«Ἕλληνες ἀεί παῖδες ἐστε, γέρων δέ Ἕλλην οὐκ ἔστιν» (Πλάτων, Τίμαιος, 22b).


"Ὁμολογεῖται μὲν γὰρ τὴν πόλιν ἡμῶν ἀρχαιοτάτην εἶναι καὶ μεγίστην καὶ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ὀνομαστοτάτην· οὕτω δὲ καλῆς τῆς ὑποθέσεως οὔσης,
ἐπὶ τοῖς ἐχομένοις τούτων ἔτι μᾶλλον ἡμᾶς προσήκει τιμᾶσθαι. 24. Ταύτην γὰρ οἰκοῦμεν οὐχ ἑτέρους ἐκβαλόντες οὐδ' ἐρήμην καταλαβόντες
οὐδ' ἐκ πολλῶν ἐθνῶν μιγάδες συλλεγέντες, ἀλλ' οὕτω καλῶς καὶ γνησίως γεγόναμεν ὥστ' ἐξ ἧσπερ ἔφυμεν, ταύτην ἔχοντες ἅπαντα τὸν χρόνον διατελοῦμεν,
αὐτόχθονες ὄντες καὶ τῶν ὀνομάτων τοῖς αὐτοῖς οἷσπερ τοὺς οἰκειοτάτους τὴν πόλιν ἔχοντες προσειπεῖν".
(Ἰσοκράτης, Πανηγυρικός, στίχοι 23-24).

Τα άρθρα που φιλοξενούνται στον παρόντα ιστότοπο και προέρχονται απο άλλες πηγές, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνον τις απόψεις των συγγραφέων τους.

Καθίσταται σαφές ότι η δημοσίευση ανάρτησης, δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά αποδοχή των απόψεων του συγγραφέως.


ΕΑΝ ΘΕΛΕΤΕ, ΑΦΗΝΕΤΕ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΑΣ, ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΑΡΘΡΟ-ΑΝΑΡΤΗΣΗ (΄κλίκ΄ στο "Δεν υπάρχουν σχόλια"). ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ.

Ακολουθήστε μας στο Facebook

Σάββατο 5 Ιουλίου 2014

Ασήμαντοι λόγοι που πυροδότησαν πολέμους





Στην ακάματη ανθρώπινη οδύσσεια του πολέμου, αίτια και αφορμές έχουν ανακαλυφθεί σωρηδόν, καθώς τις περισσότερες αυτές αυτά λειτουργούν ως φτηνές δικαιολογίες για τη συνήθη επεκτατική πολιτική και τον ιμπεριαλισμό.

Κι αν οι καταστροφικές συνέπειες του πολέμου έχουν πια καταγραφεί με εξαντλητική λεπτομέρεια, το μεγάλο ζητούμενο γιατί ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες παραμένει. Και πολλές φορές είναι εξίσου σημαντικό με τη συνέχεια της σύρραξης.


Και από όλους τους λόγους που έχει σκαρφιστεί ποτέ ο άνθρωπος για να δοκιμάσει τις στρατιωτικές του δυνάμεις, οι παρακάτω στέκουν μνημειώδεις για την προχειρότητα της δικαιολόγησης ή την παντελή ανοησία!

Όταν μάλιστα συνδυαστούν με τον συνήθη εγωισμό του ισχυρού, τότε τα πράγματα γίνονται εκρηκτικά φονικά…




Ο Μεγάλος Πόλεμος του Guano
Απώλειες: 13.000+


Ο Πόλεμος του Ειρηνικού έλαβε χώρα μεταξύ Περού, Βολιβίας και Χιλής από το 1879-1883. 

Το «Guano» είναι στα ισπανικά η κουτσουλιά των πουλιών και αυτό μας εισάγει κατευθείαν στην καρδιά του προβλήματος: χάρη στην υψηλή συγκέντρωση φωσφόρου και αζώτου, η κουτσουλιά ήταν βασικό συστατικό στην παραγωγική διαδικασία λιπασμάτων αλλά και πυρίτιδας, κάνοντάς τη να αξίζει το βάρος της σε χρυσό. 

Και βέβαια το μεγαλύτερο «απόθεμα» κουτσουλιάς ήταν κατά μήκος της ακτογραμμής της Ερήμου Ατακάμα, κάτι που την έκανε μήλο του έριδος για τις τρεις χώρες: η Βολιβία αύξησε τους φόρους στην εκμετάλλευση της περιοχής, η Χιλή την κατέλαβε στρατιωτικά για να προστατεύσει τα συμφέροντά της, κάνοντας Βολιβία και Περού να της κηρύξουν τον πόλεμο, αν και θα έχαναν χάρη στην ανωτερότητα του χιλιανού ναυτικού…



Ο Πόλεμος των Dahis και Ghabra
Απώλειες: Άγνωστες 


Δύο αραβικές φυλές (Αbs και Dhubhiyan) επιδόθηκαν σε μια αιματηρή διαμάχη για 40 ολόκληρα χρόνια, κι αυτό για μια ύποπτη ιπποδρομία! 

Ο ηγέτης των Abs προκάλεσε τον ομόλογό του των Dhubhiyan σε αγώνα δρόμου με άλογα, καθώς ο περίφημος επιβήτορας των Abs, Dahis, μια ράτσα γνωστή για την ταχύτητά της, θα εξαφάνιζε υποτίθεται από τον χάρτη τον Ghabra του αρχηγού των Dhubhiyan. 

Όπως και θα γινόταν δηλαδή αν δεν παρενέβαινε η απατεωνιά των Dhubhiyan, που έστησαν ενέδρα στο άτι των Abs, καταλήγοντας στην αιματοβαμμένη σύγκρουση των ιππέων…


Ο Γαλλο-Μεξικανικός Πόλεμος
Απώλειες: 300+


Η Γαλλία κήρυξε τον πόλεμο στο Μεξικό το 1838, αποκλείοντας ναυτικά μια σειρά από λιμάνια και καταλαμβάνοντας το περίφημο οχυρό της Βερακρούζ. 

Η σύρραξη έληξε την επόμενη χρονιά με την παρέμβαση των Βρετανών, αν και το πλέον ηχηρό στοιχείο του πολέμου δεν ήταν άλλο από τον λόγο για τον οποίο ξεκίνησε: κατά τη διάρκεια των μεξικανικών εμφύλιων αναταραχών του 1828, γάλλος ζαχαροπλάστης ισχυρίστηκε ότι το μαγαζί του βανδαλίστηκε από μεξικανικό όχλο, ζητώντας επί ματαίω αποζημίωση. 

Αφού πέρασαν 10 χρόνια και δεν πήρε μία από τις μεξικανικές Αρχές, στράφηκε στον βασιλιά του, τον Λουδοβίκο-Φίλιππο της Γαλλίας, ο οποίος βρήκε έτσι την αφορμή που έψαχνε για να εισβάλει στη χώρα της Κεντρικής Αμερικής…




Η γαλλική εισβολή στην Αλγερία
Απώλειες: Άγνωστες 



Η Αλγερία ήταν κάτω από γαλλικό ζυγό από το 1830-1960, καθώς πριν ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Οι σχέσεις Γάλλων και οθωμανού αντιβασιλέα ήταν τεταμένες, καθώς το γαλλικό χρέος είχε αγγίξει επίπεδα ρεκόρ, και όταν ο αντιβασιλέας ζήτησε τον λόγο από τον γάλλο πρόξενο και δεν ικανοποιήθηκε από την απάντησή του, του έριξε λέει μια ξανάστροφη. 

Το γεγονός το πήρε πολύ στα σοβαρά ο Κάρολος Ι’ της Γαλλίας, ο οποίος διέταξε αμέσως μπλόκα στα αλγερινά λιμάνια, κάτι που κράτησε τρία ολόκληρα χρόνια, μέχρι να βομβαρδίσουν οι Αλγερινοί το πλοίο που μετέφερε τον γάλλο διαπραγματευτή, δίνοντας έτσι την αφορμή στους Γάλλους να κηρύξουν τον πόλεμο. Το ποιος κέρδισε το ξέρουμε όλοι καλά: οι Γάλλοι απέκτησαν την πλήρη κυριότητα της Αλγερίας το 1834…


Ο πόλεμος των 301 ετών για ένα ξυρισμένο μούσι
Απώλειες: Άγνωστες


Ο γενειοφόρος βασιλιάς Λουδοβίκος Ζ’ της Γαλλίας παντρεύτηκε το 1137 την Ελεονόρα, δούκισσα της Ακιτανίας, παίρνοντας προίκα δύο επαρχίες. 

Αργότερα βέβαια ο μονάρχης έφυγε για τις Σταυροφορίες και όταν επέστρεψε εμφανίστηκε μπροστά στην καλή του με δέρμα μωρού! 

Η βασίλισσα δεν εκτίμησε τον ξυρισμένο εαυτό του Λουδοβίκου και απαίτησε να καλλιεργήσει και πάλι το πλούσιο μούσι στο πρόσωπό του. 

