για την βάπτιση βρεφών, που είναι ετοιμοθάνατα, ή βαρειά άρρωστα προς συντόμευση της Ακολουθίας της Βαπτίσεως. Επίσης, εάν τελεσθεί βάπτιση την ημέρα των Θεοφανείων χρησιμοποιείται στην κολυμβήθρα Μέγας Αγιασμός, χωρίς να αναγνωσθεί η Ευχή του Αγιασμού του ύδατος αλλά μόνο τα λόγια, που αφορούν στον βαπτιζόμενο.
Η Ακολουθία του Μικρού Αγιασμού (που τελείται κάθε μήνα), δεν περιέχει αγιαστική Ευχή, δηλαδή επίκληση της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, αλλά ο αγιασμός του ύδατος γίνεται μόνο με την κατάδυση του Τιμίου Σταυρού.
Επίσης, ο Μικρός Αγιασμός ρίπτεται και ραντίζεται στο έδαφος καθ’ όλο το έτος, εν αντιθέσει με τον Μεγάλο Αγιασμό, ο οποίος, όπως μαρτυρείται στους χειρογράφους κώδικες «ου ρίπτεται το σύνολον»(κωδ. 979 του Σινά) κατά τις λοιπές ημέρες, πλην των ημερών της παραμονής και της εορτής των Θεοφανείων.
Ο Μέγας Αγιασμός φυλάσσεται καθ’ όλο το έτος στο Ιερό Βήμα του Ναού και χρησιμοποιείται από τους Ιερείς στις περιπτώσεις, που προαναφέραμε αλλά και σε άλλες περιστάσεις. Συνεπώς δεν συντρέχει λόγος να φυλάσσεται και στα σπίτια των χριστιανών, δεδομένου ότι για να διατηρηθεί στο σπίτι πρέπει να επικρατούν σ’ αυτό πνευματικές συνθήκες. Εξ άλλου η Εκκλησία μας είναι το «ταμείον της Θ. Χάριτος»και φυσικά δεν θα αρνηθεί ποτέ να μας χορηγήσει τον Μεγάλο Αγιασμό, όταν η περίσταση το καλέσει και ο Πνευματικός κρίνει ότι θα αποβεί «προς ωφέλειαν επιτήδειος».(π.Βασίλειος Βολουδάκης - Περιοδικό ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ).
- http://www.oodegr.com/oode/orthod/agiasmos1.htm
- http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/tributes/leitoyrgika/megas_agiasmos.htm
Μηδεμιά διαφορά μεταξύ Μικρού & Μεγάλου Αγιασμού
Τα θεολογικά του επιχειρήματα στο θέμα αυτό, δεν τα καταρρίπτουν τα κείμενα στα οποία αναφέρεσθε.
Ο μακαριστός Φουντούλης, δεν είναι αλάθητος, ούτε είναι αυθεντία εκκλησιαστική. Έχει πολλές καλές τοποθετήσεις, αλλά –προς Θεού- δεν είναι αλάθητος.
Πολύ περισσότερο δεν αποτελεί αυθεντία ο καθηγητής Ευ. Θεοδώρου, ο οποίος ακόμη και τη χειροτονία των γυναικών υποστήριζε.
Η συνείδηση της Εκκλησίας περί της υπεροχής του Μ. Αγιασμού έναντι του Μικρού, αλλά και η νηστεία του ελαίου που προηγείται της μεταλήψεώς του καθ’ όλον τον χρόνον, είναι μεμαρτυρημένη από όλους τους Πατέρας που μνημονεύσαμε. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάσθηκαν αυτές οι νεοφανείς απόψεις και τείνουν να επικρατήσουν λόγω της υιοθετήσεώς τους από εκκλησιαστικούς Ραδιοφωνικούς Σταθμούς.
Η αναφορά του π. Βασιλείου σε κώδικες που σημειώνουν ότι ο Μ. Αγιασμός δεν ρίπτεται στο έδαφος μετά την 6η Ιανουαρίου, ενώ ο Μικρός ρίπτεται ραντιζόμενος καθ’ όλον τον χρόνο, δεν σας λέει τίποτε; Τη μαρτυρία των κωδίκων δεν αρνούνται και ο Φουντούλης και άλλοι ερευνηταί.
Ο π. Βασίλειος ρωτήθηκε από εμάς και είναι πρόθυμος σε διάλογο μαζί σας αρκεί να αποκαλύψετε το όνομά σας και να μη κρύπτεσθε πίσω από την ανωνυμία.
