Αρωματικά Φυτά και Αιθέρια Έλαια

Παναγιώτης Σιμιτζής  - Δρ. Γεωπονίας

ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ: http://act-in-idios.blogspot.gr/2012/09/blog-post_24.html#.UTXTmaLJTTo

Εδώ και πολλούς αιώνες, τα αρωματικά φυτά είναι γνωστά για τις ευεργετικές τους ιδιότητες και χρησιμοποιούνται ευρέως σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως είναι οι κλάδοι των τροφίμων, των φαρμάκων και των καλλυντικών. Στην Ελλάδα αναπτύσσεται ένας μεγάλος αριθμός αρωματικών φυτών, η ανάπτυξη και παρουσία των οποίων ευνοείται από τις υπάρχουσες κλιματικές συνθήκες. Γενικά, τα αρωματικά φυτά δεν έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις για να αναπτυχθούν (θερμοκρασία και pH εδάφους, 18-25°C και 6-7,5 , αντίστοιχα), ενώ πολλαπλασιάζονται εγγενώς με σπόρο και αγενώς με μοσχεύματα ή καταβολάδες. Η μεγάλη ποικιλία των αρωματικών φυτών αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για την Ελλάδα, αφού τα τελευταία χρόνια, ο δυτικός κόσμος έχει στραφεί στην παραγωγή προϊόντων, τα οποία περιέχουν όσο το δυνατό λιγότερες συνθετικά παραγόμενες ουσίες.

Τα περισσότερα αρωματικά φυτά είναι πολυετή και αειθαλή, ενώ αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες και σε συνθήκες ξηρασίας. Δε χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα και το συνολικό κόστος καλλιέργειάς τους είναι σχετικά χαμηλό. Η καλλιέργειά τους συμβάλλει στην καλύτερη εκμετάλλευση, ιδιαίτερα, των ορεινών και ημιορεινών γεωργικών εκτάσεων, ενώ παράλληλα δημιουργούνται νέες οικονομικές δραστηριότητες και ενισχύεται η τοπική παραγωγή, μέσω της χρησιμοποίησης φυτικών ειδών της ελληνικής χλωρίδας. Εκτός των άλλων, προστατεύεται και το περιβάλλον, αφού μειώνεται η διάβρωση του εδάφους, επιτυγχάνεται ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων και μικρότερη χρησιμοποίηση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. Άλλωστε, η στροφή προς άλλες καλλιέργειες, πέρα του καπνού, των σιτηρών, του βαμβακιού και των ζαχαροτεύτλων, καθίσταται επιτακτική εξαιτίας της αγροτικής πολιτικής που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, διακόπτοντας τις αντίστοιχες χρηματικές ενισχύσεις.

Τα αρωματικά φυτά και τα συστατικά τους χρησιμοποιούνται ευρέως στη φαρμακοποιία, αφού έχουν αντισηπτικές, αντιβιοτικές, αποχρεπτικές, αντιπυρετικές και τονωτικές ιδιότητες. Συμπτώματα ασθενειών, που σχετίζονται με το αναπνευστικό σύστημα, όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα, ο βήχας και η λαρυγγίτιδα αλλά και εντερικές διαταραχές μπορούν να περιοριστούν μετά τη χρησιμοποίησή τους. Λόγω της σπασμολυτικής τους δράσης, προκαλούν χαλάρωση του στομαχικού τοιχώματος και θεραπεία της λειτουργικής δυσπεψίας, μείωση των συσπάσεων και χαλάρωση των μυών του πεπτικού σωλήνα, εμποδίζοντας την εμφάνιση των γαστρικών φλεγμονών και εξελκώσεων. Παράλληλα, προκαλούν τόνωση του οργανισμού και αυξάνουν την ικανότητα πνευματικής συγκέντρωσης.

Τα αιθέρια έλαια αποτελούν μίγματα αρωματικών ουσιών σε υγρή μορφή και προέρχονται από τα αρωματικά φυτά και συγκεκριμένα από έναν ή περισσότερους φυτικούς ιστούς, όπως το άνθος, ο κάλυκας, ο καρπός, τα φύλλα, τα κλαδιά, ο φλοιός και η ρίζα. Η απομόνωσή τους επιτυγχάνεται κυρίως μέσω απόσταξης με υδρατμούς. Λόγω της πτητικότητάς τους, πρέπει να φυλάσσονται σε αεροστεγείς συσκευασίες απουσία φωτός, για την αποφυγή της αλλοίωσης της σύστασής τους.

Το χαρακτηριστικό άρωμα των αιθέριων ελαίων είναι αποτέλεσμα των συστατικών που περιέχουν, αφού αποτελούν πολυσύνθετα μίγματα οργανικών ουσιών. Οι ενώσεις αυτές βρίσκονται μέσα σε ειδικούς αδένες εκκρίσεως, η κατανομή των οποίων στα φυτικά όργανα είναι τυχαία, ενώ οι διαστάσεις και ο αριθμός τους αυξάνονται, όσο αυτοί βρίσκονται πλησιέστερα προς τις μεγάλες νευρώσεις των φύλλων. Η έκλυση του αιθέριου ελαίου από τα φυτά οφείλεται τόσο στην εξάτμιση, όσο και στη ρήξη των τοιχωμάτων των αδένων, η οποία προκαλείται από την αναπτυσσόμενη οσμωτική πίεση των κυττάρων, που περιβάλλουν τους αδένες. Η μεγαλύτερη ποσότητα του αιθέριου ελαίου βρίσκεται στα αυξητικά όργανα του φυτού, καθώς και στα όργανα νεαρής ηλικίας, ενώ η σύνθεσή του διαφοροποιείται ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του φυτού, την ώρα της ημέρας και την εποχή του έτους.

Οι ιδιότητες των αιθέριων ελαίων είναι γνωστές εδώ και αιώνες, και σήμερα γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες προσπάθειες, έτσι ώστε να βρεθούν και να εξηγηθούν οι μηχανισμοί στους οποίους οφείλονται οι ιδιότητες αυτές. Παράλληλα, εξετάζονται εκτενώς όλες οι αρωματικές ουσίες κάθε αιθέριου ελαίου και γίνεται προσπάθεια να καταγραφεί το φάσμα δράσης τους, καθώς και οι ελάχιστες συγκεντρώσεις που χρειάζονται για να επιτευχθεί η αντιμικροβιακή και αντιοξειδωτική τους δράση. Συστατικά των αιθέριων ελαίων, όπως για παράδειγμα το λιμονένιο, η κυριότερη αρωματική ουσία των εσπεριδοειδών, καθιστούν μερικώς μη τοξικά τα συστατικά που προκαλούν καρκίνο (ελεύθερες ρίζες), μειώνουν τη δραστηριότητα των πρωτεϊνών και ενζύμων που κινητοποιούν τη μη φυσιολογική κυτταρική ανάπτυξη, μειώνοντας, ως εκ τούτου, τον αριθμό των περιπτώσεων καρκινικών μεταστάσεων.

Με εξασφαλισμένο το συγκριτικό πλεονέκτημα στα παραγόμενα προϊόντα, τόσο σε ποιοτικά, όσο και σε ποσοτικά χαρακτηριστικά, η καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών αποτελεί ίσως την καλύτερη εναλλακτική λύση για τη βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος και την προστασία του ελληνικού περιβάλλοντος και πολλών εγχώριων φυτικών ειδών.

ΠΗΓΗ: 

http://mymathworld1.wordpress.com/2013/03/04/%CE%B1%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%86%CF%85%CF%84%CE%AC-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B1%CE%B9%CE%B8%CE%AD%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%AD%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%B1/