Ο βασιλιάς αρνήθηκε φυσικά και το διαζύγιο ήταν πια γεγονός, όταν και θα ξεκινούσαν οι περιπέτειες: η Ελεονόρα πήγε στην Αγγλία και παντρεύτηκε τον Ερρίκο Β’, απαιτώντας μετά την ένωση να της επιστραφεί η προίκα από τον αποτυχημένο γαλλικό γάμο. 

Ο Λουδοβίκος αρνήθηκε για άλλη μια φορά και ο πόλεμος Αγγλίας-Γαλλίας εγκαινιάστηκε με πάσα επισημότητα. Η φονική περιπέτεια θα κρατούσε περισσότερα από 300 χρόνια (1152-1453), αναδεικνύοντας νικητή τη Γαλλία τελικά, αν και η οικονομική καταστροφή ήταν πραγματικότητα και για τις δύο αυτοκρατορίες…

Ο Πόλεμος Al Basoos
Απώλειες: Άγνωστες 

Άλλες δύο αραβικές φυλές δοκίμασαν τον δρόμο της σύρραξης, που διάρκεσε και πάλι κάπου 40 χρόνια (494-534) και πήρε το όνομά της από μια γυναίκα… καμήλα! 

Οι φυλές των Thaglib και Bakr είχαν καμήλες φυσικά και όταν η θηλυκή καμήλα μιας γυναίκας επ ονόματι Al Basoos μπερμπάντισε και ζευγάρωσε με τον επιβήτορα του Kulyab, αρχηγού των Thaglib, ο μεγάλος ηγέτης δεν αναγνώρισε την περίφημη καμήλα και τη σκότωσε. 

Ο ανιψιός της γυναίκας με την καμήλα, που τύχαινε να είναι και ηγέτης της φυλής των Bakr, πληροφορήθηκε τα τραγικά νέα και ψάχνοντας εκδίκηση σκότωσε τον Kulyab: ο πόλεμος ήταν γεγονός. Η σύρραξη συνεχίστηκε για 4 δεκαετίες και όταν κάποια στιγμή συνειδητοποίησαν οι αντιμαχόμενοι το παράλογο του πράγματος, έθαψαν τα τσεκούρια του πολέμου…



Οι Πόλεμοι του Μπακαλιάρου
Απώλειες: Καμία



Με το παιγνιώδες αυτό όνομα έμειναν γνωστές οι συγκρούσεις Ισλανδίας και Βρετανίας για τα δικαιώματα αλιείας στις θάλασσες του Βορρά. Όλα ξεκίνησαν το 1958, όταν η Ισλανδία αποφάσισε να αυξήσει τα όρια αλιείας σε μερικά ακόμα χιλιόμετρα, και το 1972 το παράκανε με τα νέα αλιευτικά της σύνορα. 

Τα πολύτιμα ψαράκια μπήκαν έτσι στο στόχαστρο των δύο χωρών και η συμφωνία που κατέληξαν έμελλε να παραμείνει ενεργή μόλις για 2 χρόνια: τον Νοέμβριο του 1975 θα ξεσπούσε ο τρίτος Πόλεμος του Μπακαλιάρου, με τους Ισλανδούς να επεκτείνουν για μια ακόμη φορά τη θαλάσσια ζώνη αλιευτικής εκμετάλλευσης και τους Βρετανούς να παρατάσσουν τις φρεγάτες για να προστατεύσουν τους ψαράδες τους. 

Με την παρέμβαση όμως ΗΠΑ και ΝΑΤΟ το θέμα λύθηκε, προς όφελος μάλιστα της Ισλανδίας, όταν η τελευταία απείλησε τη Βορειοατλαντική Συμμαχία να κλείσει τη νατοϊκή βάση στο Keflavik, που ήταν στρατηγικής συμμαχίας για τους Δυτικούς στο ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής…


Ο Πόλεμος του Μελιού

Απώλειες: Καμία



Εδώ μιλάμε για εδαφικές διεκδικήσεις του 1830 μεταξύ Αϊόβα και Μισούρι. Μια στενή λωρίδα γης μεταξύ των συνόρων των δύο πολιτειών ήταν αντικείμενο διαμάχης και ένοπλες περίπολοι επιφορτίστηκαν πια να φυλούν τα σύνορα, όταν ο σερίφης του Μισούρι πιάστηκε να συλλέγει φόρους στην Αϊόβα και το πράγμα εκτροχιάστηκε. 

Ο πόλεμος πήρε μάλιστα το όνομά του από τρία επίμαχα δέντρα που ήταν στη ζώνη της διαμάχης και περιείχαν μέλι, τα οποία και πετσοκόφτηκαν από τις αντιμαχόμενες πλευρές! Το πράγμα ήταν έτοιμο να ξεφύγει, αν και επενέβη τελικά το Ανώτατο Δικαστήριο δίνοντας την περιοχή στην Αϊόβα…



Ο Πόλεμος του Χρυσού Σκαμνιού

Απώλειες: 3.000+


Όταν οι Βρετανοί βρήκαν τελικά τον δρόμο τους στην Αφρική, η ανωτερότητα της πυρίτιδας έναντι του τόξου έκαμψε κάθε αντίσταση, αν και το περήφανο βασίλειο των Ασάντι (σημερινή Γκάνα) δεν έλεγε να καταθέσει έτσι εύκολα τα όπλα. 

Οι βρετανικές δυνάμεις εξόρισαν όμως τον βασιλιά των Ασάντι, ενώ ο βρετανός κυβερνήτης της περιοχής απαίτησε το 1900 να κάθεται πάνω στο χρυσό σκαμνί που έβλεπε συνεχώς στο κατασχεμένο σπίτι του βασιλιά. 

Μόνο που το χρυσό σκαμνί ήταν ο θρόνος των Ασάντι και ιερό σύμβολο του λαού, κάτι που τους ανάγκασε να πάρουν τα όπλα! 

Κι αν οι Άγγλοι κέρδισαν τελικά τον πόλεμο, ήταν οι Ασάντι που θα νικούσαν πραγματικά, καθώς ο πόλεμος έγινε για το χρυσό σκαμνί, το οποίο εξαφάνισαν οι Ασάντι και δεν βρήκε ποτέ ξανά ο άγγλος κατακτητής…

Ο Πόλεμος της Γούνας

Απώλειες: 21 άνθρωποι και ένας κυβερνήτης



Τον είπανε Pemmican War και ήταν μια σοβαρή στρατιωτική σύρραξη μεταξύ δύο βρετανικών εταιριών επεξεργασίας γούνας με έδρα τον Καναδά. Οι Hudson’s Bay Company και North West Company μπήκαν σε εμπόλεμες περιπέτειες όταν ο επεκτατισμός της Hudson’s Bay κατάλαβε εδάφη της αντίπαλης εταιρίας, καθώς ήταν πια σαφές ότι η HBC ήθελε το μονοπώλιο στην περιοχή. 

Σύντομα ο κυβερνήτης πήρε το μέρος της HBC και έβαλε πλαφόν στους βούβαλους που εξόντωνε η NWC, κάτι που εξόργισε τους εργάτες της φίρμας και πήραν τα όπλα!

Έκαψαν, λεηλάτησαν και έσφαξαν, με τον εμπορικό ανταγωνισμό να μετατρέπεται σε αντάρτικο πόλεων, καθώς σύντομα στο παιχνίδι μπήκαν και τα στελέχη της HBC! Πώς κατέληξε η περιπέτεια; Το βρετανικό Στέμμα, αηδιασμένο από την εμφύλια σύρραξη, επέβαλε τη συγχώνευση των δύο κολοσσών… 


πηγή
Διαβάστε περισσότερα... »

Τα κρυμμένα μυστικά του Παναθηναϊκού Σταδίου!





Ότι το Παναθηναϊκό Στάδιο είναι ένα από τα πιο μεγαλοπρεπή έργα της αρχαιότητας, ένα «θαύμα τελειότητας», όπως έχει χαρακτηριστικά... είναι γνωστό! 


Αυτό που για πολλούς παραμένει άγνωστο είναι τα καλά κρυμμένα μυστικά του: την υπόγεια στοά εισόδου στο στάδιο, το νεκροταφείο, τον λεγόμενο τάφο του Ηρώδη, τη σαρκοφάγος που βρέθηκε δίπλα του, την αφετηρία των αγώνων δρόμου, τα αρχαία αποδυτήρια…

Τα επτά αρχαιολογικά μυστικά του Παναθηναϊκού Σταδίου!


1. Η κρύπτη εισόδου στο στάδιο

Επάνω από την είσοδο της αρχαίας υπόγειας διόδου την οποία χρησιμοποιούσαν οι αθλητές
για να εισέλθουν στον στίβο βρίσκεται σήμερα το αποδυτήριο, το οποίο κατασκευάστηκε για τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες. 

Μια σκάλα οδηγεί από το εσωτερικό του στη δίοδο (στη φωτογραφία), ενώ η δεύτερη είσοδός της βρίσκεται στη σημερινή οδό Αρχιμήδους. Η στοά πρέπει να διανοίχτηκε την εποχή του Λυκούργου, έχει μήκος 57 μέτρα και πλάτος 4 μ.