Ο Μέγας Αγιασμός φυλάσσεται καθ’ όλο το έτος στο Ιερό Βήμα του Ναού και χρησιμοποιείται από τους Ιερείς στις περιπτώσεις, που προαναφέραμε αλλά και σε άλλες περιστάσεις. Συνεπώς δεν συντρέχει λόγος να φυλάσσεται και στα σπίτια των χριστιανών, δεδομένου ότι για να διατηρηθεί στο σπίτι πρέπει να επικρατούν σ’ αυτό πνευματικές συνθήκες. Εξ άλλου η Εκκλησία μας είναι το «ταμείον της Θ. Χάριτος»και φυσικά δεν θα αρνηθεί ποτέ να μας χορηγήσει τον Μεγάλο Αγιασμό, όταν η περίσταση το καλέσει και ο Πνευματικός κρίνει ότι θα αποβεί «προς ωφέλειαν επιτήδειος».(π.Βασίλειος Βολουδάκης - Περιοδικό ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ).
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Ένσταση Α΄
Για να μην διαδίδουμε “πλάνες” που αναφέρονται στο πιο πάνω άρθρο, ιδού δύο πλήρως τεκμηριωμένα άρθρα όπου διαλύονται όλα τα “ψευτο-ευσεβιστικά” περί του Αγιασμού. Γνώσεσθε την αλήθεια και η αλήθεια ελευθερώσει ημάς!- http://www.oodegr.com/oode/orthod/agiasmos1.htm
- http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/tributes/leitoyrgika/megas_agiasmos.htm
Μηδεμιά διαφορά μεταξύ Μικρού & Μεγάλου Αγιασμού
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ
Και οι δυο κληρικοί που αναφέρετε είναι νεώτεροι του π. Βασιλείου Βολουδάκη, ο οποίος εκτός της θεολογικής γνώσεως, αλλά και της πνευματικής του πείρας, υπήρξε μαθητής –ειδικώς σε θέματα λειτουργικής και τελετουργικής- αγίων ανδρών με γνώση θεολογική και αρετή, όπως ο π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, π. Μαρκος Μανώλης, π. Θεόκλητος Διονυσιάτης, αλλά και Γερόντων με εμπειρία αγιοπνευματική, όπως ο π. Σίμων Αρβανίτης, π. Φιλόθεος Ζερβάκος, π. Δημήτριος Γκαγκαστάθης κ.α.Τα θεολογικά του επιχειρήματα στο θέμα αυτό, δεν τα καταρρίπτουν τα κείμενα στα οποία αναφέρεσθε.
Ο μακαριστός Φουντούλης, δεν είναι αλάθητος, ούτε είναι αυθεντία εκκλησιαστική. Έχει πολλές καλές τοποθετήσεις, αλλά –προς Θεού- δεν είναι αλάθητος.
Πολύ περισσότερο δεν αποτελεί αυθεντία ο καθηγητής Ευ. Θεοδώρου, ο οποίος ακόμη και τη χειροτονία των γυναικών υποστήριζε.
Η συνείδηση της Εκκλησίας περί της υπεροχής του Μ. Αγιασμού έναντι του Μικρού, αλλά και η νηστεία του ελαίου που προηγείται της μεταλήψεώς του καθ’ όλον τον χρόνον, είναι μεμαρτυρημένη από όλους τους Πατέρας που μνημονεύσαμε. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάσθηκαν αυτές οι νεοφανείς απόψεις και τείνουν να επικρατήσουν λόγω της υιοθετήσεώς τους από εκκλησιαστικούς Ραδιοφωνικούς Σταθμούς.
Η αναφορά του π. Βασιλείου σε κώδικες που σημειώνουν ότι ο Μ. Αγιασμός δεν ρίπτεται στο έδαφος μετά την 6η Ιανουαρίου, ενώ ο Μικρός ρίπτεται ραντιζόμενος καθ’ όλον τον χρόνο, δεν σας λέει τίποτε; Τη μαρτυρία των κωδίκων δεν αρνούνται και ο Φουντούλης και άλλοι ερευνηταί.
Ο π. Βασίλειος ρωτήθηκε από εμάς και είναι πρόθυμος σε διάλογο μαζί σας αρκεί να αποκαλύψετε το όνομά σας και να μη κρύπτεσθε πίσω από την ανωνυμία.
Ένσταση Β΄
Το αν αναφέρουν κάποιοι “άγιοι γεροντάδες” (προς Θεού δεν αμφισβητώ την αγιότητά τους) δεν λέει κάτι. Μια εσφαλμένη πρακτική μπορεί να διαιωνίζεται ακόμη και από φωτισμένους ανθρώπους που εμμένουν, είτε λόγω άγνοιας, είτε λόγο σεβασμού σε μία (λανθασμένη) παράδοση.
Ο Φουντούλης μπορεί να μην είναι αλάθητος. Την έρευνα όμως που πραγματοποίησε και τα πλήθη χειρογράφων κωδίκων που μελέτησε δεν μπορεί να τα αμφισβητήσει κανείς. Και ποιό κριτήριο είναι αυτό που θα αποφασίσουμε ότι στην μία περίπτωση (που μας βολεύει) έχει δίκαιο ο Φουντούλης ενώ στην άλλη (που δεν μας βολεύει) ο Καθηγητής έκανε σφάλμα και δεν την συμμεριζόμαστε;
Και εν τέλει… να θέσω και έναν δικό μου προβληματισμό… Έχουμε τη δυνατότητα να μεταλαμβάνουμε ανελλιπώς των Αχράντων Μυστηρίων και απαγορεύεται να μεταλάβουμε Αγιασμό; Και μην ξεχνάμε και το γεγονός ότι ειδικά στα Ευχολόγια Goar, Σεραπίωνος, Κρυπτοφέρρης, Συλλογή Δημητριεύσκη και cod. Barberini gr. 336, υπάρχουν πολλές και διαφορέτικές ευχές αγιασμού, ακόμη και για την ημέρα των Θεοφανείων, και ακόμη περισσότερες “Βαπτισματικές” ευχές Αγιασμού (π.χ. Ευχή Αγιασμού των Αγίων Θεοφανείων λεγομένη εν τω εμβάτη κολυμβητικώς) – ένα δείγμα ακόμη ότι σαφής αγιαστική διαφορά μεταξύ μικρού και μεγάλου δεν υπάρχει).
Ο μικρός είναι μετεξέλιξη του μεγάλου και η διαφορά τους έγκειται στην χρήση της “αυτοτελούς” ακολουθίας “ξεκομμένης” του μυστηρίου της Ευχαριστίας. Λόγω των Θεομητορικών Θαυμάτων (Μπαλουκλή κλπ.) ο μικρός έλαβε την μορφή Παρακλητικού Κανόνος της Θεοτόκου όπου συνάπτονται οι Ευχές του Αγιασμού σε αντίθεση με τον Μεγάλο που τελείται εντός της Ευχαριστίας.
Ο ιερός Χρυσόστομος στον Λόγο του εις το Αγιον Βάπτισμα αναφέρει: «Αὕτη ἐστὶν ἡ ἡμέρα καθ᾿ ἥν ἐβαπτίσατο, καὶ τὴν τῶν ὑδάτων ἡγίασε φύσιν. Διά τοι τοῦτο καὶ μεσονυκτίῳ κατὰ τὴν ἑορτὴν ταύτην ΑΠΑΝΤΕΣ ΥΔΡΕΥΣΑΜΕΝΟΙ ΟΙΚΑΔΕ τὰ νάματα ἀποτίθενται, καὶ ΕΙΣ ΕΝΙΑΥΤΟΝ ΟΛΟΚΛΗΡΟΝ ΦΥΛΑΤΤΟΥΣΙΝ, ἅτε δὴ σήμερον ἁγιασθέντων τῶν ὑδάτων· καὶ τὸ σημεῖον γίνεται ἐναργὲς οὐ διαφθειρομένης τῆς τῶν ὑδάτων ἐκείνων φύσεως τῷ μήκει τοῦ χρόνου, ἀλλ᾿ ΕΙΣ ΕΝΙΑΥΤΟΝ ΟΛΟΚΛΗΡΟΝ ΚΑΙ ΔΥΟ ΚΑΙ ΤΡΙΑ πολλάκις ἔτη τοῦ σήμερον ἀντληθέντος ἀκεραίου καὶ νεαροῦ μένοντος, καὶ μετὰ τοσοῦτον χρόνον τοῖς ἄρτι τῶν πηγῶν ἐξαρπασθεῖσιν ὕδασιν ἁμιλλωμένου».
Ο ιερός Χρυσόστομος στον Λόγο του εις το Αγιον Βάπτισμα αναφέρει: «Αὕτη ἐστὶν ἡ ἡμέρα καθ᾿ ἥν ἐβαπτίσατο, καὶ τὴν τῶν ὑδάτων ἡγίασε φύσιν. Διά τοι τοῦτο καὶ μεσονυκτίῳ κατὰ τὴν ἑορτὴν ταύτην ΑΠΑΝΤΕΣ ΥΔΡΕΥΣΑΜΕΝΟΙ ΟΙΚΑΔΕ τὰ νάματα ἀποτίθενται, καὶ ΕΙΣ ΕΝΙΑΥΤΟΝ ΟΛΟΚΛΗΡΟΝ ΦΥΛΑΤΤΟΥΣΙΝ, ἅτε δὴ σήμερον ἁγιασθέντων τῶν ὑδάτων· καὶ τὸ σημεῖον γίνεται ἐναργὲς οὐ διαφθειρομένης τῆς τῶν ὑδάτων ἐκείνων φύσεως τῷ μήκει τοῦ χρόνου, ἀλλ᾿ ΕΙΣ ΕΝΙΑΥΤΟΝ ΟΛΟΚΛΗΡΟΝ ΚΑΙ ΔΥΟ ΚΑΙ ΤΡΙΑ πολλάκις ἔτη τοῦ σήμερον ἀντληθέντος ἀκεραίου καὶ νεαροῦ μένοντος, καὶ μετὰ τοσοῦτον χρόνον τοῖς ἄρτι τῶν πηγῶν ἐξαρπασθεῖσιν ὕδασιν ἁμιλλωμένου».