2. Ο ναός της Τύχης
Μόνο τα ίχνη από την υποδομή της κλίμακας που οδηγούσε στον ναό της Τύχης
έχουν απομείνει σήμερα στην ανατολική κλιτύ του Αρδηττού. Στην κορυφή του λόφου εξάλλου είναι ορατή μια εντυπωσιακή κατασκευή από λίθους και ισχυρό κονίαμα ως βραχώδες έξαρμα, ύψους περίπου 15 μέτρων, που ήταν το ανάλημμα του ανδήρου. 

Στον μικρό ιωνικό ναό υπήρχε το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς, πρώτη ιέρεια της οποίας ήταν η γυναίκα του Ηρώδη, η Ρήγιλλα.




3. Το ιερό πλοίο
Μια ιδιαίτερα επιμήκης κατασκευή στην κορυφή του λόφου της Αγρας ήταν το κτίσμα
στο οποίο τοποθετούσαν οι Αθηναίοι το ιερό πλοίο, που μετέφερε το πέπλο της θεάς Αθηνάς κατά την Πομπή των Παναθηναίων. Για την άνοδο του πλοίου στον λόφο, είχε κατασκευαστεί κρυφός μηχανισμός!



4. Νεκροταφείο
Ουδείς από τους επισκέπτες του Σταδίου μπορεί να φαντασθεί σήμερα ότι εκεί
όπου βρίσκεται το νέο κτίριο των χώρων υγιεινής (υπώρειες του Αρδηττού), υπήρχε ένα αρχαίο νεκροταφείο. 

Το έφεραν στο φως οι εργασίες συντήρησης του Σταδίου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, κατά τη διάρκεια των οποίων ανασκάφηκαν 31 τάφοι διαφόρων ειδών, οι οποίοι χρονολογούνται από τον 3ο-4ο αι.μ.Χ.


5. Σαρκοφάγος

Μια μαρμάρινη σαρκοφάγος του 2ου αι.μ.Χ. που περιβάλλεται από κτιστό τοίχο
και έχει εξαιρετική διακόσμηση αποκαλύφθηκε στον ανατολικό περιμετρικό διάδρομο του Σταδίου, πολύ κοντά στο σημείο όπου είχε εντοπισθεί από τον Α.

Σκιά το 1904 η λεγόμενη σαρκοφάγος του Ηρώδη Αττικού. Από τις ανασκαφές αποκαλύφθηκαν επίσης τέσσερις κεραμοσκεπείς τάφοι και τρεις κτιστοί (τέλος του 3ου- αρχές του 4ου αι.μ.Χ.).


6. Η βαλβίδα
Μόνο το εξασκημένο μάτι ενός ειδικού μπορεί να παρατηρήσει ότι στο σημείο γένεσης της σφενδόνης του Σταδίου, όπου βρίσκεται ένας αρράβδωτος κιονίσκος, έχουν απομείνει τα κατάλοιπα της σειράς των μαρμάρινων πλακών των βαλβίδων. 

Στις πλάκες αυτές που έφεραν δύο παράλληλες αυλακώσεις πατούσαν οι δρομείς στην αφετηρία των αγώνων δρόμου.





7. Η λεγόμενη σαρκοφάγος του Ηρώδη Αττικού

Στην εξωτερική ανατολική πλευρά του Σταδίου
μπορεί και σήμερα να δει κανείς μια ιδιαίτερα επιμελημένη σαρκοφάγο που βρέθηκε πριν από έναν αιώνα. 

Στο εσωτερικό της υπήρχε σκελετός τοποθετημένος σε λάρνακα από μολύβι και αυτή σε δεύτερη από ξύλο, ενώ στον τοίχο που την περιέβαλλε ένα μαρμάρινο βάθρο φέρει την επιγραφή «ήρωι τω Μαραθωνίω».

Στοιχεία αρκετά για ορισμένους μελετητές να θεωρήσουν ότι πρόκειται για το ταφικό μνημείο του Ηρώδη, αν και ο σκελετός ήταν πολύ μεταγενέστερος.


Διαβάστε περισσότερα... »

Τα πιο πολύτιμα πράγματα που υπάρχουν στη γη




Κάποια στιγμή στον ουρανό ζήτησε ο Θεός από τους αγγέλους να του φέρουν τα πιο πολύτιμα πράγματα ,που υπάρχουν στη γη.

Οι άγγελοι ξεκίνησαν και έψαξαν ολόκληρη τη γη. Πολλοί ομολογουμένως
έφεραν πολλά ωραία και πολύτιμα πράγματα. Ξεχώρισαν όμως τρείς.

Ο ένας έφερε και απέθεσε στον θρόνο του Θεού ένα ωραιότατο μαργαριτάρι.
Ήταν μια σταγόνα ιδρώτα. Είχε πέσει από το μέτωπο κάποιου που τίμια προσπαθούσε να ζήσει την οικογένειά του.

-Ωραίο το εύρημα σου, είπε ο Θεός ,αλλά υπάρχει και πιο ωραίο από αυτό.

Ήρθε τότε δεύτερος άγγελος. Αυτός απέθεσε με σεβασμό μπροστά στον Θεό ένα κατακόκκινο ρουμπίνι.
Ήταν μια σταγόνα αίματος ενός ήρωα, που είχε πέσει στο πεδίο της τιμής. 

Οι άγγελοι έμειναν εκστατικοί. Ασφαλώς αυτός θα κέρδιζε το βραβείο.

-Υπάρχει κάτι πιο πολύτιμο ακόμη, είπε ο Θεός.


Τότε όλοι στράφηκαν προς το μέρος του τρίτου αγγέλου, που εκείνη την ώρα ερχόταν
και με πολλή ευλάβεια άφησε να κυλίσει στον θρόνο του Θεού ένα αστραφτερό διαμάντι, που όμοιο μ 'αυτό ποτέ δεν είχαν δει. 

Ήταν ένα δάκρυ κάποιου αμαρτωλού, που γονατιστός ομολογούσε τις αμαρτίες του μπροστά στον πνευματικό.

-Αυτό είναι το πιο πολύτιμο πράγμα , είπε τότε ο Θεός και το βραβείο δόθηκε στον τελευταίο άγγελο. Αλήθεια, πόσο αξίζει η μετάνοια και η εξομολόγηση.


Αυτό το βεβαιώνει ο ίδιος ο Κύριος, που λέγει «Λέγω ύμίν ότι ούτω χαρά έσται έν τω ούρανω
έπί ένί άμαρτωλώ μετανοούντι... ούτω, λέγω υμίν, χαρά γίνεται ενώ­πιον των αγγέλων του Θεού έπί ένί άμαρτωλώ μετανοούντι» (Λουκά ιε' 7, 10).

Γεροντικόν


Διαβάστε περισσότερα... »

Το μυστήριο της υπακοής (Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής)






Όντως μέγα είναι, στην αλήθεια, το μυστήριο της υπακοής! Αφού ο γλυκύς μας Ιησούς, πρώτος χάραξε το δρόμο και έγινε παράδειγμα για μας, πόσο μάλλον εμείς είμαστε οφειλέτες να Τον μιμηθούμε. 

Γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής

Διαβάστε περισσότερα... »

Τεσσαρακονθήμερο Μνημόσυνο, Γέροντος Μωυσέως του Αγιορείτου




Το τεσσαρακονθήμερο Μνημόσυνο του μακαριστού Γέροντος Μωυσέως του Αγιορείτου, τελέσθηκε σήμερα, Σάββατο 5 Ιουλίου, στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Καστοριάς.

Νωρίς το πρωί τελέσθηκε ο Όρθρος και ακολούθησε πολυαρχιερατική Θεία Λειτουργία προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνατίου και συλλειτουργούντων των Σεβασμιωτάτων Μητροπολίτων Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου, Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας κ. Θεοκλήτου, Κασσανδρείας κ. Νικοδήμου, Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου, Ελασσώνος κ. Χαρίτωνος και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ.

Πολλοί Κληρικοί από διάφορα μέρη της Ελλάδος, φίλοι του μακαριστού Γέροντος, έφτασαν στην ακριτική Καστοριάς για να συμμετέχουν στο Μνημόσυνο του Γέροντα που αγαπούσαν και που τους αγάπησε.

Παρόν τα αδέρφια και συγγενείς του Γέροντος Μωυσή αλλά πλήθος πιστών από την Καστοριά, που τον γνώρισαν, τον άκουσαν, τον έζησαν και τον αγάπησαν.

Τη διακονία του λόγου ανέλαβε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, ο οποίος αναφέρθηκε στο πρόσωπο του Γέροντος Μωυσή, ο οποίος εκοιμήθη στην Καστοριά, εκεί που τελούμε σήμερα το Μνημόσυνό του, και που γεύθηκε την αρχοντική αγάπη του Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ και της συνοδείας του, ο οποίος τον υπηρέτησε με αγαθή διάθεση αφού κι αυτός είναι ένας κατά την καρδία του Αγιορείτης.