Επίσης και εις το Τυπικόν Αγίου Σάββα (ΤΑΣ) εκδ. Ιεράς Μονής Τατάρνης, ο ηγούμενος της Μονής π. Δοσίθεος (γνώστης βαθύτατος του περιεχομένου των χειρογράφων τυπικών και διατάξεων) στας υποσημειώσεις του ΙΘ’ Κεφ. του ΤΑΣ και συγκεκριμένα στην 32α σημείωσιν αναφέρει βασιζόμενος στο χωρίον τοῦ Χρυσοστόμου:
- Ὅτι οἱ Χριστιανοί ἔφερον μεθ᾿ ἑαυτῶν τὸν ἁγιασμόν, ὅνπερ ἐκράτουν εἰς τὰς οἱκίας αὐτῶν,
- Ὅτι λανθασμένον τὸ λεγόμενον ὅτι ὁ ἁγιασμὸς αὐτὸς δὲν φυλάσσεται οἴκοι εἰ μὴ μόνον εἰς τοὺς Ναοὺς πρὸς μετάληψιν των βαρέως ἁμαρτανόντων (ἄλλη πλάνη αὕτη καὶ ἀτυχής, συνεχιζομένη ὑπὸ πολλῶν πνευματικῶν).
Τώρα αν εξακολουθούμε και απορρίπτουμε πόσω μάλλον τον Χρυσόστομο περισσότερο, αλλά και όλους τους επί πολλά έτη ερευνητές χειρογράφων και μύστες ζωντανών λειτουργικών παραδόσεων εν Αγίω Όρει και άλλα μεγάλα μοναστικά (και μη) κέντρα και εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ἁγιοπνευματικές – ευσεβιστικές απόψεις είναι κρίμα.
Τώρα αν εξακολουθούμε και απορρίπτουμε πόσω μάλλον τον Χρυσόστομο περισσότερο, αλλά και όλους τους επί πολλά έτη ερευνητές χειρογράφων και μύστες ζωντανών λειτουργικών παραδόσεων εν Αγίω Όρει και άλλα μεγάλα μοναστικά (και μη) κέντρα και εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ἁγιοπνευματικές – ευσεβιστικές απόψεις είναι κρίμα.
Τον Φουντούλη τον βγάλατε λαθεμένο (φαντάζομαι και τον Δοσίθεο). Θα βγάλουμε όμως και τον Χρυσόστομο; Και θα αφήσουμε ως αλάθητους και “θιασώτας” της παραδόσεως άλλους “πεφωτισμένους Γερόντους (ειδικοί σε θέματα λειτουργικής & τελετουργικής (sic;); από που εξέλαβαν την ιδιότητα αυτή; ερεύνησαν; δημοσίευσαν λειτουργικές έρευνες βασισμένες σε ιστορικές πηγές (βλ. λειτουργικά χφ., λόγους πατέρων, τυπικές διατάξεις), που “εξειδικεύτηκαν”; θα ήθελα μια περεταίρω πληροφόρηση στην έρευνα και την εξειδίκευση ενός εκάστου των μνημονευθέντων πατέρων.)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ
Με την υπεραπλουστευτική μέθοδο που χρησιμοποιήσατε στην ερμηνεία της διατυπώσεως του αγίου Χρυσοστόμου – η οποία, σημειωτέον, δεν αναιρεί τα όσα έγραψε ο π. Βασίλειος- θα μπορούσε να σας απαντήσει κανείς “μα τότε τι χρειάζεται η τέλεση Μικρού και Μεγάλου Αγιασμού αφού μπορούμε όλοι να προμηθευθούμε τον Αγιασμό και από τις πηγές αλλά και από τις βρύσες του σπιτιού μας, μιάς και “σημερον των υδάτων αγιάζεται η φύσις”;”.
Ποιά, τότε η χρησιμότητα του μηνιαίου αγιασμού, αφού θα φυλάμε στο σπίτι μας τον αγιασμό της φύσεως της 6ης Ιανουαρίου; Ούτε η αναφορά σας στον π. Δοσίθεον αντιτίθεται στα όσα έγραψε ο π. Βασίλειος, ο οποίος δεν απέκλεισε την διατήρηση του Μ. Αγιασμού στα σπίτια των χριστιανών αλλά ετόνισε ότι απαιτούνται γι’ αυτό πνευματικές προϋποθέσεις στο σπίπιτι που θα τον διατηρήσει.
Τα πράγματα στην Ορθόδοξη Τελετουργική δεν προσεγγίζονται με απλουστευτικές μεθόδους και κυρίως με διάθεση πολεμική των αντιτιθεμένων. Αλήθεια, γιατί το θέμα αυτό δεν απετέλεσε αντικείμενο αντιπαραθέσεως επί δύο χιλιάδες χρόνια και αποτελεί μήλον της Εριδος τα τελευταία μόνο χρόνια; Δεν είναι άξιο απορίας αυτό, δεδομένου ότι σύσσωμη η Ορθοδοξία μέχρι πρότινος επίστευε και ζούσε αυτά που έγραψε ο π. Βασίλειος, ο οποίος δεν τα επινόησε αλλά τα παρέλαβε από την Εκκλησία.
Γιατί τα τελευταία χρόνια προσπαθούν κάποιοι –χωρίς έρεισμα στη λειτουργική μας Παράδοση - να τα ανατρέψουν; Η εκδοχή τους –και άν ακόμη είχαν δίκιο- συντελεί στην ευσέβεια ενός λαού που τα έχει ισοπεδώσει όλα ή συντελούν στο να μη μείνει τίποτε ιερό και όσιο που να εμπνέει σεβασμό και να απαιτεί μια στοιχειώδη νηστευτική άσκηση;
Όσον αφορά το γεγονός ότι «σήμερον αγιάζεται η “φύσις” των υδάτων», μην παραπλανούμε τον λαό. Στο προοίμιο αυτό των Θεοφανείων (το οποίο δεν αποτελεί μέρος Ευχής, αλλ’ είναι εγκωμιαστικός λόγος ποίημα του Σωφρονίου Ιεροσολύμων) και οι αναφορές της λέξεως “σήμερον” αφορούν αυτή την ημέρα της Βαπτίσεως του Χριστού εν τω Ιορδάνη και μόνον και ουχί της σημερινής τελέσεως του Αγιασμού. Άρα η παρ-ερμηνεία σας ότι σήμερον (εορτή των Θεοφανείων, αγιάζεται η “φύσις” των υδάτων είναι εσφαλμένη. Και μην ξεχνάμε και την “ποιητική αδεία” του συγγραφέως, καθ’ ότι πρόκειται περί Εγκωμίου.
Με ρωτάτε ποιά η χρησιμότης του μηνιαίου αγιασμού αφού θα φυλάμε τον αγιασμό (της φύσεως (sic;) της 6ης Ιανουαρίου. Με την δική σας και μόνον λογική, σας ερωτώ και εγώ, ποιός ο σκοπός της καθημερινής ή έστω συχνής τελέσεως της Ευχαριστίας, από τη στιγμή που φυλάσσουμε εν τω Αρτοφορίω επί της Αγίας Τραπέζης Σώμα και Αίμα Κυρίου; Καταλαβαίνετε ότι ‘σεις είσθε που “υπεραπλουστεύετε” τας μεθόδους. Με την ίδια δική σας λογική και πάλιν, ποίος ο λόγος να μετέχουμε του Ευχελαίου και να το τελούμε πολλάκις από τη στιγμή που φυλάττουμε και αυτού εν τοις οίκοις ημών; Η απάντηση σε όλα αυτά τα “απλουστευμένα” (επιεικώς χαρακτηριζόμενα) ερωτήματά σας είναι ότι η Εκκλησία θέλει τα μέλη της να γίνονται μέτοχοι των αγιαστικών της πράξεων πάλιν και πολλάκις.
Σε κάθε αγιαστική πράξη και μυστήριο η Εκκλησία εύχεται υπέρ του σύμπαντος κόσμου, ποιώντας μνημόσυνα όλων και ζητώντας τη βοήθεια του Κυρίου για τη σωτηρία ενός εκάστου μέλους της και όλων μαζί. Αυτός είναι και ο λόγος που δημιούργησε την αυτοτελή ακολουθία του Αγιασμού και την ονόμασε «Ακολουθία του Μικρού Αγιασμού» λόγω της βραχύτητάς του σε “έκταση” για να τελείται συχνότερα και να αγιάζεται ο λαός, και τήρησε την «Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού» να τελείται επί το λαμπρότερον και έτι επίσημον καθ’ ενιαυτόν άπαξ αρχικώς και δισσώς μεταγενεστέρως κατά την ημέρα του εορτασμού των Αγίων Θεοφανείων, εις ανάμνησιν του Βαπτίσματος του Κυρίου.