Και αναφερόμενος στα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα σημείωσε τα εξής:

Πρώτον, ο π. Μωυσής είχε την αποστολική ζωή και την αποστολική παράδοση. Οι αρχαίοι Πατέρες θεωρούσαν τον μοναχισμό ως την αποστολική ζωή και από την άποψη ότι είναι η μέθεξη της θείας χάριτος αλλά και η μετάδοση της διαγνώσεως και θεραπείας λόγω της θείας εμπειρίας. Τόνισε δε τη διάκριση μεταξύ της αποστολικής ζωής και της αποστολικής παράδοσης και διαδοχής. Υπάρχουν Κληρικοί που έχουν την αποστολική διαδοχή, αλλά δεν διαθέτουν την αποστολική ζωή και την αποστολική παράδοση.

Ο Γέροντας είχε την αποστολική ζωή και παράδοση, εδίδασκε και μετέδιδε την ορθόδοξη θεολογία στον κόσμο, αλλά δεν είχε την αποστολική διαδοχή. Σεβόταν όμως την Ιερωσύνη, τον Επίσκοπο, τον Πρεσβύτερο, τον Διάκονο.

Δεύτερον, ο π. Μωυσής ήταν θεολόγος του πόνου. Ο πόνος είναι ένας πειρασμός, ένα σκάνδαλο, που θα μας οδηγήσει ή στην αγανάκτηση με τον Θεό ή στην ευγνωμοσύνη μας προς τον Θεό. Και ο Γέροντας Μωυσής ανήκει στην δεύτερη κατηγορία.

Και συνέχισε σημειώνοντας ότι ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής λέγει πως ο πόνος, είτε εκούσιος είτε ακούσιος, είναι ο θάνατος της ηδονής, η οποία είναι η μητέρα του θανάτου. Οπότε με την υπέρβαση του πόνου θεραπεύεται και η ηδονή. Γι’αυτό ο Άγιος Μάξιμος λέγει «πας φιλόθεος έσται και φιλόπονος».

Ο π. Μωυσής είχε αυτή τη θεολογία και θεολογούσε από τον σταυρό. Ο σταυρός είναι η καθέδρα της ορθόδοξης θεολογίας, διότι μέσα από τη θεολογία του σταυρού, ζούμε τη θεολογία της δόξας.

Τέλος, ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας κ. Σεραφείμ, ευχαρίστησε τους Αρχιερείς και τους Ιερείς που συμμετείχαν στον ιερό Μνημόσυνο και ευχήθηκε σε όλους να έχουν την ευχή του Γέροντος από το Ουράνιο Θυσιαστήριο.


Φωτογραφία



πηγή-agios-dimitrios (απόσπασμα)
Διαβάστε περισσότερα... »

Νέα έρευνα, καθιστά δυνατή την παράταση της ζωής των λουλουδιών





Ιάπωνες επιστήμονες πιστεύεται πως ανακάλυψαν ένα τρόπο να καθυστερήσουν το γήρας των λουλουδιών. Ο χρόνος ζωής των λουλουδιών μπορεί να αυξηθεί κατά 50%, σύμφωνα με τους επιστήμονες.


Οι ερευνητές του Εθνικού Ερευνητικού Οργανισμού Γεωργία και Τροφίμων στο Τόκιο, πιστεύεται πως ανακάλυψαν το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για το μικρό χρόνο ζωής ενός συγκεκριμένου λουλουδιού, ιαπωνικής ποικιλίας.


Πρόκειται για μια κατηγορία λουλουδιών, στην οποία εντάσσονται πολλά είδη. Αυτά τα λουλούδια ανθίζουν την ημέρα και συνήθως μέχρι το βράδυ, έχουν μαραθεί.


Με την καταστολή του γονιδίου υπό την ονομασία "EPHEMERAL1" - η διάρκεια ζωής του κάθε λουλούδι έχει σχεδόν διπλασιαστεί, σχολιάζει ο Kenichi Σιμπούγια, ένας από τους επικεφαλής των ερευνητών σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από κοινού με το Πανεπιστήμιο Καγκοσίμα στη νότια Ιαπωνία.


«Τα μη τροποποιημένα λουλούδια μαραίνονται μέσα σε 13 ώρες από την άνθισή τους, αλλά τα λουλούδια που είχαν υποστεί γενετική τροποποίηση άντεξε 24 ώρες», σχολίασε ο επικεφαλής.


«Έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το γονίδιο συνδέεται με τη γήρανση των πετάλων», είπε ο Shibuya σε τηλεφωνική συνομιλία με το Γαλλικό Πρακτορείοτην Πέμπτη.


Το εύρημα θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη μεθόδων για να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των κομμένων λουλουδιών, πρόσθεσε.


«Δεν θα ήταν ρεαλιστικό να τροποποιηθούν τα γονίδια όλων των ειδών στα λουλούδια, αλλά μπορούμε να αναζητήσουν άλλους τρόπους για να κατασταλεί το γονίδιο, ώστε ακόμα και τα κομμένα άνθη να μπορέσουν να αποτρέπουν το γονίδιο να ενεργοποιηθεί», δήλωσε ο Shibuya.

Για μερικά λουλούδια, όπως τα τριαντάφυλλα, τα ανθοπωλεία χρησιμοποιούν σήμερα χημικές ουσίες για την αναστολή μιας φυτικής ορμόνης που οδηγεί το λουλούδι στην ωρίμανσή του.


-http://www.kathimerini.gr/774871/article/epikairothta/episthmh/nea-ereyna-ka8ista-dynath-thn-paratash-ths-zwhs-twn-loyloydiwn
Διαβάστε περισσότερα... »

Του μέγιστου εν φιλοσόφοις διδασκάλου (Ε)Σωκράτους, διδαχές





Ο Σωκράτης υιός του Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης (469 π.Χ.-399 π.Χ) ήταν Έλληνας Αθηναίος φιλόσοφος, από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του ελληνικού και παγκόσμιου πνεύματος – πολιτισμού και ένας από τους ιδρυτές της Δυτικής φιλοσοφίας.

Με την ζωή του απετέλεσε ύψιστο παράδειγμα σεβασμού των θεσμών και πολιτικής ηθικής (“ο δε ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω” – η ζωή που δεν εξετάζεται δεν αρμόζει σε άνθρωπο, Απολογία Σωκράτους).


Ως πολίτης ανταποκρίθηκε στις υποχρεώσεις του κατά τρόπο υποδειγματικό, καθότι έλαβε μέρος σε όλες τις εκστρατείες που κλήθηκε και όταν κληρώθηκε ως δικαστής των 10 στρατηγών (406 π.Χ.) αντιστάθηκε με θάρρος στην καταδίκη.

Επιπλέον αρνήθηκε θαρραλέα να συνεργαστεί με τους Τριάκοντα Τυράννους το 404 – 403 π.Χ. για τη σύλληψη του δημοκράτη Λέοντα Σαλαμίνιου.

Με τον Σωκράτη ξεκίνησε η πραγματική διείσδυση στην ψυχή του ανθρώπου καθότι πρώτος θεώρησε την ψυχή ως την πραγματική ουσία του ανθρώπου και την αρετή ως το στοιχείο που επιτρέπει την πλήρωση της ανθρώπινης φύσης.

Έστρεψε λοιπόν τον φιλοσοφικό στοχασμό από την φύση στον ίδιο τον άνθρωπο και την κοινωνία του, μετατρέποντας τη φιλοσοφία από κοσμολογική σε ανθρωπολογική – ηθική. Πολλοί ήταν οι μαθητές του με επιφανέστερους τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τον Ξενοφώντα.




Ο λόγος που ο Σωκράτης σημάδεψε την ιστορία της φιλοσοφίας πρέπει να αναζητηθεί στον μοναδικό τρόπο σκέψης ο οποίος ήταν φιλελεύθερος και ανατρεπτικός, στις μεθόδους που χρησιμοποιούσε όπως τη μαιευτική με την χρήση της ειρωνείας και της άγνοιας, τη διαλεκτική με τη χρήση των ερωταπαντήσεων και την επαγωγική με τη χρήση παραδειγμάτων. 

Προσπαθούσε μέσα από τον διάλογο με τους συνομιλητές του να πάρει τον ρόλο της συνείδησης και να δημιουργήσει ένα στέρεο έδαφος πάνω στο οποίο μπορούσαν κατόπιν να θεμελιωθούν οριστικά και αμετάκλητα οι έννοιες του καλού, της αρετής και της σοφίας.

Για να σταθούν όμως αξίες όπως το δίκαιο, η σωφροσύνη, η ευσέβεια, η αυτοθυσία, πρέπει να έχουμε την βεβαιότητα ότι τις ξέρουμε, ή τουλάχιστον γνωρίζουμε τον τρόπο να τις μάθουμε. Αναζητούσε λοιπόν την αρχή κάθε ηθικής έννοιας χρησιμοποιώντας τη λογική ως γνήσιο τέκνο της ελληνικής φυλής. 

Μέσω της εμπιστοσύνης στο λογικό ξεκαθάριζε τις αντιλήψεις ώστε να προκύπτει ένας απόλυτος ορισμός για την αλήθεια του καλού και του κακού, της ομορφιάς και της ασχήμιας, της ορθής διακυβέρνησης και της δεσποτείας, της σωφροσύνης και της άνοιας.


Η Αθηναϊκή κοινωνία του 5ου π. Χ. αιώνα απολάμβανε την ανακάλυψη του Λόγου και της λογικής ικανότητας. Το λόγο ως έκφραση και μέσο πειθούς τον χρειάζονταν – ειδικότερα τότε – οι πολίτες μέσα στα πλαίσια της νέας πολιτειακής οργάνωσης και λειτουργίας της Δημοκρατίας.