Τα πράγματα στην Ορθόδοξη Τελετουργική βεβαίως και δεν προσεγγίζονται με απλουστευτικές μεθόδους. Προσεγγίζονται με έρευνα εις τας εντύπους και χειρογράφους πηγάς και μόνον, και όχι με “ζηλωτυπικές” – “συναισθηματικές” απόψεις, όπου μόνο μερικές “μερίδες εκλεκτών” ζούν και βιώνουν, σε αντίθεση με την πλειάδα πατέρων, οσίων, αγίων που ξεπήδησαν από τους κόλπους της εκκλησίας και οι οποίοι ποτέ δεν αναφέρθηκαν στο πως “ευσεβιστικώς” βιώνουν τα όσα εν Κυρίω μετέχουν.
Το θέμα αυτό δεν απετέλεσε αντικείμενο αντιπαραθέσεως επί δύο χιλιάδες χρόνια, διότι η Εκκλησία και όλα τα μέλη της ήξεραν πολύ ορθώς και να φυλάσσουν τον Αγιασμό, και να μεταλαμβάνουν εξ αυτού άνευ υποχρεωτικής νηστείας πρότερον. Απλώς τα τελευταία έτη ορισμένες “μερίδες” κληρικών και “θιασωτών” της Ορθοδόξου (δικής τους και μόνον) Παραδόσεως “ευσεβιστικώς” και μόνον αγνοώντας τους επί αιώνας Πατέρας της καθ’ ημάς Ορθοδόξου Εκκλησίας, πέρασαν τας δικάς τους απόψεις .
Τα πράγματα στην Ορθόδοξη Τελετουργική δεν προσεγγίζονται με απλουστευτικές μεθόδους και κυρίως με διάθεση πολεμική των αντιτιθεμένων. Αλήθεια, γιατί το θέμα αυτό δεν απετέλεσε αντικείμενο αντιπαραθέσεως επί δύο χιλιάδες χρόνια και αποτελεί μήλον της Εριδος τα τελευταία μόνο χρόνια; Δεν είναι άξιο απορίας αυτό, δεδομένου ότι σύσσωμη η Ορθοδοξία μέχρι πρότινος επίστευε και ζούσε αυτά που έγραψε ο π. Βασίλειος, ο οποίος δεν τα επινόησε αλλά τα παρέλαβε από την Εκκλησία.
Γιατί τα τελευταία χρόνια προσπαθούν κάποιοι –χωρίς έρεισμα στη λειτουργική μας Παράδοση - να τα ανατρέψουν; Η εκδοχή τους –και άν ακόμη είχαν δίκιο- συντελεί στην ευσέβεια ενός λαού που τα έχει ισοπεδώσει όλα ή συντελούν στο να μη μείνει τίποτε ιερό και όσιο που να εμπνέει σεβασμό και να απαιτεί μια στοιχειώδη νηστευτική άσκηση;
Ένσταση Γ'
Δεν υπάρχει στην Ορθοδοξία διφυής ερμηνεία. Μία είναι η ερμηνεία σε όλα τα θέματα, και αυτή πάντα γίνεται μέσω των ιδίων των Πατέρων της Εκκλησίας και όχι των ερμηνειών ερμηνευτών άλλων ερμηνευτών.Όσον αφορά το γεγονός ότι «σήμερον αγιάζεται η “φύσις” των υδάτων», μην παραπλανούμε τον λαό. Στο προοίμιο αυτό των Θεοφανείων (το οποίο δεν αποτελεί μέρος Ευχής, αλλ’ είναι εγκωμιαστικός λόγος ποίημα του Σωφρονίου Ιεροσολύμων) και οι αναφορές της λέξεως “σήμερον” αφορούν αυτή την ημέρα της Βαπτίσεως του Χριστού εν τω Ιορδάνη και μόνον και ουχί της σημερινής τελέσεως του Αγιασμού. Άρα η παρ-ερμηνεία σας ότι σήμερον (εορτή των Θεοφανείων, αγιάζεται η “φύσις” των υδάτων είναι εσφαλμένη. Και μην ξεχνάμε και την “ποιητική αδεία” του συγγραφέως, καθ’ ότι πρόκειται περί Εγκωμίου.
Με ρωτάτε ποιά η χρησιμότης του μηνιαίου αγιασμού αφού θα φυλάμε τον αγιασμό (της φύσεως (sic;) της 6ης Ιανουαρίου. Με την δική σας και μόνον λογική, σας ερωτώ και εγώ, ποιός ο σκοπός της καθημερινής ή έστω συχνής τελέσεως της Ευχαριστίας, από τη στιγμή που φυλάσσουμε εν τω Αρτοφορίω επί της Αγίας Τραπέζης Σώμα και Αίμα Κυρίου; Καταλαβαίνετε ότι ‘σεις είσθε που “υπεραπλουστεύετε” τας μεθόδους. Με την ίδια δική σας λογική και πάλιν, ποίος ο λόγος να μετέχουμε του Ευχελαίου και να το τελούμε πολλάκις από τη στιγμή που φυλάττουμε και αυτού εν τοις οίκοις ημών; Η απάντηση σε όλα αυτά τα “απλουστευμένα” (επιεικώς χαρακτηριζόμενα) ερωτήματά σας είναι ότι η Εκκλησία θέλει τα μέλη της να γίνονται μέτοχοι των αγιαστικών της πράξεων πάλιν και πολλάκις.