Όταν όμως η πειθώ υπηρετεί πολιτικούς στόχους και συμφέροντα, μοιραία ο λόγος μπαίνει στην υπηρεσία των συμφερόντων και είναι πιθανό οι χρήστες του να μπαίνουν στο δίλημμα «δια του λόγου υπηρετούμε το δίκιο ή το συμφέρον;»




Ο Σωκράτης συνειδητά υπηρετούσε τον πρώτο στόχο αλλά η κοινωνία και οι πιο πολλοί μαθητές του φαίνεται ότι κινούνταν προς το δεύτερο στόχο, δηλαδή να πείθουν έστω και για το άδικο. 

Αυτή η λογική ικανότητά του Σωκράτη να κρίνει τα πρόσωπα και τις πολιτικές καταστάσεις και να θέτει ερωτήματα, π.χ. για το τι είναι δίκαιο και τι άδικο ενώ ταυτόχρονα οι Αθηναίοι με τη λογική της δύναμης προέβαιναν σε μια σειρά άδικες πράξεις κατά των συμμάχων τους (υπόταξαν τη Νάξο, μετέφεραν το Ταμείο από τη Δήλο στην Αθήνα, εψήφισαν θανάτωση για τους πρωταίτιους της αποστασίας των Μυτιληναίων και κατέστρεψαν τους Μήλιους) είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσει εχθρούς άμεσα και έμμεσα, σε επίπεδο προσωπικό και συλλογικό.

Άμεσα ενοχλούνταν εκείνοι που με το μαιευτικό διάλογο και την ειρωνεία του Σωκράτη αποκαλύπτονταν κενοί και γελοιοποιούνταν κατά τις συζητήσεις τους μ’ αυτόν, έμμεσα όσοι γελοιοποιούνταν από μαθητές του Σωκράτη, που αντέγραφαν τη μέθοδό του και την αξιοποιούσαν, για να διασκεδάζουν εις βάρος άλλων. 

Εκείνος ως άτομο διακήρυττε ότι πράττει αυτά που η λογική του υποδεικνύει ως δίκαια. Πρέσβευε μάλιστα γενικά ότι όταν ο λόγος εντοπίσει τι είναι δίκαιο, αυτό πρέπει να επιβάλλει στη βούληση να πράξει. «Ουδείς εκών κακός» ουδείς κάνει κακό εκούσια. Αν πράξει κάτι άδικο, σημαίνει ότι με το λογικό του δεν είδε το δίκαιο.

Έτσι το 399 π.Χ. κατηγορούμενος από πολιτικούς αντιπάλους, που είχε δημιουργήσει η κριτική του λόγου του και με πρόσχημα τις προοδευτικές ιδέες που είχε για τους νέους καταδικάστηκε στην Αθήνα σε θάνατο. Οι Αθηναίοι ζούσαν τότε συλλογική ταπείνωση ήττας, για την οποία βέβαια δεν έφταιγε ο Σωκράτης, αλλά τη βίωναν τραγικά. Έτσι για καθαρά πολιτικούς λόγους πρόσφεραν στο Σωκράτη ποτήρι με κώνειο (εις ανταπόδοση εκείνου που τους προσέφερε ο Σωκράτης με το φιλοσοφικό λόγο, που σε εκείνους προκαλούσε ταπείνωση, οργή και αγανάκτηση).




Στη δίκη ο Σωκράτης επέδειξε θάρρος και ηρεμία με την Απολογία του και όταν φυλακίστηκε προτίμησε να εκτελέσει την ποινή του πίνοντας ειρηνικά και γαλήνια το κώνειο, όπως όριζε ο νόμος. Υπέδειξε έτσι ως νομοταγής πολίτης και αληθινός φιλόσοφος, την μέγιστη πολιτική ευθύνη - τον σεβασμό στους θεσμούς της πολιτείας και μια εξαίρετη ηθική πειθαρχία απέναντι στους πολιτικούς εχθρούς του.

Απετέλεσε το λαμπρότερο και αξεπέραστο μάθημα της αρχαίας Ελλάδας στη σύγχρονη πολιτική επιστήμη και τις προηγμένες δημοκρατικές κοινωνίες “η πολιτική ηθική, η πολιτική υπευθυνότητα και ο σεβασμός προς τους θεσμούς που ρυθμίζουν τον πολιτικό αγώνα και τους πολιτικούς αντιπάλους αποτελεί τον κανόνα της πολιτικής συμπεριφοράς”.



Ο Σωκράτης χειραγωγούσε τους νέους να φτάσουν στην αλήθεια χωρίς να γνωρίζει ούτε και εκείνος εκ των προτέρων το περιεχόμενό της. Τους έδειχνε μόνο την ορθή μέθοδο, τη λογική πειθαρχία που έπρεπε να ακολουθήσουν για να είναι βέβαιοι ότι κατέχουν στο τέρμα της διαλεκτικής πορείας το γνήσιο τύπο της και όχι νόθα ομοιώματα της.

Δεν είναι παθητικός, οδηγεί αλλά οδηγεί σαν την κριτική συνείδηση που ελέγχει αυστηρά την οκνηρία και την επιπολαιότητα, χωρίς να δεσμεύει την ελευθερία και την ορμή του στοχασμού.

Σήμερα για να διαπαιδαγωγηθούν οι νέοι στις πιο βαθιά ανθρώπινες αρετές, στην ελευθερία, στον κριτικό στοχασμό και στην ευθύνη πρέπει οι δάσκαλοι να προσφέρουν τα πνευματικά αγαθά στην κρίση του νέου με αμεροληψία και αντικειμενικότητα. 

Τα πνευματικά αγαθά που θα προσφέρει το σχολείο να είναι τα γνήσια πνευματικά αγαθά, γιατί μόνο αυτά έχουν μορφωτική αξία. Ύψιστη ηθική να σέβεται κανείς τον ασχημάτιστο άνθρωπο. Είναι ανήθικο να βιάσει κανείς τους νέους για να κερδίσει οτιδήποτε. Σβήνει τις ελπίδες της ιστορίας χωρίς κανένα κέρδος, γιατί η πίστη δε ριζώνει με τη βία. Με τη πρώτη διάψευση μεταπηδά στην άρνηση και στον κυνισμό.



Ο νέος άνθρωπος, δεν πρέπει να μείνει μόνος και αβοήθητος. Τα νιάτα θέλουν οδηγούς επειδή περισσότερο από κάθε άλλη φάση της ζωής τους υποφέρουν από αστάθεια και αρρυθμία. Είναι ορμητικά και ακράτητα αλλά ζητούν να βλέπουν καθαρά μπροστά τους τον στόχο, για να μην φοβάται η καρδιά τους για τις άβαθα ριζωμένες στην ψυχή τους προθέσεις.

Ο νέος είναι ελεύθερος να πάρει τη δική του θέση ευσυνείδητα, φροντίζοντας να του καλλιεργήσουν το αίσθημα ευθύνης. Ευθύνης στο κόσμο των στοχασμών (σαφή συνείδηση της αλήθειας και πίστη στην αξία της) ευθύνης στη σφαίρα της δράσης (καθαρό το νόημα της αρετής και πίστη στην αξία της). 

Ας γνωρίζει μόνο ότι όταν ταχθεί με αυτήν ή εκείνη την αντίληψη και αποτιμήσει με αυτόν ή με εκείνον τον τρόπο τα αγαθά της ζωής, ο ίδιος υποθηκεύει τους θησαυρούς της ψυχής του και πρέπει με την δράση να εξοφλήσει τα χρέη του. Αυτό σημαίνει τιμή.

Ο αληθινός δάσκαλος δεν είναι δογματικός με την ακαμψία του αλλά κριτικός που συνδυάζει την ελευθερία του περιεχομένου με την πειθαρχία της μορφής και εδώ λοιπόν θέση έχει μόνο ο σωκρατικός παιδαγωγός. Ο Σωκράτης ήταν ο κατ’ εξοχήν τύπος του οδηγού για τους νέους.

Φιλοσοφικά η παιδεία είναι μια λειτουργία με σκοπό να ενταχθεί ο νέος άνθρωπος μέσα σ’ ένα ιστορικά καθορισμένο πνευματικό και οικονομικό συγκρότημα με αξίες (θρησκευτικές, ηθικές, επιστημονικές, αισθητικές, πολιτικές, οικονομικές) που ρυθμίζουν την πνευματική και υλική ζωή του συνόλου που θα ενσωματωθεί ο νέος άνθρωπος, σαν ένα νέο μέρος του, φορέας των αξιών του και συνεχιστής της ιστορίας του. 

Αυτό το πλήθος των αξιών είναι διάχυτο γύρω από τον νέο άνθρωπο, αλλά βασική εστία του είναι το Σχολείο, που η σπουδαιότητά του είναι ακόμη μεγαλύτερη για την στενή συνάφεια που έχει με την επιστήμη.




Ο φιλοσοφημένος παιδαγωγός, οφείλει να απορρίψει την προπαγάνδα και να δεχθεί την πνευματική και ηθική πειθαρχία, για να πάρει μορφή η προσωπικότητα. Δεν θα επιβάλλουμε στους νέους τη δική μας προοπτική για τον κόσμο. Θα τους διδάξουμε όμως ότι χωρίς κάποια προοπτική και κάποια αποτίμηση η ζωή δεν μπορεί να αποκτήσει πνευματικό περιεχόμενο και θα τους βοηθήσουμε να κατευθύνουν τη δράση τους και να διατυπώσουν το νόημα της ζωής τους σε σαφείς επιδιώξεις.

Η πολιτεία με τα δημοκρατικά ιδανικά της έχει χρέος να αφήσει το σχολείο ελεύθερο (όχι ασύδοτο) σε όλα τα ρεύματα ιδεών παραχωρώντας γνήσια κριτήρια και κατόπιν το σχολείο χρησιμοποιώντας τα να διαπλάθει τους νέους έχοντας ως οδηγό την κριτική σκέψη του Σωκράτη.

Όταν η πολιτεία διευθύνει με αυτόν τον τρόπο την υπόθεση της παιδείας πρέπει να έχει τη βεβαιότητα ότι θα επιτευχθεί ο υψηλότερος σκοπός αυτός της κοινωνικής λειτουργίας, η αδιάκοπη συνέχεια της ιστορίας του πολιτισμού και η διαρκής ανανέωση του ανθρώπου.

Μόνο μέσα από την παιδεία μπορεί να γίνουν οι διεργασίες για να αναγεννηθεί και να εξελιχθεί ο πολιτισμός μας. Για τον σύγχρονο άνθρωπο ο δρόμος αυτός είναι μακρύς και επίπονος.

Η ανεκτίμητη πορεία και διδασκαλία του Σωκράτη παραμένει πάντα επίκαιρη και χρήσιμη, μόνο που για να την ακολουθήσουμε πρέπει πρώτα να τη γνωρίσουμε, γεγονός μάλλον αδύνατον καθότι η σημερινή κοινωνία είναι απασχολημένη με άλλου είδους πρότυπα (καλλιτέχνες, αστερίσκους, ειδώλια, κ.λ.π.)

Αν σηκώσουμε τα μάτια για να δούμε και έχουμε το θάρρος να αντιμετωπίσουμε αυτά που αντικρίζουμε, θα καταλάβουμε πολλά και τότε η σκέψη μας, καθαρή και ρωμαλέα, μπορεί να κάνει τη δική της διαδρομή και να αποκτήσει ευρύτερη σημασία και για τους άλλους.

1. www. el.wikipedia.org
2. Ε.Π. Παπανούτσου, Φιλοσοφία και Παιδεία, Εκδόσεις Ίκαρος, 1958.


Διαβάστε περισσότερα... »

Τα ετυμολογικά τού πολέμου





 Το αντιστάθμισμα τού πολέμου, η ειρήνη, είναι μια εξίσου με τον πόλεμο αρχαία λέξη, είναι κι αυτή ομηρική

Αυτές τις μέρες που όλοι μιλούν για τον πόλεμο, που λέξεις τού «σημασιακού πεδίου» τού πολέμου, όπως πόλεμος, μάχη, εχθρός, αιχμάλωτος, ειρήνη, όπλα, στρατός, νίκη, ήττα, επίθεση, άμυνα κ.ά. ακούγονται και γράφονται ασταμάτητα, είναι, νομίζουμε, επίκαιρο να μιλήσουμε για τη «σημασιολογία τού πολέμου», να ανιχνεύσουμε δηλ. την προέλευση των «πολεμικών λέξεων» πόλεμος, μάχη, ειρήνη και εχθρός. 

Η αρχική σημασία που προηγήθηκε τής σημερινής χρήσης τους μπορεί να εξηγήσει πώς αισθάνθηκαν και πώς εκφράστηκαν οι Ελληνες (και μερικοί άλλοι λαοί) απέναντι στη διαδικασία τής πολεμικής σύγκρουσης και τής δήλωσής της.


Οι δύο βασικές λέξεις τού πολεμικού σημασιακού πεδίου, οι λέξεις πόλεμος και μάχη, είναι πανάρχαιες· είναι ομηρικές. 


Αρχικά η λέξη πόλεμος χρησιμοποιείτο με αρνητική χροιά («κακόσημη λέξη»), ενώ η μάχη με θετική χροιά («εύσημη λέξη»).


Ετσι μερικές από τις ιδιότητες που προσδίδει στον πόλεμο ο Ομηρος είναι αιματόεις, δακρυόεις, ολοός,πολύδακρυς, στυγερός, κακός, δυσηχής, οκρυόεις (ψυχρός, φρικτός), φθισήνωρ (ολέθριος, ανδροφονιάς), δήιος (φονικός, καταστρεπτικός), οϊζηρός (οδυνηρός, ελεεινός), δυσηλεγής (αποκρουστικός, αμείλικτος) κ.τ.ό., αντίθετα προς τη μάχη που «φέρει δόξα στους άνδρες», είναι κυδιάνειρα, είναι κρατίστη κ.τ.ό. 

Αργότερα ο πόλεμος παίρνει την έννοια τού όλου (πόλεμος είναι το σύνολο των συγκρούσεων, η καθόλου αναμέτρηση με τον εχθρό), ενώ η μάχη την έννοια τού μέρους (μάχη είναι η μεμονωμένη, συγκεκριμένη φάση αναμέτρησης με τον εχθρό). 

Ετσι το να χαθεί μια μάχη δεν σημαίνει, όπως λέμε, ότι χάθηκε και ο πόλεμος! Επίσης η μάχη παίρνει τη γενικότερη έννοια τής σύγκρουσης, πέρα τής «πολεμικής μάχης». Φθάνει δηλ. να σημαίνει ό,τι η λ. αγώνας.

Η λ. πόλεμος προέρχεται από το ομηρικό ρήμα πελεμίζω που σήμαινε «πολεμώ», με αρχική σημασία «φοβίζω τον εχθρό» (από υποθετικό τύπο πέλεμα «τρόμος, φόβος», πρβλ. γερμαν. felma «τρόμος») και μάλιστα «κραδαίνοντας τη λόγχη», αφού η λέξη είναι ομόρριζη τού πάλλω. Ας σημειωθεί ότι μια αρχαία γερμανική λέξη, η λ. werra «διαμάχη», έδωσε το αγγλ. war και το γαλλ. guerre, τις λέξεις που σημαίνουν τον πόλεμο στις αντίστοιχες γλώσσες.


Αβέβαιη είναι η ετυμολογική προέλευση τού μάχομαι, απ' όπου η λ. μάχη. Από άλλους συνδέεται με το μάχ-αιρα και από άλλους με το μήχ-αρ, μηχ-ανή, οπότε αρχική σημασία τού μάχομαι θα ήταν αντιστοίχως «χτυπώ με μαχαίρι» ή «μηχανεύομαι (πώς θα επιβληθώ στον αντίπαλο)». 

Σημειώνεται ότι από το λατινικό battuere «χτυπώ, πλήττω» προήλθαν τόσο το γαλλ. battaille όσο και το αγγλ. battle, ενώ στην ίδια ρίζα ανάγονται το γαλλ. και αγγλ. combat, ακόμη και το περίφημο debate «η συζήτηση» (αρχική σημασία: «διαπληκτίζομαι, ανταλλάσσω χτυπήματα με τον αντίπαλο», που διαφέρει ριζικά από τα αντίστοιχα ελληνικά συν-ζήτηση και διά-λογος).


Το αντιστάθμισμα τού πολέμου, η ειρήνη, είναι μια εξίσου με τον πόλεμο αρχαία λέξη, είναι κι αυτή ομηρική. Ωστόσο, η προέλευση τής λέξης είναι άγνωστη (η σύνδεση με τοείρω «συνδέω» δεν γίνεται ευρύτερα δεκτή), ενώ τύποι όπως Αθ-ήνη, Μυκ-ήνη δείχνουν μάλλον ότι πρόκειται για προελληνική (πελασγική) λέξη. 

Από τη ρίζα παγ/πακ- που σημαίνει «στερεώνω, συνδέω, ενώνω» και που έδωσε στην Ελληνική λέξεις όπως πήγ-νυμι,πήζω, πηκτός, άπαξ, πάγιος, πάγος, παγίς, παγετός, πάσσαλος κ.ά. προήλθαν το λατινικόpax (γεν. pacis), απ' όπου το γαλλ. paix και από αυτό το αγγλ. peace.


Ο πόλεμος διενεργείται πάντοτε εναντίον εξωτερικών αντιπάλων που χαρακτηρίζονται με την ιδιότητα τού εχθρός. Η λέξη αυτή συνδέεται ετυμολογικά με δύο πηγές: με λέξεις που σημαίνουν «μίσος» (αρχαίο έχθος «μίσος», απ' όπου οι λέξεις απ-εχθής, ειδ-εχθής,απ-εχθ-άνομαι κ.ά.) και λέξεις από τη ρίζα *εχσ- που σημαίνουν «έξω, εκτός» (πρόθεση εξ/εκ, έξω, εξωτερικός, εκτός κ.ά.). 