Σε κάθε αγιαστική πράξη και μυστήριο η Εκκλησία εύχεται υπέρ του σύμπαντος κόσμου, ποιώντας μνημόσυνα όλων και ζητώντας τη βοήθεια του Κυρίου για τη σωτηρία ενός εκάστου μέλους της και όλων μαζί. Αυτός είναι και ο λόγος που δημιούργησε την αυτοτελή ακολουθία του Αγιασμού και την ονόμασε «Ακολουθία του Μικρού Αγιασμού» λόγω της βραχύτητάς του σε “έκταση” για να τελείται συχνότερα και να αγιάζεται ο λαός, και τήρησε την «Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού» να τελείται επί το λαμπρότερον και έτι επίσημον καθ’ ενιαυτόν άπαξ αρχικώς και δισσώς μεταγενεστέρως κατά την ημέρα του εορτασμού των Αγίων Θεοφανείων, εις ανάμνησιν του Βαπτίσματος του Κυρίου.
Τα πράγματα στην Ορθόδοξη Τελετουργική βεβαίως και δεν προσεγγίζονται με απλουστευτικές μεθόδους. Προσεγγίζονται με έρευνα εις τας εντύπους και χειρογράφους πηγάς και μόνον, και όχι με “ζηλωτυπικές” – “συναισθηματικές” απόψεις, όπου μόνο μερικές “μερίδες εκλεκτών” ζούν και βιώνουν, σε αντίθεση με την πλειάδα πατέρων, οσίων, αγίων που ξεπήδησαν από τους κόλπους της εκκλησίας και οι οποίοι ποτέ δεν αναφέρθηκαν στο πως “ευσεβιστικώς” βιώνουν τα όσα εν Κυρίω μετέχουν.
Το θέμα αυτό δεν απετέλεσε αντικείμενο αντιπαραθέσεως επί δύο χιλιάδες χρόνια, διότι η Εκκλησία και όλα τα μέλη της ήξεραν πολύ ορθώς και να φυλάσσουν τον Αγιασμό, και να μεταλαμβάνουν εξ αυτού άνευ υποχρεωτικής νηστείας πρότερον. Απλώς τα τελευταία έτη ορισμένες “μερίδες” κληρικών και “θιασωτών” της Ορθοδόξου (δικής τους και μόνον) Παραδόσεως “ευσεβιστικώς” και μόνον αγνοώντας τους επί αιώνας Πατέρας της καθ’ ημάς Ορθοδόξου Εκκλησίας, πέρασαν τας δικάς τους απόψεις .
Ο π. Βασίλειος δεν τα παρέλαβε από την διδασκαλία των Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Τα παρέλαβε από “μερίδα-ες” οι οποίοι είναι μακράν της λειτουργικής μας Παραδόσεως, και οι οποίοι προσπάθησαν και εισήγαγαν δικάς τους ερμηνείας αβασίμους και μακράν των Πατέρων και της διδασκαλίας αυτών ως απόρροια της διδασκαλίας της Εκκλησίας. Οι απόψεις του π. Βασιλείου και όσων τις “ασπάζονται” και μόνον είναι αυτές που προσπαθούν να ανατρέψουν τη διδασκαλία αιώνων. Η Ορθόδοξος Εκκλησία έχει προ αιώνων θεσμοθετημένες νηστείες!
Η νηστευτική άσκηση δεν είναι “κανόνας” για τους εν τω κόσμω. Τους εν τοις Μοναστηρίοις σεβόμεθα διά τους δικούς τους κανόνας. Δεν έχουν όμως εφαρμογή και εν τω κόσμω.
Καθ’ είς έχει υποχρέωσιν να τηρεί τας υπό της Εκκλησίας διατεταγμένας νηστείας και μόνον (εκτός επιτιμίου). Ασκητάς η Εκκλησία δεν ανέφερε ποτέ τους κοσμικούς. Η “άσκηση” του κοσμικού είναι διάφορη απ’ αυτή του μοναχού. Αν εσείς δεν εμπνέεσθε από σεβασμό για τα ιερά και όσια χωρίς τη (δική σας) “νηστευτική άσκηση”, τότε δεν σημαίνει ότι και όλοι οι υπόλοιποι δεν εμπνέονται ή είναι ολιγότερον “άξιοι” να μετέχουν του αγιασμού διά την σωτηρίαν των.