Επομένως εχθ-ρός είναι «ο μισητός αντίπαλος, ο προερχόμενος απ' έξω», δηλ. «ο μισητός, εξωτερικός αντίπαλος». (Ας μην ξεχνάμε, ωστόσο, ότι ο ξένος, ο ακίνδυνος ιδιώτης-επισκέπτης, όχι μόνον ήταν ευπρόσδεκτος, αλλά συνιστούσε και ιερή έννοια για τους αρχαίους, δηλώνοντας τον «φιλοξενούμενο»). 

Με τη β' σειρά λέξεων (τη ρίζα *εχσ-) συνδέονται και λέξεις που δήλωσαν τον «ξένο» σε άλλες γλώσσες· πβ. γαλλ. ètranger, αγγλ. stranger και λατινικές λέξεις όπως ex, extra, extremus,exterior, απ' όπου προέρχονται πολλές συναφείς ξένες λέξεις. Από μια άλλη ευρωπαϊκή ρίζα (το ghost-) που σήμαινε «ξένος», προήλθαν το λατ. hostis που αρχικά σήμαινε «ξένος» και αργότερα «(δημόσιος) εχθρός». 

Η λέξη έχασε τη σημασία τού «εχθρός» και έδωσε λέξεις δηλωτικές τού «φιλοξενούμενος», «φιλοξενία» κ.λπ., όπως γαλλ. hôte (ξένος), αγγλ. guest, γερμ. Gast, γαλλ. hôtel (ξενοδοχείο), γαλλ. hôpital, αγγλ. hospital (νοσοκομείο) (από τοhospitium «φιλοξενία» προήλθε το ελλην. οσπίτιον, δηλ. το σπίτι). Από το inimicus που δήλωνε τον «ατομικό εχθρό» προήλθαν στις γλώσσες αυτές οι λέξεις που δηλώνουν τον εχθρό, το γαλλ. ennemi, το αγγλ. enemy.

Η πάλη των αντιθέσεων που οδήγησε τον Ηράκλειτο στη γνωστή ρήση «πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστι πάντων δε βασιλεύς, και τους μεν θεούς έδειξε τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε τους δε ελευθέρους», ξεπερνάει τη φιλοσοφική δράση και αντίδραση των αντιθέτων ουσιών και προσλαμβάνει μορφές προκλητικής αγριότητας και υποβάθμισης τής ανθρώπινης ζωής, όπως ο πόλεμος τού Ιράκ που ζούμε σήμερα, με αδιαφανείς σκοπούς εκ μέρους των επιτιθεμένων και ανεξέλεγκτες επιπτώσεις για όλον τον κόσμο.



Ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Διαβάστε περισσότερα... »

Για ποιό πράγμα καυχάσθε ω άνθρωποι;





Μπροστά στον θάνατο οι άνθρωποι είναι αδύνα­μοι σαν τα κουνούπια, σαν τα πετραδάκια.

Για ποιό πράγμα καυχάσθε ω άνθρωποι; 

Για τον πλούτο, την ε­πιστήμη, την φιλοσοφία και την κουλτούρα; Όλα αυ­τά είναι σκύβαλα - συ και εγώ δούλοι του θανάτου! Κάθε άνθρωπος είναι δούλος του φόβου, δούλος του θανάτου.

Μπορεί να γίνει άνθρωπος σε αυτό τον κό­σμο με χαρά;

Όχι δεν μπορεί.


Ό άνθρωπος πού θα α­ντικρίσει σοβαρά τον εαυτό του και με σοβαρότητα θα κοιτάξει τον θάνατο σαν τον έσχατο σταθμό αυτής της ζωής, αυτός ο άνθρωπος δεν έχει χαρά σε αυτό τον κόσμο, δεν υπάρχει γι' αυτόν καμιά απόλαυση ε­δώ.

Όλες οι απολαύσεις είναι ένα ψέμα, εάν ο θάνα­τος αποτελεί για μένα και για σένα τον τελευταίο σταθμό αυτού του κόσμου.

Ποιος εισήγαγε τον θάνατο σε αυτό τον κόσμο; Ποιος άλλος από την αμαρτία; στον άνθρωπο ανήκει δυστυχώς, αυτός ο γεμάτος ντροπή ρόλος αυτής της ζωής, της εισαγωγής δηλ. της αμαρτίας και του θανά­του και του διαβόλου σε αυτό τον κόσμο.

Δεν το έ­πραξαν αυτό μήτε οι τίγρεις μήτε οι αλεπούδες, το έ­πραξε ο άνθρωπος. Γι' αυτό και ο άνθρωπος είναι πλάσμα ντροπιασμένο μπροστά σε όλα τα ζώα και ό­λα τα φυτά και όλα τα πετούμενα.

Πρέπει να ντρέπε­ται ο άνθρωπος και να εκλιπαρεί για συγνώμη από το κάθε πουλί για το ότι αυτός είναι πού έφερε τον θάνα­το στον κόσμο αυτό, έφερε τον θάνατο και στα που­λιά και στα ζώα και στα φυτά. 

Τα πάντα φθείρονται και αποθνήσκουν. Μέχρι πότε όμως;


Μέχρι την ανά­σταση των νεκρών, όταν ο Κύριος θα κρίνει τον κό­σμο
και, στη θέση της παλαιάς γης, θα δώση καινή γη, όταν όλα θα γίνουν αθάνατα επάνω της.

Αυτό εί­ναι κάτι πού εμείς δεν μπορούμε μα ούτε και ξέρουμε να το συλλάβουμε,
αλλά αυτό είναι η καλή είδηση του Κυρίου και Χριστού μας.


Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς

ΕΚΛΟΓΑΙ ΑΠΟ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΑΣΚΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ

Εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη Θεσσαλονίκη


Διαβάστε περισσότερα... »

Τα ψυχολογικά πειράματα, που σόκαραν τον κόσμο










Αντιδράσεις και έντονες επικρίσεις έχει προκαλέσει τις τελευταίες μέρες η αποκάλυψη
των δύο αμερικανικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων για τα αποτελέσματα μια έρευνας που διεξήχθη το 2012 και η οποία αποσκοπούσε στη διερεύνηση του κατά πόσο η έκθεση σε καθορισμένα συναισθήματα με θετικό ή αρνητικό πρόσημο είχε τη δύναμη να διαμορφώσει τις επιλογές των χρηστών του Facebook και να μεταβάλλει αναλόγως το συναισθηματικό φορτίο των αναρτήσεών τους. 


Οι συντάκτες της έρευνας παρατήρησαν ότι οι χρήστες που συμμετείχαν –εν αγνοία τους– σε αυτήν άρχισαν να χρησιμοποιούν κυρίως αρνητικού ή θετικού περιεχομένου λέξεις ανάλογα με το περιεχόμενο στο οποίο είχαν «εκτεθεί». 

Σύμφωνα με τους ερευνητές και τη σχετική δημοσίευση της έρευνας στην αμερικανική επιστημονική επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), «τα αποτελέσματα δείχνουν την πραγματικότητα του μαζικού συναισθηματικού επηρεασμού μέσω των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης».

Σοκαρισμένοι οι χρήστες του Διαδικτύου εξέφρασαν το «βαθύ προβληματισμό τους» και χαρακτήρισαν τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε «ανησυχητική» ή «διαβολική» σε ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης, ενώ παράλληλα η Αρχή Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων στο Διαδίκτυο ξεκίνησε έρευνα για τις ενέργειες της διεύθυνσης του διάσημου ιστοτόπου. Προσφάτως, μάλιστα, η βρετανική αρχή προστασίας δεδομένων προέβη σε παρόμοια ανακοίνωση.


Παρά το γεγονός πως η δημοσίευση των αποτελεσμάτων έγινε πριν από περίπου ένα μήνα, η οργή για την έρευνα ξέσπασε τις τελευταίες μέρες, έπειτα από αναφορές στα μέσα, όπως οι “The New York Times” και το περιοδικό “The Atlantic” και τα ερωτήματα περί ηθικής και πειραματόζωων που τέθηκαν στα εν λόγω δημοσιεύματα.


Το ασυνήθιστο ξέσπασμα του Τύπου για την ενέργεια του Πανεπιστημίου Κορνέλ και του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας οφείλεται στην ανυπαρξία συγκατάθεσης των χρηστών, αλλά και στο γεγονός της έλλειψης ενημέρωσης των κινδύνων που εγκυμονούσε η συμμετοχή τους. «Η μελέτη έβλαψε τους συμμετέχοντες επειδή μετέβαλε τη διάθεσή τους», καταλήγει ο Αμερικανός καθηγητής, «και αυτό είναι κακό ακόμα και για το Facebook».


Η έκταση, ωστόσο, που δόθηκε στο ζήτημα περί νομιμότητας η μή κατά την εκτέλεση της έρευνας οδηγεί αναπόφευκτα στη λήθη τα ενδιαφέροντα και ουσιώδη αποτελέσματά της. Η ταχύτητα επίδρασης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τόσο γνωστικά όσο και συγκινησιακά στο άτομο ανοίγουν αναμφίβολα ένα νέο κύκλο συζητήσεων στην ακαδημαϊκή κοινότητα στον τομέα της Γνωστικής και Συναισθηματικής Ψυχολογίας της Επικοινωνίας.


Το ψυχολογικό πείραμα “μεταβολής συναισθήματος στο Facebook", δεν είναι το μόνο που έχει συγκλονίσει την κοινή γνώμη τόσο ως προς τη διαδικασία, όσο και ως προς τα σοκαριστικά αποτελέσματά του.



Αναδρομή στα πιο σοκαριστικά κοινωνικά πειράματα


Το πείραμα του Ash (1953)


Το κοινωνικό πείραμα της συμμόρφωσης, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, ήταν μία σειρά μελετών που δημοσιεύτηκαν τη δεκαετία του '50, επιδεικνύοντας την δύναμη της συμμόρφωσης στις ομάδες. Γνωστό και ως το "Παράδειγμα του Ας". Στα πειράματα υπό τον καθηγητή Πανεπιστημίου Σολομώντα Ας, ζητούνταν από μία ομάδα φοιτητών του να πάρει μέρος σε ένα υποτιθέμενο "οπτικό τεστ".

Στην πραγματικότητα, όλοι οι συμμετέχοντες, πλην ενός, ήταν συνεργάτες του ερευνητή
με αντικείμενο μελέτης το πως θα αντιδράσει το υποκείμενο στη συμπεριφορά των "συννενοημένων" συμμετεχόντων, οι οποίοι θα έδιναν όλοι τις ίδιες λανθασμένες απαντήσεις. Το 33% των φοιτητών συμμορφώθηκε, απαντώντας λάθος, ακολουθώντας τις εξόφθαλμα λανθασμένες απαντήσεις των άλλων συμμετεχόντων.

Η δύναμη της συμμόρφωσης κυριαρχεί έναντι της λογικής και από κοινωνικής οπτικής
η συναίνεση στο ευρύτερο κανόνα, λειτουργεί επιβεβαιωτικά στην τοποθέτηση του Γκάρι Μπέκερ, περί αδυναμίας του ατόμου να γίνει παραβάτης, φοβούμενος τον κοινωνικό στιγματισμό ή την τιμωρία.



Το πείραμα της απάθειας τουπαρευρισκομένου - Bystander effect (1968)


Αφορμή για το πείραμα, στάθηκε η δολοφονία μίας νεαρής γυναίκας το 1964.
Συγκλονιστικός ήταν ο αριθμός από τους αυτόπτες μάρτυρες που ανέρχεται στους 38. 


Συγκλονιστικότερο, ωστόσο, είναι πως και οι 38 έμειναν απαθείς στη θέαση της στυγερής δολοφονίας. Οι John Darley και Bibb Latane ζήτησαν από εθελοντές, να λάβουν μέρος σε μία συζήτηση, όπου θα συζητούσαν με αγνώστους. Κάθε συνομιλητής, θα ήταν σε διαφορετικό δωμάτιο και θα συζητούσαν μέσω ενδοεπικοινωνίας.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, ένας από τους συνομιλητές θα πάθαινε κρίση επιληψίας.
Ο στόχος του πειράματος ήταν να εξεταστεί το φαινόμενο της επίδρασης των παρευρισκομένων (bystander effect) ή αλλιώς το σύνδρομο Genovese και ειδικότερα οι λόγοι και οι διεργασίες που συντελούνται, ώστε τα άτομα να αρνούνται να πάρουν την ευθύνη ή να δώσουν βοήθεια σε κάποιον που την χρειάζ εται όταν άλλα άτομα είναι παρόντα.

Επιστρέφοντας στο πείραμα παρατηρήθηκε πως όταν η συζήτηση γινόταν μεταξύ δύο ατόμων
και ο ένας πάθαινε επιληψία, το 85% των συνομιλητών, έβγαινε από το δωμάτιο και έψαχνε να τον βρει και να τον βοηθήσει. Όταν όμως τους δινόταν η εντύπωση πως τους ακούν ακόμα 3 άτομα, μόλις το 31% βγήκε από το δωμάτιο αναζητώντας αυτόν που χρειαζόταν τη βοήθειά του.





Το πείραμα της φυλακής του Stanford (1971)


Ο καθηγητής Philip Zimbardo, αποφάσισε να πραγματοποιήσει ένα πείραμα - παιχνίδι. Ένα παιχνίδι ρόλων εξουσίας και υποταγής, το οποίο στην αρχή έμοιαζε απλό και ακίνδυνο. Έπειτα από εθελοντική συμμετοχή και ύστερα από ενημέρωση σχετικής αγγελίας (η οποία ζητούσε για το πείραμα νέους, υγιείς τόσο σωματικά όσο και ψυχικά), τα άτομα θα έμπαιναν “στην φυλακή του Stanford” άλλοι ως κρατούμενοι και άλλοι ως σωφρονιστικοί υπάλληλοι. Ο χώρος του τομέα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου είχε διαμορφωθεί σε φυλακή και επιβλεπόταν από τους αρμόδιους επιστήμονες.

Tην πρώτη μέρα, όλα κύλησαν ομαλά. Ωστόσο, η διαχωριστική γραμμή μεταξύ κρατουμένων και φυλάκων,
πειράματος και πραγματικότητας, ηθικής και διαφθοράς γρήγορα εξαφανίστηκε και γρήγορα η κατάσταση τέθηκε εκτός ελέγχου. Η βία, η παράνοια και η κατάχρηση της εξουσίας κυριάρχησαν και ανέδειξαν το πείραμα του Zimbardo ως το πιο γνωστό και συγκλονιστικό πείραμα στην Κοινωνική Ψυχολογία.



Philip Zimbardo: Η ψυχολογία του κακού



Το πείραμα του Milgram - Η δύναμη των εντολών (1974)



Το πρωτοποριακό και συγχρόνως αμφισβητούμενο πείραμα του Milgram μελέτησε συστηματικά μια πλευρά της υπακοής με αφορμή τις φρικαλεότητες της ναζιστικής εποχής. Το πείραμα "φάρσα" που ξεγύμνωσε την ανθρώπινη ψυχή, έφερε συγκλονιστικά αποτελέσματα στην επιφάνεια και μια αλήθεια για το περίφημο “τέρας” που κρύβεται μέσα μας.

Συγκεκριμένα πρόκειται για μια σειρά πειραμάτων κοινωνικής ψυχολογίας
που διενεργήθηκαν από τον ψυχολόγο του Πανεπιστημίου του Γιέηλ, Stanley Milgram. Σε αυτό μετρήθηκε η προθυμία των συμμετεχόντων στο να υπακούν στο πρόσωπο του Επιστήμονα που συμβολίζει εξουσία και αυθεντία, όταν αυτός τους ζητούσε να κάνουν πράγματα που αντιτίθενται στην συνείδησή τους.

Τα πειράματα ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 1961, τρεις μήνες μετά την έναρξη της δίκης του Γερμανού ΝΑΖΙ
Adolf Eichmann για το Ολοκαύτωμα. Ο Μίλγκραμ πίστευε ότι η υπακοή που οδηγεί στο έγκλημα, δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα μόνο της προσωπικότητας, αλλά περισσότερο των πιεστικών συνθηκών. Και το απέδειξε κάνοντας τη «φάρσα» του. Σύμφωνα με τα πειράματα του Milgram είναι δυνατόν εκατομμύρια συνεργοί απλά να ακολουθούν εντολές, ακόμα κι αν αυτές παραβιάζουν τις βαθύτερες ηθικές αρχές τους.

Τα υποκείμενα του πειράματος ήταν εθελοντές, κυρίως φοιτητές, οι οποίοι καλούνταν
έναντι αμοιβής να συμμετέχουν σε ένα ψυχολογικό πείραμα σχετικό με τη μνήμη. Ο υπεύθυνος χώριζε τα άτομα σε ζεύγη, μαθητή και δασκάλου. Ο «μαθητευόμενος» - ηθοποιός δενόταν σε μια ηλεκτρική καρέκλα και του περνούσαν ηλεκτρόδια σε όλο το σώμα. Έπειτα του έδιναν να μάθει δέκα ζεύγη λέξεων.
 

Ο «δάσκαλος» καθόταν μπροστά σε μια κονσόλα ηλεκτρικής γεννήτριας. Μπροστά του δέκα κουμπιά με ενδείξεις: «15 βολτ, 30 βολτ, 50 βολτ κλπ.» Το τελευταίο κουμπί έγραφε: «450 βολτ. Προσοχή! Κίνδυνος!». Πίσω από το «δάσκαλο» στεκόταν ο υπεύθυνος του πειράματος. Κάθε φορά που ο ηθοποιός - μαθητής, έδινε λανθασμένη απάντηση, ο υπεύθυνος έδινε την εντολή, να πατήσουν το κουμπί, προκαλώντας ηλεκτροσόκ. 

Μάλιστα σε κάθε λάθος απάντηση το επόμενο ηλεκτροσόκ, ήταν ισχυρότερο. Πόσοι από τους εθελοντές έφτασαν ως τον τελευταίο μοχλό; Το 66%, καθώς το πείραμα “ έπρεπε να ολοκληρωθεί”.


Διαβάστε περισσότερα... »