Σε προηγούμενη απάντησή μου αναφέρθηκα σε πληθώρα χειρογράφων κωδίκων και εντύπων πηγών, αναφέρθηκα σε Χρυσόστομο, αναφέρθηκα σε Φουντούλη, αναφέρθηκα σε Δοσίθεο. Τις πηγές και τον Φουντούλη τους απορρίψατε και δεν ασχοληθήκατε μαζί τους. Δικαίωμά σας. Μιλήσατε μόνο για την σημείωση του π. Δοσιθέου “παρ-ερμηνεύοντας” την και “δείχνοντας” εσφαλμένως ότι δεν αντιτίθεται σε όσα λέει ο π. Βασίλειος. Δυστυχώς όμως, ο π. Δοσίθεος και πόσο μάλλον ο Ιερός Χρυσόστομος δεν κάνουν μηδεμιά αναφορά περί “προϋποθέσεων” για να φυλάσσεται ο Αγιασμός. Παρ’ όλα αυτά εσείς πιστεύετε ότι συμφωνούν με τα όσα λέει ο π. Βασίλειος.
Αφήστε λοιπόν να φυλάσσεται ο Αγιασμός και σε σπίτια που βλασφημούν από το πρωί έως το βράδυ τον Χριστό και τους Αγίους . Αυτό άλλωστε κατά την άποψή σας γινόταν επί 2000 χρόνια . Η ασέβεια της εποχής μας δηλαδή σας φαίνεται ίδια με την εποχή του παππού και του προπάππου σας.
Αν η ευλάβεια για σας είναι ευσεβισμός, μιλάμε από διαφορετική σκοπιά και μάλλον δε χρησιμεύει η συνέχιση των σχολιασμών επί του άρθρου του π. Βασιλείου
Συζητήστε και με τον πνευματικό σας το θέμα και ακολουθήστε ότι σας συμβουλέψει.
Σας ευχαριστούμε.
Η νηστευτική άσκηση δεν είναι “κανόνας” για τους εν τω κόσμω. Τους εν τοις Μοναστηρίοις σεβόμεθα διά τους δικούς τους κανόνας. Δεν έχουν όμως εφαρμογή και εν τω κόσμω.
Καθ’ είς έχει υποχρέωσιν να τηρεί τας υπό της Εκκλησίας διατεταγμένας νηστείας και μόνον (εκτός επιτιμίου). Ασκητάς η Εκκλησία δεν ανέφερε ποτέ τους κοσμικούς. Η “άσκηση” του κοσμικού είναι διάφορη απ’ αυτή του μοναχού. Αν εσείς δεν εμπνέεσθε από σεβασμό για τα ιερά και όσια χωρίς τη (δική σας) “νηστευτική άσκηση”, τότε δεν σημαίνει ότι και όλοι οι υπόλοιποι δεν εμπνέονται ή είναι ολιγότερον “άξιοι” να μετέχουν του αγιασμού διά την σωτηρίαν των.
Σε προηγούμενη απάντησή μου αναφέρθηκα σε πληθώρα χειρογράφων κωδίκων και εντύπων πηγών, αναφέρθηκα σε Χρυσόστομο, αναφέρθηκα σε Φουντούλη, αναφέρθηκα σε Δοσίθεο. Τις πηγές και τον Φουντούλη τους απορρίψατε και δεν ασχοληθήκατε μαζί τους. Δικαίωμά σας. Μιλήσατε μόνο για την σημείωση του π. Δοσιθέου “παρ-ερμηνεύοντας” την και “δείχνοντας” εσφαλμένως ότι δεν αντιτίθεται σε όσα λέει ο π. Βασίλειος. Δυστυχώς όμως, ο π. Δοσίθεος και πόσο μάλλον ο Ιερός Χρυσόστομος δεν κάνουν μηδεμιά αναφορά περί “προϋποθέσεων” για να φυλάσσεται ο Αγιασμός. Παρ’ όλα αυτά εσείς πιστεύετε ότι συμφωνούν με τα όσα λέει ο π. Βασίλειος.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ
Αγαπητέ φίλε αναγνώστη χαίρετε πάντοτε εν Κυρίω !Αφήστε λοιπόν να φυλάσσεται ο Αγιασμός και σε σπίτια που βλασφημούν από το πρωί έως το βράδυ τον Χριστό και τους Αγίους . Αυτό άλλωστε κατά την άποψή σας γινόταν επί 2000 χρόνια . Η ασέβεια της εποχής μας δηλαδή σας φαίνεται ίδια με την εποχή του παππού και του προπάππου σας.
Αν η ευλάβεια για σας είναι ευσεβισμός, μιλάμε από διαφορετική σκοπιά και μάλλον δε χρησιμεύει η συνέχιση των σχολιασμών επί του άρθρου του π. Βασιλείου
Συζητήστε και με τον πνευματικό σας το θέμα και ακολουθήστε ότι σας συμβουλέψει.
Σας ευχαριστούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου